Chống thuốc lá lậu - Cuộc chiến chưa có hồi kết!

Thuốc lá ngoại nhập lậu bị lực lượng chức năng bắt giữ

Không riêng gì ở Long An mà trên tuyến biên giới Tây Nam, tình trạng buôn lậu thuốc lá vẫn xảy ra. Thuốc lá được các đối tượng buôn lậu ngụy trang, cất giấu rất tinh vi, các đường dây vận chuyển được tổ chức hoạt động chuyên nghiệp, đặc biệt là luôn cử người theo dõi các lực lượng chức năng... Thuốc lá lậu thường được các đối tượng vận chuyển vào ban đêm và thường xuyên thay đổi địa bàn hoạt động để né tránh lực lượng chức năng. Điều đáng nói là hiện nay, các đầu nậu chọn thuê đối tượng có tiền án, tiền sự, nghiện ma túy,... vận chuyển thuốc lá nhập lậu nên khi bị lực lượng chức năng bắt giữ, các đối tượng này thường rất manh động, chống đối lại lực lượng làm nhiệm vụ để tẩu tán tang vật. Chiêu thức sử dụng ôtô để vận chuyển, tuồn hàng vào nội địa để tiêu thụ cũng đang được các đối tượng sử dụng thường xuyên. Hầu hết các xe ôtô đều được các đối tượng thuê.

Khi vận chuyển trót lọt từ biên giới vào nội địa, thuốc lá lậu sẽ được phân phối tới các điểm bán lẻ... Thực tế cho thấy, ở nhiều địa phương, trong đó có Long An, thuốc lá lậu được bán công khai ở các cửa hàng bán lẻ, tiệm tạp hóa. Theo Ban chỉ đạo 389 quốc gia, từ ngày 01/10/2014 đến 10/2019 các lực lượng chức năng cả nước đã bắt giữ, xử lý: 52.375 vụ; tịch thu hơn 39 triệu gói; khởi tố hình sự hơn 917 vụ và trên 1.150 đối tượng. Trong đó, chỉ riêng 10 tháng năm 2019, Tây Ninh bắt giữ 629 vụ, tịch thu 540.635 gói; Long An 895 vụ, thu giữ: 1.569.974 gói; TP.HCM: 1.036 vụ, thu giữ 732.543 gói; Cần Thơ bắt giữ 541 vụ, thu giữ:182.482 gói; An Giang bắt giữ 613 vụ, thu giữ: 573.175 bao; Đồng Tháp bắt giữ 635 vụ, thu giữ: 302.173 gói... Theo phản ánh của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, ngành thuốc lá chịu nhiều thách thức từ thuốc lá nhập lậu. Giai đoạn 2013-2018, bình quân tiêu thụ thuốc lá nhập lậu lên đến trên 700 triệu bao mỗi năm, có năm chiếm tới 25% thị trường.

Hiện nay, bên cạnh các yếu tố như lực lượng mỏng, chế tài nhẹ,... các địa phương đều phản ánh gặp khó khăn trong việc xử lý thuốc lá điếu nhập lậu tịch thu được. Đây cũng là một trong những yếu tố làm hạn chế việc đấu tranh bắt giữ thuốc lá nhập lậu, từ đó, ảnh hưởng tới công tác chống buôn lậu của các lực lượng chức năng.

Thời gian qua, số thuốc lá nhập lậu được tịch thu trên cả nước là rất nhiều, tuy nhiên, việc xử lý thuốc lá nhập lậu lại gặp nhiều khó khăn do vướng mắc, hạn chế của Quyết định số 20/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, nhất là công tác giám định, đánh giá mặt hàng này tiêu hủy hay đấu giá vẫn chưa có cơ quan chuyên môn thực hiện nhiệm vụ.

Cục trưởng Cục Quản lý thị trường tỉnh Đồng Tháp - Nguyễn Minh Trung cho biết: “Trước đây tiêu hủy hết thì được hỗ trợ kinh phí theo Thông tư 19 của Bộ Tài chính, còn hiện nay thực hiện theo Quyết định 20 của Thủ tướng Chính phủ phải xác định được chất lượng thuốc lá nào bảo đảm chất lượng thì tái xuất, còn không thì mới tiêu hủy... Tuy nhiên, hiện nay lại chưa có cơ quan nào kiểm định chất lượng nên rất khó khăn trong việc xử lý”.

Cục trưởng Cục Quản lý thị trường tỉnh Long An - Phạm Đức Chinh cho biết, số lượng vụ buôn lậu thuốc lá có giảm so với những năm trước nhưng vẫn là mặt hàng “nóng” trong công tác chống buôn lậu. Nguyên nhân của tình trạng trên là tuyến biên giới Long An tiếp giáp Campuchia có nhiều đường ngang, ngõ tắt, đường mòn, lối mở nên việc kiểm soát người và phương tiện qua lại biên giới cũng gặp nhiều khó khăn. Các đối tượng thường cho người bám sát lực lượng chống buôn lậu; hoạt động chủ yếu vào ban đêm hoặc lúc có nhiều phương tiện lưu thông qua lại nhằm tránh sự truy đuổi của các lực lượng chức năng. Bên cạnh đó, một số đối tượng vận chuyển hàng lậu khi bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ, thường rất manh động, chống đối để tẩu táng tang vật.

Liên quan đến những bất cập về xử lý thuốc lá lậu, Ban chỉ đạo 389 tỉnh Long An cho biết thêm, hiện thuốc lá ngoại được các lực lượng chức năng của tỉnh bắt giữ đang tồn kho do bị vướng các quy định về đấu giá thuốc lá ngoại là rất lớn. Vướng mắc này khiến cho số thuốc lá ngoại có quyết định tịch thu (đạt chất lượng) vẫn không bán được; số thuốc lá không đạt chất lượng vẫn chưa tiêu hủy dẫn đến các đơn vị cũng gặp khó khăn về kinh phí trong công tác chống buôn lậu thuốc lá.

Ngay cả khi bắt giữ thành công, các lực lượng chức năng vẫn gặp không ít khó khăn về công tác xử lý. Theo quy định của Bộ luật Hình sự, các hành vi vi phạm liên quan đến thuốc lá ngoại nhập lậu có số lượng từ 1.500 gói trở lên chịu truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, trong thực tế, các lực lượng chức năng đã bắt nhiều vụ từ 1.500 bao trở lên nhưng không bắt được đối tượng thực hiện hành vi vi phạm. Đối với các trường hợp này, cơ quan công an tiến hành khởi tố vụ án theo quy định, tuy nhiên, do không xác định được đối tượng nên sau khi hết thời hạn điều tra phải ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án, dẫn đến số vụ việc tạm đình chỉ tăng cao.

Theo Chánh Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia - Đàm Thanh Thế, Ban chỉ đạo 389 quốc gia đang bàn giải pháp để các lực lượng chức năng sớm xử lý lượng thuốc lá nhập lậu trong thời gian vừa qua, bảo đảm yêu cầu xử lý được đối tượng, xử lý được tang vật, ngăn chặn được tình trạng buôn lậu thuốc lá qua biên giới đang rất phức tạp. Văn phòng Thường trực sẽ làm việc với các bộ, ngành, để xác định cơ quan chức năng nào kiểm định chất lượng để các địa phương phối hợp thực hiện.

Trong khi đó, các địa phương kiến nghị Chính phủ nên tiếp tục cho tiêu hủy thuốc lá điếu nhập lậu, tránh việc tái xuất gây thẩm lậu ngược vào thị trường, bên cạnh đó, cần có cơ chế hỗ trợ các lực lượng tham gia chống buôn lậu và tăng cường chế tài xử phạt nhằm tăng tính răn đe đối với tội phạm./.

Lê Đức - Tấn Lộc