Chế độ dinh dưỡng và bệnh ung thư

Có rất nhiều giải thích về nguyên nhân của bệnh như do ô nhiễm môi trường, ô nhiễm độc thực phẩm,… Sự phát triển của nền kinh tế nên người dân rất quan tâm đến sức khỏe đã làm tăng thêm việc phát hiện và chẩn đoán bệnh ung thư.

Vấn đề dinh dưỡng là một yếu tố quan trọng có liên quan chặt chẽ đến sự phát sinh và phát triển của bệnh ung thư, chiếm khoảng 35% các nguyên nhân gây bệnh ung thư, trong khi vai trò của các loại thuốc chỉ chiếm khoảng 30%. Nhiều bệnh ung thư có liên quan đến dinh dưỡng như ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đại trực tràng, ung thư vòm họng, ung thư vú…

Mối liên quan giữa bệnh ung thư và dinh dưỡng được thể hiện trước hết là sự có mặt của các chất gây ung thư có trong các loại thực phẩm, thức ăn, đồ uống. Bên cạnh đó, còn liên quan đến sinh bệnh học ung thư của thực phẩm như vitamin, chất xơ. Đây là những chất cũng vừa có vai trò làm giảm nguy cơ gây bệnh đồng thời vừa là tác nhân thúc đẩy sự phát sinh phát triển của bệnh do sự mất cân đối trong khẩu phần ăn. Các chất gây ung thư có trong thực phẩm bao gồm:

Nitrosamin

Nitrosamine và các hợp chất N-nitroso khác, là những chất thường có mặt trong thực phẩm với một lượng nhỏ và chúng có thể gây ung thư thực nghiệm trên động vật. Đây là những chất thường có trong các chất bảo quản thịt, cá và các thực phẩm được chế biến, trong dưa cà và nhất là các loại thực phẩm ướp muối, hay ngâm muối như cá muối, có hàm lượng nitrosamine cao cho nên khi sử dụng nhiều thức ăn có chứa nitrit và nitrat có thể gây ra ung thư thực quản, ung thư dạ dày.

Chất vàng ô được dùng ở diện hẹp và thường dùng trong thức ăn chăn nuôi của gà công nghiệp (Ảnh minh họa)

Theo các nhà nghiên cứu về bệnh ung thư kết luận rằng các nước thuộc khu vực Đông Nam Á thường sử dụng các loại thực phẩm này cho nên có liên quan đến sinh bệnh ung thư vòm họng đồng thời còn cho rằng nước mắm là thực phẩm chứa hàm lượng nitrosamine cao nên nước mắm có liên quan đến bệnh ung thư dạ dày.

Aflatoxin

Aflatoxin được sinh ra từ nấm mốc Aspergillus flavus, đây là một trong những chất gây ra bệnh ung thư gan, là bệnh phổ biến ở các nước nhiệt đới. Loại nấm mốc này thường có trong các ngũ cốc, thực phẩm bị mốc cho nên khi sử dụng các thực phẩm này sẽ là tác nhân gây nên bệnh ung thư gan.

Chất phụ gia và các chất gây bệnh khác có trong thực phẩm

Một số phẩm màu dùng để tạo màu sắc cho thực phẩm trở nên hấp dẫn hơn và làm tăng khả năng ngon miệng hơn khi ăn nhưng đó lại là các chất vô cùng độc hại.

Các nhà khoa học phương Tây cho rằng khi sử dụng phẩm màu để nhuộm thực phẩm có thể gây ra ung thư, như chất paradimethyl amino benzene dùng để tạo màu vàng cho bơ là có khả năng gây bệnh ung thư gan. Do đó, việc sử dụng phẩm màu để nhuộm thức ăn cũng như các chất phụ gia phải được ngành chức năng tăng cường kiểm tra để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, nhất là trong dịp lễ Tết.

Hiện nay, ở nước ta việc sử dụng phẩm màu công nghiệp trong chế biến thức ăn vẫn còn cho nên sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của người tiêu dùng và đây cũng là một trong những tác nhân gây ung thư.

Để phòng tránh bệnh ung thư chúng ta nên dùng phẩm màu từ trong thiên nhiên như nghệ, lá cẩm, gấc... trong chế biến thức ăn.

Do dư lượng thuốc trừ sâu

Trong một số nghiên cứu khác về mối liên quan giữa bệnh ung thư và dinh dưỡng, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng tác nhân gây bệnh ung thư còn do các thực phẩm có chứa dư lượng thuốc trừ sâu, ngoài việc có thể gây ra ngộ độc cấp tính nó còn có khả năng gây bệnh ung thư. Do vậy, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, tiêu thụ rau sạch hiện nay cần được xã hội và các ngành chức năng về quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm quan tâm.

Nấu nướng và bảo quản thực phẩm

Do khoái khẩu cho nên trong một số cách chế biến thức ăn và bảo quản thực phẩm cũng có thể tạo ra chất có tác dụng gây bệnh ung thư như khi ăn thức ăn hun khói vì trong loại thức ăn này có thể bị nhiễm benzopyren, đây là một chất gây ung thư trên thực nghiệm hay món thịt nướng cũng là món khoái khẩu cũng có thể gây nên bệnh ung thư vú.

Ăn thịt nướng thường xuyên, không đúng cách rất dễ mắc ung thư

Khi nướng thịt trực tiếp ở nhiệt độ cao có thể tạo ra một số sản phẩm có khả năng đột biến gen như dioxin, hydro-cacbon thơm đa vòng,… là những tác nhân gây nên bệnh ung thư.

Chế độ ăn với chất béo và thịt

Theo nghiên cứu của các chuyên gia trên thế giới đã cho thấy có mối liên quan giữa bệnh ung thư đại trực tràng, ung thư vú với chế độ ăn nhiều mỡ, thịt động vật. Chế độ ăn nhiều mỡ, thịt động vật gây bệnh ung thư là do tăng tiết nhiều axit mật và chất ức chế quá trình biệt hóa của các tế bào niêm mạc ruột.

Sử dụng hoa quả và rau xanh để dự phòng bệnh ung thư

Hoa quả và rau xanh là những thực phẩm chứa nhiều vitamin và chất xơ, trong đó chất xơ có tác dụng làm hạn chế bệnh ung thư do tác dụng đẩy nhanh quá trình lưu thông ở ống tiêu hóa, giảm thời gian tiếp xúc của các chất gây ung thư với niêm mạc ruột. Mặt khác chất xơ còn có tác dụng gắn kết và cố định các chất gây ung thư để bài tiết theo phân ra ngoài.

Hoa quả và rau xanh là những thực phẩm giúp phòng ngừa ung thư hiệu quả (ảnh minh họa)

Các loại vitamin A, C, E có tác dụng làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư biểu mô, ung thư dạ dày, ung thư thực quản, ung thư phổi,… Đặc biệt các loại rau thơm và rau gia vị với các thành phần như carotene, vitamin C có tác dụng chống oxy hóa, đồng thời tinh dầu ngoài tác dụng kích thích tiêu hóa, còn làm hạn chế và ngăn cản sự phát triển của tế bào ung thư./.

Bs Hồ Văn Cưng