Có phải các cặp vợ chồng sắp được sinh bao nhiêu con tùy ý muốn?

Trước thông tin Pháp lệnh Dân số sẽ được nâng cấp thành Luật Dân số, trong đó các chuyên gia đề nghị đã đến lúc Việt Nam cần điều chỉnh chính sách dân số, đặc biệt là số con của mỗi cặp vợ chồng. Điều này dẫn đến việc người dân nghĩ rằng chính sách dân số được “nới lỏng” và các cặp vợ chồng có thể sinh con tùy ý, thoải mái.

Trao đổi với phóng viên trong buổi họp báo ngày 10/7 nhân Ngày Dân số thế giới (11/7), ông Lê Cảnh Nhạc, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số (Bộ Y tế) cho biết, việc “nới lỏng” chính sách dân số ở đây dễ bị hiểu nhầm.

Thông điệp về dân số đã thay đổi

Ông Lê Cảnh Nhạc cho biết: Trên thế giới không có quốc gia nào xem nhẹ công tác dân số, đặc biệt Việt Nam rất quan tâm tới vấn đề này. Bản chất của công tác dân số và KHHGĐ là cuộc vận động xã hội rộng lớn. Hệ thống luật pháp Việt Nam không đề cập chế tài xử phạt người dân “đẻ nhiều”.

Ông Lê Cảnh Nhạc, Tổng cục trưởng Tổng cục dân số

Tuy nhiên, việc sinh đẻ của người dân theo chủ trương, tinh thần cuộc vận động dân số là sinh con với trách nhiệm đối với đất nước, với gia đình, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội. Đây là vấn đề nhạy cảm, cho nên tất cả các ban ngành, đoàn thể, hệ thống chính trị vào cuộc để vận động người dân thay đổi, nâng cao nhận thức theo tinh thần đó.

Theo ông Lê Cảnh Nhạc: “Pháp lệnh Dân số nêu rõ người dân có quyền quyết định số lần sinh con, khoảng cách sinh con, thời điểm sinh con. Nhưng sau đó, Pháp lệnh phải sửa đổi để cho người dân hiểu đúng bản chất của vấn đề. Chúng ta vận động người dân thực hiện cuộc vận động theo chính sách của Nhà nước là kiểm soát dân số và đưa mức sinh về mức sinh thay thế, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội. Đấy là vấn đề sống còn và an ninh quốc gia”.

Việt Nam hiện nay đối mặt với thực tế là những vùng điều kiện phát triển kinh tế xã hội và chất lượng dân số thấp như Bắc miền Trung, Tây Nguyên, miền núi phía Bắc thì tỷ lệ sinh cao, có đà tăng lên. Trong khi những vùng có điều kiện kinh tế phát triển thuận lợi, đặc biệt như TP HCM, miền Đông Nam Bộ, ĐBSCL thì mức sinh lại rất thấp.

“Việt Nam vừa chống chọi với mức sinh cao ở những vùng chất lượng dân số thấp, vừa chống chọi với mức sinh thấp ở những vùng chất lượng dân số cao. Chúng ta kêu gọi, tuyên truyền, vận động người dân thực hiện chính sách dân số hết sức nhạy cảm, đó là làm sao những vùng có mức sinh thấp được nâng lên bằng mức sinh thay thế; đồng thời tránh tạo tâm lý nên sinh thoải mái để tăng dân số” – ông Lê Cảnh Nhạc nói.

Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số, chúng ta đã biết và tính toán được trước những tình huống về chính sách và có những thay đổi. Ví dụ kỷ luật đảng đã có phần nhẹ hơn khi đảng viên sinh con thứ 3; với những vùng mức sinh thấp, có những giải pháp để vận động người dân sinh đủ 2 con.

Thông điệp truyền thông dân số đã thay đổi là mỗi cặp vợ chồng nên sinh 2 con (Ảnh minh họa)

Trước đây chúng ta nêu khẩu hiệu “Mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh một đến 2 con” thì hiện nay thông điệp đó đã thay đổi, đó là “Mỗi cặp vợ chồng nên sinh 2 con”. Đặc biệt với TP HCM là “hãy sinh đủ hai con”.

“Khi dự mít tinh tại TP HCM nhân Ngày Dân số thế giới năm nay, tôi đã nêu vấn đề này. Với TP HCM, sinh đủ hai con là trách nhiệm của các cặp vợ chồng đối với đất nước, với xã hội. Nếu người dân không sinh đủ 2 con ở những vùng mức sinh thấp, thì 10, 20, 30 năm nữa đất nước sẽ thiếu hụt nguồn nhân lực. Đấy là vấn đề rất bức xúc. Thậm chí tôi đề nghị TP HCM có giải pháp, hình thức khen thưởng cho những địa phương có người dân sinh đủ 2 con” – ông Lê Cảnh Nhạc chia sẻ.

Không thể “nhường” suất sinh con cho nhau

Trước thực tế nhiều địa phương, cơ quan có hình thức “phạt” người sinh con thứ 3, ông Lê Cảnh Nhạc cho biết, việc này luật không có điều khoản nào quy định. Đây không phải chế tài. Khi triển khai cuộc vận động, người dân thuộc lĩnh vực ngoài Nhà nước có những thỏa thuận tập thể, hương ước, quy ước của cộng đồng theo đa số tán thành và họ phải tuân thủ, đấy là quyền lợi của cộng đồng.

Đối với cán bộ công chức trong Nhà nước cũng có quy định riêng. Những vấn đề Nhà nước chưa quy định thì các đơn vị, cơ quan thỏa thuận thống nhất với nhau. Mục đích là để nâng cao chất lượng dân số, có trách nhiệm với đất nước trong vấn đề sinh đẻ. Những quy định này không vi phạm pháp luật và đã được triển khai, áp dụng trong suốt quá trình triển khai vận động.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến phân tích: Nhiều người sinh con thứ 3 bị xử lý bằng hình thức không được tăng lương, dừng bổ nhiệm… là đúng. Vì chúng ta cố gắng vận động để mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2, trước đây là sinh một hoặc 2 con.

“Ở những cộng đồng dân cư đặc biệt như TP HCM, mức sinh thay thế giảm, không có nghĩa tiêu chuẩn của người này không sử dụng đến thì người khác có thể xin. Ví dụ mỗi người nam giới chỉ được phép lấy một vợ, thì cũng có những nam giới chẳng lấy vợ nào cả. Như thế tiêu chuẩn của anh thừa thì cho tôi xin. Tương tự, mỗi cặp vợ chồng được sinh 2 con, vậy bạn tôi sinh một thì còn một nhường cho tôi để tôi sinh con thứ 3 – điều này sai hoàn toàn” – Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến ví von.

Ông Nguyễn Viết Tiến nhấn mạnh, ở những vùng khó khăn, mức sinh vẫn còn cao, song chúng ta nên nhớ rằng Việt Nam là đất nước “đất chật, người đông”. Bình quân hằng năm có khoảng 1,2 – 1,4 triệu trẻ sơ sinh ra đời, gần bằng dân số một tỉnh. Chính vì lẽ đó, quản lý mức sinh thay thế là hết sức cần thiết, không thể buông lỏng./.

Lại Thìn/VOV.VN