Quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ trong giai đoạn phát triển mới

Như VOV đã thông tin, trong chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có cuộc nói chuyện tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ (CSIS) ở thủ đô Washington. Trước nhiều học giả và nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ chuyên nghiên cứu chính sách và phân tích chiến lược về các vấn đề chính trị, kinh tế và an ninh quốc tế trên thế giới, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu lên những triển vọng mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong giai đoạn mới dựa trên những phân tích về lịch sử và những kết quả đạt được trong thời kỳ 20 năm hai nước bình thường hóa quan hệ ngoại giao.

Tổng Bí thư nói chuyện tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ (CSIS)

Tổng Bí thư cũng đã đối thoại và trả lời câu hỏi của các học giả đặt ra về tình hình Việt Nam cũng như quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong lĩnh vực kinh tế thương mại, an ninh quốc phòng.

Chia sẻ quan điểm “hướng tới tương lai” trong quan hệ Việt Nam- Hoa Kỳ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng để có thể định hướng được tương lai của hai nước cần phải nhìn nhận trên các yếu tố. Đó lịch sử quan hệ, kết quả hợp tác đã đạt được và chính sách đối ngoại của Việt Nam.

Ở góc độ lịch sử, hai nước đã có những mối liên hệ, trong đó có những mối liên hệ từ rất sớm. Cách đây 70 năm, sau khi thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, một trong những quốc gia đầu tiên mà Chủ tịch Hồ Chí Minh mong muốn thiết lập quan hệ hữu nghị chính là Hoa Kỳ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi 14 lá thư cho lãnh đạo Hoa Kỳ trong đó có Tổng thống Truman, đề nghị thiết lập quan hệ “hợp tác toàn diện với Hoa Kỳ”. Nhưng do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan, có những cơ hội lịch sử bị bỏ lỡ và hai nước đã trải qua những giai đoạn đầy thăng trầm và đau thương.

Thực tế lịch sử cũng cho thấy truyền thống hoà hiếu và mong muốn nhất quán của nhân dân Việt Nam xây dựng quan hệ hữu nghị và hợp tác tốt đẹp với Hoa Kỳ. Điểm lại những kết quả hợp tác quan trọng trong 20 năm qua mà nổi bật nhất là việc hai nước đã thiết lập quan hệ đối tác toàn diện, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ là thí dụ thành công về quan hệ giữa các nước từng đối đầu trong quá khứ, có thể chế chính trị khác nhau, phù hợp với xu thế hoà bình, hợp tác của thời đại. Tổng Bí thư cũng nhắc lại chủ trương của Việt Nam tiếp tục thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: với những yếu tố nêu trên, hoàn toàn có thể tin tưởng rằng quan hệ đối tác toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ được nâng lên tầm cao mới trong tương lai. Động lực để thúc đẩy quan hệ 2 nước theo định hướng này chính là những lợi ích chung mà Việt Nam và Hoa Kỳ cùng chia sẻ. Tổng Bí thư đã đề cập thẳng thắn và cụ thể nội dung những công việc mà cả Việt Nam và Hoa Kỳ cần làm để đưa quan hệ song phương không ngừng tiến lên phía trước. Trong đó có việc xây dựng và củng cố lòng tin; hợp tác kinh tế- thương mại- đầu tư; hợp tác trên các lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục, y tế, môi trường , quốc phòng, an ninh.

“Trước hết, việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau, xây dựng và củng cố sự tin cậy chính trị giữa lãnh đạo, chính giới và nhân dân hai nước là hết sức quan trọng để đưa quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ phát triển ngày càng sâu rộng, bền vững. Nhằm mục đích đó, chúng ta cần tăng cường trao đổi, tiếp xúc cấp cao, giữa các kênh nghị viện, giữa các chính đảng, mở rộng các cơ chế tham vấn, đối thoại trên các lĩnh vực cùng quan tâm. Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư là một trọng tâm, là nền tảng và là động lực phát triển quan hệ song phương, cần được đẩy mạnh hơn nữa. Đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam cho đến nay còn khá khiêm tốn, mới đứng thứ 7 trong số các quốc gia, vùng lãnh thổ đầu tư ở Việt Nam. Hoa Kỳ chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, vẫn áp dụng nhiều rào cản thương mại đối với Việt Nam. Tôi hy vọng việc hoàn tất đàm phán TPP sắp tới sẽ tạo điều kiện đẩy mạnh đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho thương mại giữa hai nước, giữa Hoa Kỳ và ASEAN bởi lẽ hàng hoá Hoa Kỳ vào thị trường Việt Nam 90 triệu dân, được kết nối với thị trường ASEAN hơn 600 triệu dân. Việc Hoa Kỳ sớm công nhận nền kinh tế thị trường của Việt Nam là bước đi cần thiết cho cả hai bên theo hướng đó.- Hợp tác trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, giáo dục, đào tạo, y tế, môi trường... là điểm sáng và là lĩnh vực hợp tác đầy tiềm năng trong quan hệ hai nước. Đây cũng là những lĩnh vực liên quan đến chất lượng của phát triển bền vững của Việt Nam và Hoa Kỳ với nhiều thế mạnh có thể chia sẻ.- Hợp tác trên lĩnh vực quốc phòng - an ninh là yếu tố làm gia tăng sự tin cậy và giá trị chiến lược của quan hệ song phương, cần được tăng cường với các bước đi phù hợp với lợi ích của hai nước. Hai bên cần tiếp tục thực hiện có hiệu quả Bản Ghi nhớ về hợp tác quốc phòng ký năm 2011 và đặc biệt là Tầm nhìn chung Việt Nam - Hoa Kỳ về quan hệ quốc phòng vừa được ký kết tại Hà Nội tháng 6 vừa qua; đồng thời mở rộng hợp tác về thực thi pháp luật, chống khủng bố, bảo đảm an toàn an ninh hàng hải... qua đó góp phần duy trì hoà bình, ổn định và hợp tác ở Châu Á - Thái Bình Dương...”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Chia sẻ ý kiến với cử tọa tại buổi nói chuyện tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng cho rằng hợp tác trong lĩnh vực nhân đạo và giao lưu nhân dân là lĩnh vực rất quan trọng để tăng cường hơn nữa hiểu biết lẫn nhau và hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Tổng Bí thư nêu rõ: “Trong 20 năm qua, chúng ta đã hiểu thêm về nhau nhưng sự hiểu biết lẫn nhau đầy đủ hơn vẫn cần được tăng cường. Đây là điều hết sức cần thiết để xây dựng lòng tin và quan hệ hữu nghị có chiểu sâu. Tôi mong rằng, chúng ta sẽ đẩy mạnh tiếp xúc, giao lưu trên tất cả các kênh, nhất là giữa các tổ chức phi chính phủ và nhân dân hai nước. Đặc biệt, còn có một nhân tố hết sức quan trọng đối với quan hệ hai nước là cộng đồng đông đảo người Việt Nam tại Hoa Kỳ. Họ là công dân Hoa Kỳ và cũng là đồng bào của chúng tôi. Tôi mong chính quyền Hoa Kỳ quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống, công việc và học tập của người Việt Nam tại Hoa Kỳ, tạo điều kiện để họ hội nhập tốt và đóng góp tích cực cho sự phát triển của Hoa Kỳ và cho quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ”.

Tổng Bí thư cũng thẳng thắn đề cập vấn đề nhân quyền là vấn đề mà chính giới và dư luận Hoa Kỳ rất quan tâm, cũng là vấn đề nhạy cảm trong quan hệ hai nước. Tổng Bí thư khẳng định: “Việt Nam hết sức coi trọng vấn đề quyền con người. Đất nước chúng tôi chắc chắn còn không ít vấn đề cần tiếp tục phải giải quyết, trong đó có vấn đề quyền con người, nhưng chúng tôi đang nỗ lực không mệt mỏi để xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người. Tôi hiểu trong vấn đề này hai bên còn có những khác biệt về nhận thức và cần tiếp tục thông qua đối thoại thẳng thắn, xây dựng để có cách nhìn tổng thể về những thay đổi cơ bản mang tính hệ thống, từ đó có đánh giá khách quan hơn về vấn đề nhân quyền và tự do tôn giáo ở Việt Nam, không để vấn đề này cản trở đà tiến triển tốt đẹp của quan hệ, cũng như ảnh hưởng tới việc xây dựng lòng tin giữa hai nước”.

Đề cập hợp tác Việt Nam – Hoa Kỳ trong khu vực và quốc tế, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh đây là lĩnh vực ngày càng quan trọng trong quan hệ hai nước. Việt Nam sẵn sàng tăng cường phối hợp với Hoa Kỳ trong các vấn đề quốc tế cùng quan tâm, trong đó có vấn đề chống khủng bố, an ninh mạng, đối phó với dịch bệnh và biến đổi khí hậu. Việt Nam cùng với các nước thành viên ASEAN khác tích cực phối hợp với Hoa Kỳ xây dựng quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN - Hoa Kỳ thành mối quan hệ có tác dụng ngày càng tích cực đối với hoà bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Tổng Bí thư nói: “Chúng tôi đánh giá cao việc Chính phủ Hoa Kỳ ngày càng quan tâm đến tình hình Biển Đông, bày tỏ kịp thời và nhất quán quan điểm ủng hộ việc giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hoà bình trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, không sử dụng vũ lực và đe doạ sử dụng vũ lực, không đơn phương thay đổi nguyên trạng, quân sự hoá hoặc áp đặt kiểm soát trên biển, trên không ở Biển Đông. Việt Nam hoan nghênh các nước, trong đó có Hoa Kỳ, đóng vai trò tích cực và có trách nhiệm trong việc duy trì hoà bình, an ninh, ổn định, an toàn, tự do hàng hải và hàng không, thúc đẩy hợp tác phát triển ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương”.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, những bài học kinh nghiệm của lịch sử và những kết quả thực tế trong 20 năm qua cho thấy rất rõ, hữu nghị và hợp tác là hướng đi duy nhất đúng của quan hệ song phương Việt Nam - Hoa Kỳ. Những khác biệt giữa hai nước là thực tế khách quan và là tất yếu trong một thế giới đa dạng mà trong đó các dân tộc có quyền tìm kiếm, lựa chọn con đường phát triển của riêng mình. Và thực tế cũng cho thấy, hai nước có thể chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng, đồng thời những khác biệt không thể là trở ngại cho việc phát triển quan hệ hữu nghị và hợp tác.

“Bài học kinh nghiệm và những thành tựu đã đạt được trong 20 năm qua cho phép chúng ta tin tưởng và lạc quan vào điều đó. Tôi muốn nhắc đến một câu nói của Tổng thống Hoa Kỳ Theodore Roosevelt "Khi tin là có thể, thì bạn đã đạt được một nửa thành công". Tôi tin tưởng rằng, chúng ta có thể cùng nhau xây dựng một tầm nhìn tươi sáng cho quan hệ hai nước trong tương lai, để hai dân tộc chúng ta, con cháu chúng ta luôn là bạn và đối tác tốt của nhau”, Tổng Bí thư nói tiếp.

Sau bài nói chuyện, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trao đổi cởi mở, thẳng thắn về những vấn đề mà các nhà nghiên cứu, các chuyên gia, nhà ngoại giao kỳ cựu của Hoa Kỳ quan tâm, liên quan đến quan hệ hợp tác hai nước trong giai đoạn phát triển mới. Trả lời câu hỏi của cựu Đại sứ James Keith về việc tăng cường quan hệ đầu tư, thương mại giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, Tổng Bí thư cho rằng đây là nền tảng quan trọng trong quan hệ hai nước.

“Cụ thể Việt Nam rất mong muốn Hoa Kỳ sớm công nhận nền kinh tế thị trường, mở cửa để hàng hóa Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ thuận lợi hơn, bỏ bớt rào cản đi, hiện nay còn một số rào cản. Còn về phía Việt Nam chúng tôi sẽ mở cửa sẵn sàng đón chào hàng hóa Hoa Kỳ vào nhất là hàng hóa chất lượng cao, trình độ cao, công nghệ cao. Và cũng mong các bạn đào tạo giúp Việt Nam về nguồn nhân lực, mong muốn các bạn đầu tư nhiều hơn nữa vào Việt Nam. Hoa Kỳ là một cường quốc lớn mạnh, vừa qua quan hệ thương mại hai chiều đã đạt 36 tỷ USD nhưng đầu tư trực tiếp vào Việt Nam mới đứng thứ 7 thì thấp quá, mong sắp tới đầu tư của Hoa Kỳ nhiều hơn”, Tổng Bí thư đề nghị.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu lên những triển vọng mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong giai đoạn mới

Ông Sato Limaye, Giám đốc Trung tâm Đông – Tây, một tổ chức có nhiều quan hệ hợp tác với Việt Nam, bày tỏ sự quan tâm về hợp tác quốc phòng trên biển giữa hai nước. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trả lời ông Sato như thế này.

“Việt Nam có 3.000 km đường biển, coi phát triển kinh tế biển là một nhiệm vụ chiến lược và gắn liền với việc bảo vệ chủ quyền ở biển Đông. Riêng về lĩnh vực quốc phòng an ninh thì có thuận lợi năm 2011 hai nước đã ký bản tên thỏa thuận về những lĩnh vực hai bên hợp tác và gần đây ký tầm nhìn chung về quốc phòng an ninh trong đó nói rõ các việc cần làm thì sắp tới hai bên bàn cụ thể hóa để hiệu quả hơn , giúp chúng tôi tăng cường năng lực khai thác biển như dầu khí, hay là đánh bắt cá, tầu kiểm ngư hay phối hợp để phòng chống bão lũ thiên tai, bảo vệ môi trường, những lĩnh vực đó Việt Nam đều cần cả”.

Cũng trong phần đối thoại với các học giả, nhà nghiên cứu, nhà ngoại giao tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ, Tổng Bí thư đã trả lời câu hỏi của ông Richard Cronin, Trung tâm nghiên cứu Stimson về những vấn đề đối nội và đối ngoại quan trọng nhất sẽ được bàn thảo tại Đại hội Đảng lần thứ 12 Đảng Cộng sản Việt Nam; Trao đổi thẳng thắn với ông Franle Jannuri từ tổ chức Manfield Foundation về vấn đề nhân quyền, Tổng Bí thư khẳng định một số người vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật, chứ không phải là do tín ngưỡng tôn giáo, hay không tín ngưỡng tôn giáo./.

Vũ Duy/VOV