Tạp bút: Dừa xiêm

Gọi “dừa xiêm” bởi chúng đích thị là dừa, có điều vóc dáng chúng khá nhỏ, không cao to như các giống “dừa sọ” vẫn được trồng đại trà thành vùng nguyên liệu cho công nghiệp thực phẩm hay các mặt hàng mĩ nghệ thủ công. Và công dụng cũng khác…

Dừa xiêm. Ảnh minh họa internet

Trong khi dừa sọ được trồng để khai thác cơm, xơ, sọ, lá thì dừa xiêm là nguồn cung cấp… nước; một thứ nước giải khát hiện đã được thị trường xem như “hàng cao cấp” bởi an toàn, thơm ngon, bổ dưỡng - ăn đứt các mặt hàng giải khát đóng lon, chai được xử lí trên dây chuyền công nghiệp; và vì thế, ngày càng trở nên đáng ngờ hơn với sức khỏe con người…

Ngày xưa, dừa xiêm không được ưa chuộng mấy, bởi chúng chỉ có công dụng để ăn chơi (chính xác: uống chơi!). Quê xưa nghèo khó, chuyện “ăn chơi” là một nhu cầu hơi… xa xỉ. Trồng dừa sọ còn hái bán được ra tiền chứ dừa xiêm thì không. Thế nên, đất cần được ưu tiên để trồng dừa sọ. Còn dừa xiêm, mỗi nhà chỉ trồng chơi một, hoặc hai cây - xem như đã quá nhiều!

Công bình, ngoài việc để uống, trái dừa xiêm cũng còn vài công dụng nhỏ khác như: Làm thuốc ho hoặc làm gáo múc nước. Trái dừa xiêm đem làm gáo rất tuyệt bởi chúng có sọ nhỏ, gọn, dày, chắc – và điểm đặc biệt là sọ rất tròn! Muốn làm gáo, đợi quả thật già, người ta hái đem lột vỏ, cưa bớt một phần ba nắp sọ quả dừa. Cạy hết cơm dừa bên trong. Dùng dùi sắt nung đỏ mà dùi hai lỗ (một nhỏ, một to) ngang dưới miệng. Vót tre tròn, nhẵn tra xuyên lỗ làm cán. Vậy là xong. Chiếc gáo dừa úp bên vò nước mát là một hình ảnh hết sức dễ thương của quê xưa mà giờ đây không dễ đi tìm…

Vậy nhưng, nhu cầu làm thuốc hay làm gáo thì chưa đủ lớn và thường xuyên đến mức mang tính… thị trường. Vậy nên, cây dừa xiêm vẫn không có đường phát triển. Và không ít người quê luôn trong tư thế sẵn sàng chặt bỏ lũ dừa xiêm để nhường đất cho những thứ hoa màu khác ích lợi hơn mà không chút ngại ngần. May thay, vật đổi sao dời, số phận của những cây dừa xiêm rồi cũng đến được ngày sáng sủa. Giờ thì không ai dám coi thường cái hiệu quả kinh tế mà cây dừa xiêm mang lại. Khi con người bắt đầu “biết sợ” những thứ phi tự nhiên để tìm về nguồn cội thì thứ “nước trời” quí giá kia mới bắt đầu được thừa nhận, tôn vinh.

Cây dừa xiêm vốn gốc quê; nhưng giờ thì người quê bắt đầu ít có dịp được uống nước dừa xiêm; bởi trái dừa xiêm đang lên đường… về phố! Không sao; người phố được uống, nhưng người quê được tiền, đôi bên cùng vui. Vui hơn, dừa xiêm lại được tái trồng, được ưu ái chăm nom. Những vườn dừa xiêm đang mang lại thu nhập cao cho các chủ vườn. May cho người; và cũng may cho cây…

Cây dừa xiêm ngoài cửa sổ phòng tôi đang nghiêng nghiêng đầu, rủ mớ tóc xanh mà làm duyên làm dáng. Dường như vẻ nó cũng tự tin hẳn lên khi đã qua rồi cái thời bị chê bai rẻ rúng. Dường như nó muốn bảo: Ừ, thì tôi không cao, nhưng lắm anh đang phải ngước nhìn!…

Y.N