Tha tù trước thời hạn có điều kiện: Đề cao hiệu quả phòng ngừa và hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội

Chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện sẽ thúc đẩy các phạm nhân cố gắng lao động, cải tạo tốt để sớm trở về địa phương, tái hòa nhập cộng đồng

Thúc đẩy phạm nhân cải tạo tiến bộ

Việc TTTTHCĐK là biện pháp được tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định của BLHS, xét thấy không cần tiếp tục chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ.

Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương, chế định TTTTHCĐK là một chính sách hình sự mới hết sức nhân đạo của Đảng và Nhà nước được quy định trong BLHS nhằm thực hiện chủ trương “Đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội” được nêu rõ trong Nghị quyết số 49-NQ/TW, ngày 02-6-2005 của Bộ Chính trị về chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020.

Phó Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy - Nguyễn Thành Vững cho biết: “TTTTHCĐK không giống hình thức đặc xá vẫn áp dụng hiện nay mà là thay đổi từ thi hành án phạt tù tại nơi giam giữ sang thi hành án tại cộng đồng, giao chính quyền và công an các địa phương quản lý và giáo dục. Thời gian chấp hành án còn lại của người được tha tù không được xóa mà chuyển thành án treo và có sự giám sát chặt chẽ của địa phương nơi sinh sống. Mỗi năm sẽ có 3 đợt xét TTTTHCĐK vào các dịp lễ: 30/4, Quốc khánh 2/9 và Tết Nguyên đán. Việc lập hồ sơ xét, đề nghị và thẩm định phải hoàn thành trước ngày 15/4, 15/8 và 31/12 trong mỗi đợt”.

Việc TTTTHCĐK sẽ tạo động lực thúc đẩy phạm nhân cải tạo tiến bộ và có cơ hội tái hòa nhập cộng đồng sớm hơn, hiệu quả hơn, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cộng đồng trong việc phối hợp cơ quan nhà nước trong việc quản lý, giáo dục, giám sát người bị kết án phạt tù.

Điều kiện để được tha tù trước thời hạn

Người được TTTTHCĐK phải chấp hành nghiêm các quy định về quản lý, giám sát và giáo dục; chịu sự quản lý, giám sát, giáo dục của UBND cấp xã, cơ quan thi hành án hình sự công an cấp huyện nơi cư trú và người được cơ quan có thẩm quyền phân công quản lý, giáo dục.

Theo quy định tại Điều 66 và Điều 106 BLHS, người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm ít nghiêm trọng có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện sau:

Phạm tội lần đầu; có nhiều tiến bộ, ý thức cải tạo tốt; có nơi cư trú rõ ràng; chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và án phí; chấp hành được ít nhất một phần hai mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng được giảm xuống tù có thời hạn.

Trường hợp người phạm tội là người có công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi phải chấp hành được ít nhất một phần ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng được giảm xuống tù có thời hạn; không thuộc một trong các trường hợp phạm tội quy định tại khoản 2, Điều 66 của BLHS.

Đối với người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù, nếu không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 2, Điều 66 của bộ luật này có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện: Phạm tội lần đầu; có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt; chấp hành được một phần ba thời hạn phạt tù; có nơi cư trú rõ ràng.

Không áp dụng quy định của Điều 66 BLHS đối với người bị kết án thuộc một trong các trường hợp sau:

Người bị kết án về một trong các tội quy định tại Chương XIII - các tội xâm phạm an ninh quốc gia, Chương XXVI - các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh, Điều 299 - tội khủng bố; người bị kết án 10 năm tù trở lên về một trong các tội quy định tại Chương XIV - các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người do cố ý hoặc người bị kết án 7 năm tù trở lên đối với một trong các tội: Cướp tài sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản, tội sản xuất trái phép chất ma túy, tội mua bán trái phép chất ma túy, tội chiếm đoạt chất ma túy.

Người bị kết án tử hình được ân giảm hoặc thuộc trường hợp quy định tại khoản 3, Điều 40 của BLHS.

Theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, tòa án quyết định TTTTHCĐK đối với người bị kết án. Người được TTTTHCĐK phải thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách. Thời gian thử thách bằng thời gian còn lại của hình phạt tù.

Tòa án có thể hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện

Bên cạnh việc áp dụng chế định TTTTHCĐK, người được TTTTHCĐK có thể bị hủy bỏ quyết định TTTTHCĐK nếu vi phạm các quy định của pháp luật.

Theo đó, người được TTTTHCĐK cố ý vi phạm nghĩa vụ 2 lần trở lên hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính 2 lần trở lên trong thời gian thử thách thì tòa án có thể hủy bỏ quyết định TTTTHCĐK và buộc phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại.

Nếu người được TTTTHCĐK thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời gian thử thách thì tòa án buộc người đó chấp hành hình phạt của bản án mới và tổng hợp với phần hình phạt tù chưa chấp hành của bản án trước theo quy định tại Điều 56 của BLHS.

Điều kiện và mức rút ngắn thời gian thử thách

Ngoài ra, tại Nghị quyết 01/2018/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao cũng quy định điều kiện rút ngắn thời gian thử thách.

Người được TTTTHCĐK có thể được rút ngắn thời gian thử thách khi chấp hành được ít nhất một phần hai thời gian thử thách; có nhiều tiến bộ được thể hiện bằng việc trong thời gian thử thách, người được TTTTHCĐK chấp hành nghiêm pháp luật, các nghĩa vụ; tích cực học tập, lao động, sửa chữa lỗi lầm và lập thành tích trong lao động sản xuất, bảo vệ an ninh Tổ quốc,... được cơ quan cấp tỉnh trở lên khen thưởng.

Riêng đối với mức rút ngắn thời gian thử thách, nghị quyết nêu rõ: “Mỗi năm, người được TTTTHCĐK có thể được xem xét, rút ngắn thời gian thử thách 1 lần từ 3 tháng đến 2 năm. Quyết định rút ngắn thời gian thử thách phải ghi rõ thời gian thử thách còn lại cho người được TTTTHCĐK. Trường hợp thời gian thử thách của người được TTTTHCĐK còn lại dưới 3 tháng thì tòa án có thể quyết định rút ngắn hết thời gian thử thách còn lại”./.

Kiên Định-BNC