AIPA 41: Nỗ lực vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhận búa đảm nhận chức Chủ tịch AIPA 41 từ Thái Lan. (Ảnh: Trọng Đức/TTXVN)

Với tư cách Chủ tịch AIPA 2020, Quốc hội Việt Nam tổ chức Đại hội đồng AIPA lần thứ 41 với chủ đề: “Ngoại giao nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” từ ngày 8-10/9/2020 tại Hà Nội.

Đây là lần thứ ba, Quốc hội Việt Nam đảm nhận chức Chủ tịch AIPA và lần thứ ba đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA.

Năm nay là lần đầu tiên trong lịch sử một kỳ Đại hội đồng AIPA được tổ chức bằng hình thức trực tuyến.

Đại hội đồng AIPA 41 là điểm nhấn quan trọng trong công tác đối ngoại của Quốc hội nhiệm kỳ XIV; là biểu hiện sinh động của việc triển khai thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác, phát triển; chính sách rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế của Đảng và Nhà nước ta. Đây cũng là dịp giới thiệu với bạn bè quốc tế về đất nước, con người Việt Nam năng động, cởi mở và thân thiện.

Quốc hội Việt Nam trong vai trò Chủ tịch AIPA

Chính thức ra đời năm 1977 theo sáng kiến của Indonesia với tên gọi ban đầu là Tổ chức Liên nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á (AIPO), AIPA đã đóng góp đáng kể vào việc đạt được các mục tiêu và nguyện vọng của các nước ASEAN thông qua hợp tác liên nghị viện.

AIPA còn là kênh quan trọng để nghị sỹ các Quốc hội thành viên trao đổi, học tập lẫn nhau về kinh nghiệm xây dựng, phát triển đất nước, kinh nghiệm lập pháp và giám sát. Đến nay, AIPA đã tổ chức được 40 kỳ họp Đại hội đồng thường niên.

Việt Nam tham gia AIPA năm 1995 là bước triển khai mạnh mẽ đường lối đối ngoại rộng mở, độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế; qua đó góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới. Quốc hội Việt Nam đã chủ động tham gia vào hoạt động của tổ chức, tích cực triển khai thực hiện chương trình hành động và Nghị quyết của AIPA, đóng góp quan trọng vào việc củng cố tình đoàn kết và sự thống nhất nội khối, mở rộng sự hợp tác với nghị viện các nước trong và ngoài khu vực, tạo điều kiện để kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng hơn với các nền kinh tế khu vực và toàn cầu.

Sự tham gia tích cực, chủ động và có trách nhiệm của Quốc hội Việt Nam trong khuôn khổ AIPA còn được thể hiện qua việc đăng cai tổ chức thành công nhiều hoạt động của AIPO/AIPA, đặc biệt hoàn thành tốt chức vụ Chủ tịch AIPO nhiệm kỳ 2001-2002; tổ chức thành công Đại hội đồng AIPO lần thứ 23 vào tháng 9/2002.

Điều đó đã đóng góp thiết thực vào quá trình phát triển của AIPA, để lại một “dấu ấn Việt Nam” đậm nét đối với bạn bè quốc tế, không chỉ về văn hóa, lòng mến khách và sự tổ chức chu đáo, mà cả về những nội dung chính trị, kinh tế, xã hội mà hội nghị đã đề cập tới.

Với tư cách thành viên chính thức AIPA, Việt Nam đã chủ động nêu nhiều ý kiến, đề xuất giải pháp trong các cuộc đối thoại như: Sáng kiến tổ chức Hội nghị chuyên đề về vai trò của cơ quan lập pháp các nước ASEAN trong giải quyết khủng hoảng kinh tế và tài chính khu vực (năm 1999).

Đây là một trong những hội nghị chuyên đề được AIPO đánh giá cao vì ý nghĩa cũng như nội dung thiết thực, biểu thị sự vào cuộc kịp thời của các cơ quan hành pháp, trong nỗ lực cùng với ASEAN ứng phó với những khó khăn xảy ra ở khu vực.

Tiếp đó, Việt Nam có sáng kiến lập giải thưởng chính thức của AIPA cho người có nhiều công lao đóng góp vào sự lớn mạnh của AIPA cũng như sự nghiệp chung của ASEAN (năm 2002); sáng kiến tạo lập phương thức hợp tác mạnh mẽ và hiệu quả hơn giữa ASEAN và AIPA...

Với việc tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA 31, Quốc hội Việt Nam đã làm tròn trách nhiệm của mình trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á nhiệm kỳ 2009-2010; thể hiện tinh thần trách nhiệm của Việt Nam đối với AIPA và những nỗ lực của Việt Nam hội nhập vào khu vực.

Đại hội đồng đã thông qua nhiều nghị quyết về các vấn đề như an ninh - chính trị, hợp tác kinh tế và văn hóa-xã hội; hoạt động của nữ nghị sỹ và một số vấn đề liên quan đến tổ chức của AIPA. Các nội dung này đã nhận được sự đồng thuận cao của các đại biểu tham dự Đại hội đồng.

Đảm đương vai trò Chủ tịch AIPA trong nhiệm kỳ 2009-2010 là thời điểm có ý nghĩa quan trọng trong sự phát triển của Hiệp hội các nước Đông Nam Á.

Đây là năm bản lề đối với Hiệp hội khi Hiến chương ASEAN có hiệu lực vào cuối năm 2008 đã xác định mục tiêu phát triển trong giai đoạn mới của khu vực: Xây dựng một cộng đồng ASEAN dựa trên ba trụ cột là Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN, Cộng đồng Kinh tế ASEAN và Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN vào năm 2015.

Quốc hội Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công nhiều hoạt động trong nhiệm kỳ 2009-2010 như: Hội nghị chuyên đề của AIPA về vai trò của nữ nghị sĩ trong quy trình lập pháp (12/2009); bổ nhiệm Tổng Thư ký mới của AIPA (2/2010); Hội nghị về hậu khủng hoảng kinh tế-tài chính và phát triển bền vững (3/2010), về phòng chống hiểm họa ma túy (4/2010).

Vào đầu tháng 9/2010, Quốc hội Việt Nam đã tham dự Hội nghị tham vấn Chủ tịch Quốc hội các nước G20 tại Canada đại diện cho AIPA nói lên tiếng nói của nhân dân và nghị viện trong khu vực về những vấn đề lớn của thế giới.

Ban Tổ chức Đại hội đồng AIPA 41 tại buổi họp báo. (Ảnh: Văn Điệp/TTXVN)

Đặc biệt, theo sáng kiến của Việt Nam, lần đầu tiên đã diễn ra cuộc họp chính thức giữa lãnh đạo nghị viện AIPA với những người đứng đầu chính phủ các nước ASEAN trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 16 tại Việt Nam vào tháng 4/2010.

Sự kiện này đánh dấu một bước phát triển quan trọng để phối hợp tốt hơn giữa AIPA và ASEAN trong việc giải quyết các vấn đề của khu vực và quốc tế.

Thích ứng kịp thời với diễn biến của đại dịch COVID-19

Đảm nhận trọng trách Năm Chủ tịch AIPA năm 2020 trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp cả trên thế giới và trong khu vực là thách thức lớn.

Tuy nhiên, trên tinh thần gắn kết và chủ động thích ứng, Quốc hội Việt Nam đã và đang triển khai hoạt động trong khuôn khổ Năm Chủ tịch AIPA với hình thức phù hợp, tăng cường vai trò của AIPA trong việc đồng hành, chung tay với Chính phủ các nước bảo vệ “Ngôi nhà chung ASEAN.”Cùng với ASEAN, AIPA là nhân tố quan trọng đang nỗ lực đóng góp tích cực cho tiến trình liên kết khu vực và quá trình hợp tác cùng phát triển của các nước ASEAN.

Để củng cố sự hợp tác, đoàn kết trong ASEAN, AIPA và nghị viện các nước thành viên sẽ tiếp tục đồng hành với chính phủ các nước ASEAN tìm ra những giải pháp tiếp tục xây dựng Cộng đồng ASEAN, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, Quốc hội Việt Nam đã nhất trí chọn chủ đề của Đại hội đồng AIPA 41 là “Ngoại giao nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng.”

Năm Chủ tịch AIPA 2020 bắt đầu từ tháng 10/2019, sau khi nhậm chức Chủ tịch AIPA năm 2020, Việt Nam đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia và Ban Tổ chức AIPA 41 ngày 19/11/2019.

Trưởng ban Tổ chức AIPA 41 đã ký quyết định thành lập Ban Thư ký quốc gia và các Tiểu ban thuộc Ban Tổ chức AIPA 41 gồm: Tiểu ban nội dung, Tiểu ban Thông tin-Tuyên truyền và Tiểu ban Lễ tân-Hậu cần-An ninh-Y tế. Ngay sau đó, Ban Thư ký quốc gia và các Tiểu ban thuộc Ban Tổ chức AIPA 41 đã hoàn thiện bộ máy giúp việc Tiểu ban.

Cùng với các hoạt động của Chính phủ, Quốc hội Việt Nam đã thực hiện nhiều hoạt động ngoại giao nghị viện trực tuyến, thể hiện trách nhiệm của Chủ tịch AIPA năm 2020.

Ngày 30/3/2020, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân với tư cách Chủ tịch AIPA có Thư gửi các Chủ tịch Nghị viện thành viên AIPA chia sẻ những mất mát, tổn thất do đại dịch COVID-19 gây ra, đồng thời kêu gọi các Nghị viện thành viên AIPA đoàn kết, tăng cường hành động, đồng hành cùng Chính phủ trong đối phó với đại dịch COVID-19.

Đại diện của Quốc hội Việt Nam tham gia nhiều hoạt động họp trực tuyến với Nghị viện thành viên AIPA, với Liên minh nghị viện thế giới để thúc đẩy vai trò của nghị viện trong ứng phó với đại dịch COVID-19.

Nhằm chia sẻ khó khăn với nghị viện các nước bạn bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19, cùng với những nỗ lực và đóng góp của Chính phủ, trong tháng 5/2020, Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đã trao khẩu trang và các vật tư y tế cho gần 40 nước, trong đó có các Nghị viện thành viên AIPA như: Lào, Campuchia, Indonesia, Singapore, Philippines, Malaysia và Ban Thư ký AIPA.

Trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN 36 theo hình thức họp trực tuyến, ngày 26/6/2020, Phiên đối thoại giữa các nhà lãnh đạo ASEAN và AIPA đã được tổ chức rất thành công, góp phần vào việc thực hiện các nhiệm vụ chung của Năm Chủ tịch ASEAN và Chủ tịch AIPA 2020 của Việt Nam, được các nghị viện ASEAN đánh giá cao.

Quốc hội Việt Nam đã chủ trì tổ chức thành công Hội nghị bằng hình thức trực tuyến Hội đồng tư vấn AIPA về ma túy nguy hiểm lần thứ 3 (AIPA CODD 3) ngày 29/6/2020 và Hội nghị đối tác Nghị viên về hợp tác giáo dục, văn hóa vì sự nghiệp phát triển bền vững (AIPA ECC) ngày 30/7/2020 tại Hà Nội.

Hội nghị AIPA ECC được tổ chức theo sáng kiến của Quốc hội Việt Nam, kết nối AIPA với Liên minh Nghị viên Thế giới, với sự tham gia của dại diện Liên hợp quốc, Tổng Thư ký Liên minh nghị viện thế giới và đây là lần đầu tiên tổ chức trong khuôn khổ Đại hội đồng AIPA.

Đại diện Quốc hội Việt Nam đã tham dự Hội nghị trực tuyến các nhà tư vấn AIPA (AIPA Caucus) lần thứ 11 tại Manila, Philippines (theo thông lệ Hội nghị nằm trong khuôn khổ Năm AIPA nhưng tổ chức bên ngoài nước chủ nhà).

Trong Năm Chủ tịch AIPA 2020, nhiệm vụ quan trọng của Quốc hội nước chủ nhà là tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA lần thứ 41, đây là điểm nhấn quan trọng trong công tác đối ngoại của Quốc hội nhiệm kỳ XIV, góp phần làm nổi bật thành tựu ngoại giao Nhà nước và ngoại giao nghị viện của Việt Nam.

Đề cập năm Chủ tịch AIPA 2020, trong tình hình ảnh hưởng của dịch COVID-19, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Vũ Hải Hà, Trưởng ban Thứ ký AIPA 41, Trưởng Tiểu ban Nội dung AIPA 41 cho biết, Việt Nam đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm, nghĩa vụ đối với AIPA. Để thích ứng với tình hình hiện nay do đại dịch COVID- 19, các hoạt động được chuyển sang hình thức trực tuyến.

Cũng theo ông Vũ Hải Hà, thực tế các kỳ Đại hội đồng trước đây cho thấy, các sáng kiến của Quốc hội Việt Nam luôn nhận được sự ủng hộ, đồng thuận và tham gia rất đầy đủ của nghị viện các nước thành viên. Chủ đề Hội nghị lần này cũng rất được các nước hoan nghênh. Cụ thể là “Sự tham gia của các nghị sỹ trẻ AIPA vào tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.”

Chủ đề này làm nổi bật vai trò của nghị sỹ trẻ và thấy được vai trò của thanh niên vì một nửa dân số ASEAN là thanh niên, họ có nhiều đóng góp và cũng đang rất nỗ lực, cố gắng phấn đấu để đóng góp nhiều hơn nữa vào tiến trình phát triển của khu vực.

Năm 2020, cùng với việc nước ta đảm nhận vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Chủ tịch ASEAN, Quốc hội Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch AIPA 2020 và đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA lần thứ 41.

Với việc chuẩn bị tích cực, chu đáo về mọi mặt của nước chủ nhà, Đại hội đồng AIPA lần thứ 41 sẽ để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng bạn bè quốc tế và khu vực, đem lại những thành công và vị thế mới cho Quốc hội Việt Nam, kết nối người dân Việt Nam với Cộng đồng ASEAN./.

Theo TTXVN