Tiếng Việt | English

21/11/2021 - 16:00

Người thầy không bục giảng

Đoàn Xiếc nhân dân Long An (Trung tâm Văn hóa, Nghệ thuật tỉnh) là một trong những đoàn có tên tuổi trong ngành Xiếc Việt Nam, nhưng
ít ai biết các nghệ sĩ (NS) trong đoàn hầu hết đều được đào tạo qua
hình thức nghề truyền nghề, ít ai qua trường lớp. NS lớp trước truyền dạy lớp sau. Họ như những người thầy thầm lặng.

Giữ danh đoàn xiếc

Đoàn Xiếc nhân dân Long An được thành lập năm 1982 với trụ cột là các NS đến từ Liên đoàn Xiếc Việt Nam. Đến nay, Đoàn Xiếc là một bộ phận của Trung tâm Văn hóa, Nghệ thuật tỉnh. Đoàn Xiếc nhân dân Long An là đoàn xiếc duy nhất và một thời vang tiếng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Thật tự hào khi Long An có một đoàn xiếc danh tiếng và được duy trì bền bỉ gần 40 năm.

Trong suốt thời gian ấy, có những người bám trụ với đoàn, cũng có người rời đoàn, rời nghề tìm công việc khác. Dù thế nào, người ở lại vẫn tiếp tục dìu dắt nhau tiến lên phía trước, tự tập luyện, biểu diễn, phục vụ và giành được nhiều huy chương từ các hội thi, hội diễn chuyên nghiệp mang tầm khu vực và toàn quốc. Mới đầu năm, các NS xiếc Long An đã mang về 1 giải nhì và 1 giải ba cuộc thi Tài năng xiếc toàn quốc năm 2021. Tất cả đều là nỗ lực tự thân của từng NS trong đoàn.

Ngoài lớp NS đầu tiên từ Liên đoàn Xiếc Việt Nam vào Long An với sứ mệnh thành lập Đoàn Xiếc nhân dân Long An thì các lớp NS sau này đều chưa được trải qua các chương trình đào tạo bài bản theo trường lớp chính quy. Mọi người đến với xiếc từ khi còn nhỏ bằng cả đam mê, người sau học người trước để trưởng thành. Các NS từng cống hiến với đoàn, tỏa sáng trên sân khấu, về sau, họ lui lại đảm nhận công việc huấn luyện, truyền nghề cho người mới. Đó đều là những người thầy không bục giảng, không giáo án. Họ trao truyền lại cho các đồng nghiệp trẻ toàn bộ kinh nghiệm, kiến thức về xiếc đã thu thập cả cuộc đời chỉ với mong cầu duy nhất là các em, các cháu có thể bền bỉ theo nghề để danh tiếng Đoàn Xiếc nhân dân Long An mãi vang trong lòng khán giả.

Những người thầy không bục giảng

Một trong những người thầy được nhắc đến nhiều nhất ở Đoàn Xiếc nhân dân Long An hiện nay là NS ưu tú Nguyễn Văn Chiến (nguyên là Phó Trưởng đoàn Xiếc) mặc dù ông đã nghỉ hưu. Ông là người hướng dẫn hầu hết NS mới vào nghề từ những bước cơ bản nhất. Đa số NS đang hoạt động tại đoàn ít nhiều đều được học từ ông. Khi mới bước vào nghề, các NS trẻ được NS Nguyễn Văn Chiến hướng dẫn từ động tác uốn dẻo cơ bản đến các tiết mục khó để biểu diễn trên sân khấu. Ông thực sự đã để lại trong lòng các đồng nghiệp ấn tượng tốt.

Nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Văn Chiến là người hướng dẫn hầu hết nghệ sĩ mới vào nghề từ những bước cơ bản nhất (Ảnh tư liệu)

Khi chúng tôi hỏi lãnh đạo đoàn về người có nhiều năm truyền nghề tại đoàn thì không do dự, Trưởng đoàn Xiếc nhân dân Long An - Nguyễn Văn Thoa nói ngay: “Đó là anh Chiến, nhưng anh ấy nghỉ hưu rồi. Anh rất tâm huyết với nghề, đợt này anh ấy về ngoài Bắc sắp xếp việc gia đình, dịch thế này chắc còn chưa vào lại được. Còn lại một số người nữa cũng chuyên hướng dẫn các NS trẻ là anh Tống Mạnh Linh, anh Ngô Tấn Tài,...”.

NS Tống Mạnh Linh hiện là Phó Trưởng đoàn Xiếc nhân dân Long An. Anh gắn bó với nghề được 30 năm. Mọi kinh nghiệm của mình, anh đều trao truyền lại cho thế hệ sau. NS Tống Mạnh Linh còn là đạo diễn của nhiều tiết mục dự thi của các NS trẻ trong đoàn. Tiết mục Chồng đầu trên đu do NS Đinh Đại Dũng và Nguyễn Thị Hậu vừa đoạt giải nhì cuộc thi Tài năng xiếc toàn quốc năm 2021 là do NS Tống Mạnh Linh dàn dựng và huấn luyện.

Nghệ sĩ Tấn Tài chuyên hướng dẫn các tiết mục biểu diễn cho nghệ sĩ đàn em

Truyền nghề nghĩa là các NS trao lại hết những kinh nghiệm, tinh hoa mà mình tích lũy được cho thế hệ đàn em. Sẽ không có câu chuyện giấu nghề hay sợ “sóng sau xô sóng trước” bởi điều trăn trở nhất của các NS trong Đoàn Xiếc nhân dân Long An hiện nay là có người nối nghiệp, giữ nghề.

NS Tấn Tài chia sẻ: “Sau khi anh Chiến nghỉ hưu, anh Linh là người huấn luyện các bạn trẻ từ khi mới vào nghề. Tôi thì hướng dẫn các tiết mục biểu diễn sau khi các bạn đã có căn bản về xiếc. Có kinh nghiệm bao nhiêu là đều truyền lại hết vì nghề xiếc đặc thù lắm, tuổi nghề ít mà tìm được người nối nghiệp không phải dễ”.

NS Tấn Tài là một trong những NS từng tham gia biểu diễn nhiều tiết mục khác nhau: Bay qua vòng dao, lửa; xiếc thú; biểu diễn hài;... Kinh nghiệm phong phú là một lợi thế cho anh khi hướng dẫn các thế hệ đàn em. Những người thầy không giáo án trong Đoàn Xiếc còn học cách quan sát đồng nghiệp để có kinh nghiệm, sau này trao truyền lại cho thế hệ sau.

NS Tấn Tài chia sẻ thêm, trước đây anh chưa từng biểu diễn tiết mục đu bay nhưng trong lúc tập luyện, hỗ trợ đồng nghiệp chuẩn bị đạo cụ, anh biết những yếu tố quyết định sự thành công của tiết mục để hướng dẫn lại cho NS Ngọc Hân và Ngọc Giàu.

Nghệ sĩ Tấn Tài là một trong những nghệ sĩ từng tham gia biểu diễn nhiều tiết mục khác nhau: Bay qua vòng dao, lửa; xiếc thú; biểu diễn hài;... Kinh nghiệm phong phú là một lợi thế cho anh khi hướng dẫn các thế hệ đàn em

Qua gần 40 năm tồn tại và phát triển, Đoàn Xiếc nhân dân Long An vẫn giữ được hình ảnh đẹp trong lòng khán giả và đều đặn có các giải thưởng xiếc chuyên nghiệp. Từng ấy thành tích đều được duy trì bởi sự truyền nghề giữa các lớp NS với nhau.

Ngoài những người thầy kỳ cựu, còn lại hầu như chẳng có NS nào được học qua trường xiếc. Họ học từ những người thầy cũng chính là đồng nghiệp của mình - những người thầy không giáo án, không bục giảng, chỉ có lòng yêu nghề và mong muốn duy trì bộ môn nghệ thuật độc đáo cũng như giữ gìn tên tuổi của một đoàn xiếc Long An./.

Thu Lam

Chia sẻ bài viết