1.
Nàng tên Hậu, nhưng mọi người cứ quen gọi nàng là Hậu… Đậu. Phải, rất hậu đậu, hậu đậu toàn tập, kinh điển, túm lại là… vô cùng. Lúc nhỏ ở nhà, mẹ sai mang chén đi rửa, y như rằng Hậu Đậu rửa xong 4 cái sẽ thành 5, có khi còn nhiều hơn. Sai quét nhà thì chổi quét chổi chừa. Đi chợ ư, mua xong trả tiền cẩn thận nhưng về nhà với… tay không. May hơn thì món mang món gửi. Lâu riết biết ý, chủ hàng tốt bụng sẽ ơi ới gọi theo. Gặp chủ hàng vô tâm hay có máu tham coi như… xong, chịu khó đi chợ lần 2 mà mua lại! Tai nạn hơn, có lần Hậu Đậu mang xe đạp đi chợ; ra về xe mình không lấy lại tỉnh bơ dắt xe người khác leo lên đạp đi! Lần ấy không nhờ bà con tích cực can ngăn (nó… hậu đậu mà! Chợ này ai không biết…) chắc Hậu Đậu đã no đòn cùng bà chủ xe tướng tá “sát thủ”.
Mà không, nói đến đòn roi cũng chẳng phải chuyện gì lạ lẫm với Hậu Đậu. Không có bà chủ xe, Hậu Đậu cũng đã dài dài ăn đòn của mẹ. Ăn nhiêu ăn, tính hậu đậu vẫn không thể sửa. Mẹ cay đắng ví von: Con í mắt nó… nằm trên chóp (đỉnh đầu) á! Đúng; vẻ như Hậu Đậu không bao giờ dòm xuống chân khi bước; bằng chứng là đụng gì cũng dậm, gặp gì cũng mang - từ con chó con mèo con cóc con nhái đến… phân gà vịt! Đồ đạc giấy tờ gì giao tay Hậu Đậu cất là coi như xong, khỏi có kiếm hoặc may mắn hơn thì nhờ… người khác kiếm ra! Chuyện bếp núc của Hậu Đậu còn vui hơn: sống sít, khét khê, mặn té đái hay nhạt nước lã là những sự cố thường trực, chẳng phải chuyện gì to.
Vụ này thì mẹ cay đắng hơn, cười mếu: Cứ cái mửng ấy, mơi mốt làm dâu chắc bị mẹ chồng… úp xoong lên đầu con ơi! Lâu dần, chuyện chợ búa bếp núc cửa nhà Hậu Đậu đều tuần tự được “cho thôi việc” bởi lợi không bù hại. Hậu Đậu được giao chăn bò. Chuyện này coi bộ hơi ổn bởi tính Hậu Đậu thích nhảy nhót, lang thang, nghê nga đồng bãi. Tự do, không phải vào khuôn vào thước, không bị ai quản lí ngầy ngà. Bò ư, theo có chừng thôi; không có Hậu Đậu thì lũ bò, theo bản năng, vẫn tự biết đường đi đường về. Qua sông qua suối hoặc đơn giản là… làm biếng đi còn được chúng chở trên lưng. Chị Hai cười trêu: Mầy mà chăn bò gì, bò nó… chăn mầy thì có! Nghe hơi tức, nhưng không phải là không có lí. Thôi kệ, ai chăn ai cũng được, miễn không ai phàn nàn ai. Mà, yên tâm đi, lũ bò có bất bình Hậu Đậu chắc chắn chúng cũng không thể phàn nàn…
2.
Hậu Đậu học giỏi, điểm sáng duy nhất cứu vãn tình hình.
Mẹ thở dài, thôi, ráng học, mai mốt có năm ba chữ bỏ bụng mà kiếm cơm. Chớ cái bộ mầy không chữ nữa thì làm gì ăn? Ba lạc quan hơn: con này coi bộ sáng, giống tao hồi nhỏ! Mẹ trợn mắt: “giống tao, giống tao”; rồi báo tui phải nuôi suốt đời đó…. Ba “tắt đài”, nín khe. Mẹ nói không oan, ba chữ nghĩa nhiều thật, nhưng làm ăn tính toán vụng về; rốt cuộc một tay “cáng đáng gian san” vẫn cứ là mẹ. Nghề đời trong rủi có may, anh chị em Hậu Đậu đa số được việc nhà việc đồng thì phải bỏ học sớm lo làm ăn (nhà khổ, cơm đâu nuôi cả đám ăn không?); riêng Hậu Đậu “vô tích sự” từ nhà ra đồng nên được… đi học. Để nó ở nhà ăn chi phí cơm? Mẹ vốn tính toán căn cơ. Được cái, Hậu Đậu cũng thích học: quần cùi áo cụt, cơm độn, xe trành gì miễn được đến trường là ok, không kén cá chọn canh. Còn nữa, lâu lâu, Hậu Đậu ôm tấm giấy khen về nhà, chòm xóm trầm trồ khiến ba mẹ cũng mát mặt. Thôi, ráng!
Vậy nhưng, học gì học, cái trách nhiệm chăn bò (hay “bò chăn”) ngày một buổi Hậu Đậu vẫn cứ phải lo. Thì lo. Sáng trường chiều bò, vậy mà rồi cũng lặn lội hết phổ thông. Thêm ba năm bánh tráng mì gói phòng trọ sinh viên, Hậu Đậu giật được tấm bằng Cao đẳng Sư phạm ra làm cô giáo. Ước mong “năm ba chữ bỏ bụng kiếm cơm” của mẹ giờ thành hiện thực. Có điều cái tính hậu đậu của Hậu Đậu thì vẫn nguyên xi, không bớt chút nào…
3.
Ấy là “lí lịch trích ngang” của Hậu Đậu, chẳng khó mấy để tìm ra. Một cô nàng có bề ngoài hết sức cổ quái từ phục sức giày vớ mũ mãng tới đôi mắt kính cận tròn to (như mắt… gấu trúc!). Nhỏ bé, nhưng có tướng đi kiêu hãnh, mái đầu ngẩng cao kiêu hãnh, nói năng nhìn thẳng người đối diện, phong thái tự tin không chút ngại ngùng! Học trò cho kẹo cũng không dám gọi Hậu là Hậu… Đậu. Không sao; chúng hè nhau đặt cho bà cô yêu quí cái biệt danh (còn trứ danh hơn): “cô Hậu… Einstein”. Gọi vậy bởi cô có thói quen xong tiết là nhét sổ đầu bài vào cặp mang đi, sổ điểm bỏ lại. Còn nữa, có hôm lên lớp áo dài đàng hoàng nhưng chân mang… dép lê. Cười no nhất có lẽ là lần đôi mắt kính “gấu trúc” bị rớt mất một tròng; nhưng nàng Einstein vẫn đình huỳnh tỉnh bơ mang đi “tác nghiệp” suốt buổi, hết lên lớp tới xuống phòng hội đồng, cho đến lúc bị đồng nghiệp phát hiện, la toáng…
Hơn ba mươi tuổi vẫn chưa chồng, Hậu Đậu biến thành đề tài “buôn dưa” cho các Nhà Xã Hội Học… quạt mo trong lẫn ngoài trường. Lí giải chuyện này, người bảo, do hậu đậu quá. Người bảo, do cổ quái quá. Người bảo, do… chảnh quá; đã không xinh còn cứ vác cái mặt lên, nhìn thẳng khiến trai nó chờn! Sao chảnh? Tại nó ỷ dạy giỏi…. Gã mới chân ướt chân ráo về trường. Chưa biết thực hư; nhưng mọi cái nơi Hậu-Đậu-Einstein đều khiến gã tò mò. Hiếu kì thôi, gã vốn khoái sự lạ…
Lựa dịp, gã mời Hậu Đậu đi cà phê. Một mình. Hậu Đậu ok ngay, chóng vánh, giản đơn, không “thủ tục” màu mè...
4.
Chuyến “thâm nhập thực tế” nơi quán cà phê giúp gã nhận ra điều đầu tiên: Hậu Đậu đúng là… hậu đậu; nhưng phía sau hậu đậu lại là một trí tuệ! Lũ học trò quả tinh tường khi gọi cô Hậu Einstein. Đúng phóc!
Nói chuyện tương đắc. Cái tương đắc dần xóa đi những ấn tượng tiêu cực gây nên bởi một nàng Hậu Đậu vụng về, kì khôi và (nói thật!) có ngoại hình không mấy hấp dẫn phái nam! Tầm phơ đủ chuyện trên trời dưới biển. Hậu Đậu đọc nhiều, biết nhiều. Khá nhiều, so với chuẩn kiến thức thông thường mà một cô giáo dạy văn thường biết…
Còn nữa, mồm mép nàng Einstein lại không hề hậu đậu!
Bữa ấy, Hậu Đậu thuyết phục gã được phân nửa. Nửa còn lại, chờ đến lúc gã chính thức đi dự giờ tiết dạy của nàng Einstein trên lớp mới ok nốt. Giờ thì gã hiểu câu “nó ỷ dạy giỏi nên chảnh”, hiểu vì sao lũ học trò quỉ sứ luôn khúc khích cười bà cô dạy Văn lẩm cẩm kì khôi, nhưng đứa nào cũng lễ phép, quí trọng cô, tuyệt không giở thói hỗn hào. Lạ. Chỉ cần vào lớp, bước lên bục giảng, Hậu Đậu lập tức biến thành người khác: vững chãi, mê hoặc, tự tin. Có giám khảo dự giờ hay không, với Hậu Đậu, dường như không phải là chuyện cần quan tâm. Học trò, lây cái tự tin của cô, cũng “cộng tác” thoải mái, nhiệt thành, không có cái không khí e dè, “áp lực” thường thấy nơi những tiết học dự giờ.
Không riêng ở trường. Hậu Đậu đi hội giảng Huyện, rồi Tỉnh, vẫn vậy.
Đương nhiên, đánh giá tiết dạy dành cho Hậu Đậu cấp nào cũng ok. Có vị vừa cho điểm vừa lắc đầu: Tố chất sư phạm từ trong máu thịt! Đồng nghiệp khen truyền đạt kiến thức giỏi quá, Hậu Đậu lắc đầu: Không phải kiến thức, mình “truyền lửa” thôi …
5.
Thằng bạn cùng tổ cười cười, thấy mày với Hậu Đậu ăn ý lắm rồi, chắc sớm muộn gì cũng fall in love thôi. Gã quát, đồ khùng! Khùng thật. Sao yêu Hậu Đậu được hở trời? một cô nàng hậu đậu, cổ quái, lại còn… xuất chúng (giờ thì – mặc cho lòng tự tôn cao ngạo bị tổn thương - gã phải thẳng thắn, ngậm ngùi thừa nhận). Từng món ấy nơi phụ nữ - với đàn ông – đã khó nuốt, huống chi đây lại 3 trong 1!
Dạo này gã hay nghĩ ngợi vơ vẩn. Thằng bạn không hoàn toàn nói quá. Quả thật, gã với Hậu Đậu hay làm việc chung. Hợp đồng hết sức “ăn rơ”. Còn nữa, văn nghệ văn gừng, cà pháo cà phê. Thân. Có khi nào như ông bà nói, lửa gần rơm… không trời??? Gã chủ động né xa Hậu Đậu chút. Nhưng xa thì lại… buồn. Thôi kệ! Gã đã quen có Hậu Đậu trong lúc làm cũng như lúc chơi, như người bạn đồng hành. Chỉ bạn thôi. Bạn thân…
…Duy nhất một lần, cảm giác của gã về Hậu Đậu dường như không phải bạn. Ấy là lần Hậu Đậu bật khóc do bị đồng nghiệp đùa ác. Nức nở, yếu đuối đến tội nghiệp. Gã nhớ mình đã nổi điên đến mức suýt đấm vỡ mặt tên đồng nghiệp vô ý thức. Bình thường gã rất biết kiềm chế, không bao giờ…
6.
Hậu Đậu nhận quyết định trưng tập, chuyển trường.
Gã ngẩn ngơ, hụt hẫng. Đầu tuần lên trường không thấy bóng Hậu Đậu tự nhiên chẳng thiết dạy dỗ, dòm ai cũng muốn đổ quạu. Suốt ngày, đầu óc gã mất tập trung, làm không nên hồn việc gì. Điện thoại bỏ túi, gã đã cẩn thận mở chuông, chuông lớn; vậy nhưng cứ chốc chốc lại lôi ra dòm, như sợ chuông kêu mà mình không hay…
Không dám gọi điện, sợ bị chọc quê bởi những cặp mắt đang lom lom cái bộ dạng khác thường. Nhưng… đáng lẽ Hậu Đậu phải gọi cho gã, và gọi từ lâu mới phải. Sao…
Nhắm mắt. Thẫn thờ hình dung cảnh Hậu Đậu đang tung tăng, nói cười cùng các đồng nghiệp nam nơi nhiệm sở mới. Cô nàng Hậu Đậu cổ quái bí ẩn của gã. Mừng ngày đầu tiên về trường. Biết đâu đấy, có thể còn được một đồng nghiệp nam lịch sự, gallant mời ra quán cà phê…
Đột nhiên, gã thấy giận sôi!
Giận dữ trộn cùng cảm giác hoảng hốt. Không, không được! Không ai được phép đụng vào Hậu Đậu của gã. Không ai được phép nói cười, bắt tay bắt chân hoặc mời Hậu Đậu ra quán cà phê. Chỉ mình gã, mình gã có quyền ấy thôi. Gã phải ngay lập tức xác định cái quyền ấy, không muộn mất…
Lần này thì, kệ cho đồng nghiệp săm soi, gã móc điện thoại, dứt khoát bấm số…
Truyện ngắn – Y Nguyên
