Thuận Mỹ: Sức sống mới từ thủy lợi đa mục tiêu

Cán bộ kỹ thuật kiểm tra, vận hành cống thủy lợi, bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp

Sức sống mới từ bờ đê sông Tra

Xã Thuận Mỹ mới được hợp nhất từ xã Thuận Mỹ, Thanh Phú Long và Thanh Vĩnh Đông. Việc phát triển hạ tầng thủy lợi gắn với giao thông nông thôn đã mang lại cho địa phương những chuyển biến rõ rệt. Được bao quanh bởi sông Vàm Cỏ và sông Tra, vùng đất này thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi triều cường, sạt lở và xâm nhập mặn.

Nhận thấy rõ vai trò “lá chắn” của hệ thống thủy lợi, xã Thuận Mỹ xác định đầu tư công trình ngăn mặn, trữ ngọt kết hợp giao thông là nhiệm vụ cấp thiết nhằm bảo vệ vùng sản xuất và ổn định dân sinh. Trên tuyến đê bao sông Tra dài hơn 5km, con đường bê tông rộng 3,5m uốn lượn giữa ruộng lúa, ao tôm, minh chứng cho hiệu quả của công trình thủy lợi đa mục tiêu.

Cầu Rạch Heo (xã Thuận Mỹ) vừa đưa vào sử dụng, giúp tuyến đê bao sông Tra thông suốt, tạo thuận lợi cho đi lại và sản xuất của người dân

“Công trình không chỉ ngăn mặn, trữ ngọt, bảo vệ hơn 2.000ha đất sản xuất mà còn giúp người dân đi lại, vận chuyển nông sản thuận lợi, thúc đẩy giao thương và phát triển kinh tế - xã hội địa phương” - Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Huỳnh Thiện Phương cho biết.

Được đầu tư hơn 85 tỉ đồng từ ngân sách nhà nước, tuyến đê đưa vào sử dụng từ năm 2016, đến nay phát huy hiệu quả trong phòng, chống thiên tai và ứng phó biến đổi khí hậu. Tuyến đê không chỉ là đường giao thông mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch sinh thái, thương mại ven sông.

Bà Nguyễn Thị Hương, nông dân ấp Bình Mỹ, chia sẻ: “Trước kia, mùa mưa, nước ngập trắng đồng, nhiều vụ mất trắng. Giờ có đê bao, nước được kiểm soát, người dân mạnh dạn đầu tư nuôi tôm, trồng cây ăn trái. Đường sá thông thoáng, xe tải vô tận ruộng, hàng hóa bán được giá, cuộc sống khá hẳn lên”.

Không chỉ phục vụ sản xuất, tuyến đê còn tạo không gian sinh hoạt cộng đồng, nơi người dân tập thể dục, giao lưu, góp phần hình thành lối sống văn minh nông thôn mới.

Ông Huỳnh Thiện Phương thông tin: xã đang kiến nghị tỉnh mở rộng mặt đê lên 6m, kết hợp đèn chiếu sáng và cây xanh ven sông, hướng đến mô hình “Đê bao sinh thái đa mục tiêu”, vừa bảo vệ sản xuất, vừa phục vụ dân sinh, du lịch và môi trường.

Nền tảng cho sản xuất bền vững

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Đỗ Thành Hải, xã hiện phát triển theo mô hình “Một cây, một con”, với thanh long và tôm nước lợ là sản phẩm chủ lực. Hệ thống kênh, mương nội đồng dài hơn 150km được nạo vét, khơi thông thường xuyên, bảo đảm nước phục vụ tưới tiêu.

“Trước khi có đê bao, người dân chỉ sản xuất 1 vụ lúa/năm. Nay nhờ hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh, xã chủ động ngăn mặn, giữ ngọt, chuyển đổi cây trồng, vật nuôi phù hợp, hình thành vùng sản xuất tập trung gắn với tiêu thụ sản phẩm” - ông Đỗ Thành Hải cho biết.

Địa hình ven sông khiến nước mặn có thể xâm nhập sâu hơn 10km mỗi năm. Để ứng phó, xã vận hành linh hoạt các cống điều tiết, kết hợp quan trắc chất lượng nước và dự báo nguồn nước để chủ động trong mùa hạn, mặn.

Hệ thống cống, đập điều tiết nước bảo đảm nguồn nước tưới tiêu ổn định

Cùng với đó, xã đang triển khai 6 công trình nạo vét kênh, mương nội đồng, tăng khả năng tiêu thoát nước, hạn chế ngập úng trong mùa mưa. Đồng thời kiến nghị đầu tư kè chống sạt lở bờ sông, đặc biệt đoạn kênh Chợ Gạo - kênh 30/4, nhằm bảo vệ tài sản và tính mạng người dân.

Nhờ hạ tầng thủy lợi đồng bộ, thu nhập của người dân tăng rõ rệt. Cuối năm 2024, thu nhập bình quân đạt 80 triệu đồng/người/năm, gần gấp đôi so với năm 2017. Mục tiêu đến năm 2030, xã phấn đấu đạt 100 triệu đồng/người, hướng đến xã nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.

Hướng đến thủy lợi đa mục tiêu - hiện đại, xanh, thông minh

Tỉnh đang chuyển mạnh từ đầu tư thủy lợi đơn chức năng sang hệ thống thủy lợi đa mục tiêu, phục vụ tưới tiêu, giao thông, cấp nước sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản và du lịch nông thôn.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, giai đoạn 2025-2030, tỉnh ưu tiên các công trình thủy lợi đa mục tiêu gắn với vùng sản xuất tập trung; kết hợp đê bao với giao thông nông thôn, vừa bảo đảm tiêu chí giao thông, vừa phát huy hiệu quả phòng, chống thiên tai.

Định hướng chung là xây dựng hệ thống thủy lợi hiện đại, linh hoạt và thông minh, trong đó hồ chứa, cống, trạm bơm được vận hành tự động; các tuyến đê bao được quy hoạch đồng bộ với giao thông, cấp thoát nước và môi trường. Đây là giải pháp then chốt để ứng phó biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước và phát triển nông nghiệp xanh.

Nhiều địa phương cũng đang tận dụng lợi thế mặt nước để phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp, hình thành chuỗi giá trị “thủy lợi - du lịch - nông sản đặc trưng”, góp phần đa dạng hóa nguồn thu cho người dân. Thủy lợi - giao thông - dân cư nếu được quy hoạch hài hòa sẽ tạo thành “tam trụ vững chắc” giúp người dân ổn định sinh kế, vươn lên làm giàu.

Từ bờ đê sông Tra nhìn ra, những ao tôm, vườn thanh long xanh mướt trải dài, phản chiếu ánh nắng sông nước, mang đến sức sống mới cho vùng đất từng thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi khí hậu khắc nghiệt./.

Thanh Tùng