Phân vùng xử lý chất thải rắn sinh hoạt: Hướng đến quản lý thống nhất, hiệu quả và bền vững

Những năm gần đây, cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh tăng đáng kể, gây áp lực lên hệ thống thu gom và xử lý hiện hữu

Phân vùng xử lý phù hợp

Những năm gần đây, cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh tăng đáng kể, gây áp lực lên hệ thống thu gom và xử lý hiện hữu. Bên cạnh đó, sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, kinh phí của các địa phương còn khó khăn, chưa cân đối đủ nguồn lực để thực hiện công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn. Nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong công tác quản lý và thanh quyết toán cần có đầu mối để thực hiện việc ký hợp đồng với đơn vị xử lý.

Theo kế hoạch xử lý chất thải rắn sinh hoạt năm 2026, tỉnh xác định 3 mục tiêu then chốt nhằm xây dựng nền tảng quản lý hiệu quả. Đó là nâng cao trách nhiệm của UBND cấp xã trong công tác lập bộ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn với mục đích tính đúng, tính đủ khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ các hộ dân (không bao gồm cơ sở sản xuất, kinh doanh) để chuyển giao về đơn vị xử lý do Sở Nông nghiệp và Môi trường phân vùng. Tập trung đầu mối chịu trách nhiệm về ký hợp đồng xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn tỉnh. Quản lý, kiểm soát khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh tại các xã, phường, kiểm soát khối lượng rác được vận chuyển và xử lý tại các nhà máy theo phân vùng, giảm thiểu tình trạng vứt rác bừa bãi, gây mất mỹ quan và ô nhiễm môi trường.

Điểm nhấn nổi bật của kế hoạch năm 2026 là phương án phân vùng xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên năng lực của từng nhà máy và đặc thù từng khu vực. Chi cục trưởng Chi cục Môi trường và Biến đổi khí hậu Phan Công Hợi cho biết: Theo phân vùng, Nhà máy Xử lý rác Thạnh Hóa - Long An (xã Tân Tây) đảm nhận tiếp nhận rác của 37 xã, phường gồm: Long An, Tân An, Khánh Hậu, Thạnh Lợi, Bình Đức, Lương Hòa, Bến Lức, Mỹ Yên, An Ninh, Hiệp Hòa, Hậu Nghĩa, Hòa Khánh, Đức Lập, Mỹ Hạnh, Đức Hòa, Đông Thành, Đức Huệ, Mỹ Quý, Thuận Mỹ, An Lục Long, Tầm Vu, Vĩnh Công, Nhơn Hòa Lập, Nhơn Ninh, Tân Thạnh, Hậu Thạnh, Bình Thành, Thạnh Phước, Thạnh Hóa, Tân Tây, Thủ Thừa, Mỹ An, Mỹ Thạnh, Tân Long, Vàm Cỏ, Tân Trụ, Nhựt Tảo.

Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam tại Đa Phước (TP.Hồ Chí Minh) tiếp nhận rác của 11 xã gồm: Cần Giuộc, Phước Lý, Tân Tập, Phước Vĩnh Tây, Mỹ Lộc, Cần Đước, Long Cang, Long Hựu, Rạch Kiến, Mỹ Lệ, Tân Lân. Nhà máy Xử lý rác thải Tây Ninh tại Tân Phú đảm nhận tiếp nhận rác 18 xã, phường gồm: Tân Đông, Tân Châu, Tân Phú, Tân Hội, Tân Thành, Tân Hòa, Tân Lập, Tân Biên, Thạnh Bình, Trà Vong, Phước Vinh, Hòa Hội, Ninh Điền, Châu Thành, Hảo Đước, Bình Minh, Tân Ninh, Ninh Thạnh. Khu liên hợp Xử lý chất thải tại xã Thạnh Đức, tỉnh Tây Ninh của Công ty TNHH MTV Môi trường xanh Huê Phương VN tiếp nhận xử lý rác của 18 xã, phường gồm: Trảng Bàng, An Tịnh, Gò Dầu, Gia Lộc, Long Hoa, Hòa Thành, Thanh Điền, Phước Chỉ, Hưng Thuận, Thạnh Đức, Phước Thạnh, Long Chữ, Long Thuận, Bến Cầu, Truông Mít, Cầu Khởi, Dương Minh Châu, Lộc Ninh.

Đối với chất thải rắn sinh hoạt tại 12 xã, phường gồm: Kiến Tường, Mộc Hóa, Bình Hòa, Tuyên Thạnh, Bình Hiệp, Vĩnh Châu, Tân Hưng, Vĩnh Thạnh, Hưng Điền, Khánh Hưng, Vĩnh Hưng, Tuyên Bình được đưa về xử lý tại lò đốt, khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt đóng tại xã Bình Hiệp, Vĩnh Hưng, Vĩnh Thạnh. Trong đó, Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ đốt tại xã Bình Hiệp xử lý chất thải rắn sinh hoạt phát sinh cho phường Kiến Tường, xã Tuyên Thạnh, Bình Hiệp, Bình Hòa, Mộc Hóa. Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ đốt tại xã Vĩnh Thạnh xử lý chất thải rắn sinh hoạt phát sinh cho xã Hưng Điền, Vĩnh Thạnh, Tân Hưng, Vĩnh Châu. Nhà máy xử lý chất thải bằng công nghệ ủ phân compost và chôn lấp tại xã Vĩnh Hưng xử lý chất thải rắn sinh hoạt phát sinh cho xã Tuyên Bình, Vĩnh Hưng, Khánh Hưng.

“Bên cạnh đó, tỉnh đã khẩn trương điều chỉnh phương án xử lý để giải quyết lượng rác tồn đọng kéo dài tại Nhà máy Xử lý rác Tân Hưng (khoảng 110.000 tấn). Theo đó, rác thải của xã Cầu Khởi, Dương Minh Châu và Lộc Ninh được điều chuyển về Thạnh Đức nhằm giảm tải cho Nhà máy Xử lý rác Tân Hưng, tạo điều kiện xử lý dứt điểm lượng rác “tồn kho” nhiều năm” - ông Phan Công Hợi cho biết.

Phân công rõ trách nhiệm

Lò đốt, khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt hoạt động xử lý rác

Cũng theo ông Phan Công Hợi, để bảo đảm hệ thống vận hành trơn tru, tỉnh giao Sở Nông nghiệp và Môi trường thực hiện nhiệm vụ ký hợp đồng xử lý chất thải rắn sinh hoạt đối với 84 xã, phường theo phân vùng trên thông qua hình thức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu; trường hợp không thể lựa chọn thông qua hình thức đấu thầu thì thực hiện theo hình thức đặt hàng hoặc giao nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.

Định kỳ hằng tháng thực hiện kiểm tra, giám sát và ký biên bản xác nhận giữa 3 bên (Sở Nông nghiệp và Môi trường, UBND cấp xã, đơn vị xử lý chất thải rắn sinh hoạt) về khối lượng rác được xử lý tại các nhà máy để tiến hành thanh toán từng tháng cho đơn vị xử lý.

Bố trí nhân sự, lập sổ theo dõi, giám sát kiểm tra khối lượng chất thải rắn sinh hoạt xử lý tại các đơn vị xử lý; thực hiện các thủ tục nghiệm thu thanh lý theo đúng quy định. Theo dõi, giám sát công tác thu gom, vận chuyển rác của các xã, phường. Phối hợp UBND xã, phường trong công tác thanh quyết toán, bảo đảm thanh toán đủ, đúng quy định.

Ngoài ra, chịu trách nhiệm yêu cầu đơn vị xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo vùng đáp ứng cơ bản các nội dung: Lập sổ theo dõi đối với từng xã, phường chuyển chất thải rắn sinh hoạt đến nhà máy xử lý. Cung cấp chứng từ cân xe vào, cân xe ra. Cung cấp ảnh chụp tại trạm cân thể hiện rõ biển số xe, ngày giờ, khối lượng rác,… và cung cấp cho UBND xã, Sở Nông nghiệp và Môi trường. Ký xác nhận mỗi lần tiếp nhận rác thải từ đơn vị thu gom, vận chuyển.

UBND xã Bình Hiệp, xã Vĩnh Thạnh và xã Vĩnh Hưng chịu trách nhiệm ký hợp đồng với đơn vị có đủ năng lực, điều kiện theo quy định thực hiện vận hành nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ đốt đóng tại địa phương.

Đồng thời, tất cả UBND cấp xã chịu trách nhiệm tổ chức lựa chọn và ký hợp đồng với đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn để chuyển về các nhà máy xử lý theo phương án phân vùng đã được UBND tỉnh chấp thuận, thông qua hình thức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu; trường hợp không thể lựa chọn thông qua hình thức đấu thầu thì thực hiện theo hình thức đặt hàng hoặc giao nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.

UBND cấp xã rà soát, lập bộ đầy đủ để thu phí dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn; việc thu phí phải được thực hiện công khai, minh bạch, rõ ràng, bảo đảm cân đối nguồn thu, chi để thực hiện đầy đủ nhiệm vụ; chịu trách nhiệm trước cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán về số phí thu được và thực hiện thanh quyết toán.

Tổ chức giám sát, kiểm tra và xác nhận khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh, khối lượng được thu gom và vận chuyển đến đơn vị xử lý. Công bố biển số xe, tải trọng xe vận chuyển rác để giám sát, theo dõi. Chịu trách nhiệm yêu cầu đơn vị trúng thầu thu gom, vận chuyển rác tại các xã, phường khi trúng thầu vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn xã, phường sẽ không được ký hợp đồng thu gom, vận chuyển, xử lý rác đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh./.

Lê Đức