Nâng cao chất lượng dân số, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của địa phương

Quán triệt và triển khai đồng bộ

Theo Kết luận số 149-KL/TW, sau hơn 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác DS trong tình mới (Nghị quyết 21-NQ/TW), công tác DS đạt được nhiều kết quả quan trọng. Nhận thức về DS và phát triển của các cấp ủy, chính quyền, của cán bộ, đảng viên và người dân có chuyển biến tích cực.

Công tác truyền thông dân số cần được đổi mới để phù hợp tình hình mới, dễ tiếp cận, tạo hiệu quả thiết thực

Nhiều chỉ tiêu đã đạt và vượt mục tiêu đề ra như: đăng ký, quản lý dân số trong hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư thống nhất trên quy mô toàn quốc; bảo vệ và phát triển DS các dân tộc có dưới 10.000 người; tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi, người già từ 65 tuổi trở lên; chiều cao của thanh niên; tỷ lệ dân số đô thị, bố trí, sắp xếp dân cư hợp lý ở vùng biên giới, hải đảo, vùng đặc biệt khó khăn; quy mô dân số của nước ta,…

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác DS vẫn còn một số hạn chế như mức sinh thay thế trên phạm vi toàn quốc chưa thực sự vững chắc, tổng tỷ suất sinh có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế; mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn cao; chưa có giải pháp đồng bộ, toàn diện, hiệu quả để phát huy lợi thế thời kỳ “DS vàng”, thích ứng với già hóa DS; tuổi thọ trung bình tăng nhưng số năm sống khỏe mạnh thấp.

Kết luận số 149-KL/TW nhấn mạnh: công tác DS không chỉ dừng lại ở kế hoạch hóa gia đình mà phải chuyển trọng tâm sang DS và phát triển. Điều này có nghĩa, DS cần được nhìn nhận ở nhiều khía cạnh rộng hơn như chất lượng DS, cơ cấu DS, phân bố dân cư, vấn đề già hóa, mất cân bằng giới tính khi sinh,... để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trên cơ sở đó, ngày 15/8/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1745/QĐ-TTg về kế hoạch thực hiện Kết luận số 149-KL/TW của Bộ Chính trị. Kế hoạch đặt mục tiêu phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, bảo đảm công tác DS trở thành nhiệm vụ chiến lược, lâu dài.

Kế hoạch đưa ra 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Thứ nhất, tuyên truyền, quán triệt Kết luận số 149-KL/TW sâu, rộng đến cán bộ, đảng viên, Nhân dân. Thứ hai, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác DS, coi đây là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết, vừa lâu dài. Thứ ba, đổi mới nội dung, phương thức truyền thông, tận dụng nền tảng số và mạng xã hội để thay đổi nhận thức, hành vi. Thứ tư, hoàn thiện chính sách, pháp luật về DS, trong đó có việc xây dựng Luật DS, các đề án, chương trình chuyên đề. Thứ năm, triển khai đồng bộ các giải pháp về công tác DS như phát triển mạng lưới dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, tầm soát bệnh tật, đào tạo cán bộ DS, hợp tác quốc tế.

Các nhóm giải pháp này được kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển mới, giúp công tác DS thích ứng kịp thời với bối cảnh già hóa DS nhanh, mức sinh chênh lệch giữa các vùng, cùng nhiều thách thức khác.

Cụ thể hóa kế hoạch bằng hành động

Tây Ninh triển khai thực hiện nội dung Kết luận số 149-KL/TW, trọng tâm là tuyên truyền sâu, rộng đến từng địa bàn dân cư, lồng ghép công tác DS vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội.

Chi cục trưởng Chi cục DS tỉnh Huỳnh Kim Tuấn cho biết: “Tỉnh đang tập trung triển khai tuyên truyền sâu, rộng Kết luận số 149-KL/TW đến toàn thể cán bộ, đảng viên và quần chúng Nhân dân. Trong thời gian tới, chúng tôi đặt ưu tiên vào nâng cao chất lượng DS, giảm chênh lệch mức sinh giữa thành thị và nông thôn; tuyên truyền, vận động mỗi gia đình sinh đủ 2 con; kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh. Song song đó, tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền qua mạng xã hội, ứng dụng chuyển đổi số trong công tác DS để tiếp cận giới trẻ nhanh và hiệu quả hơn”.

Sàng lọc sơ sinh nhằm phát hiện sớm bệnh tật, góp phần nâng cao chất lượng dân số

Bên cạnh truyền thông, tỉnh chú trọng việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ và cộng tác viên DS, gia đình và trẻ em. Đây được xem là lực lượng nòng cốt, bám sát cơ sở, góp phần đưa chính sách DS vào đời sống. Các chương trình tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, cập nhật kiến thức mới được triển khai thường xuyên.

Cộng tác viên DS, gia đình và trẻ em xã Thạnh Phước Nguyễn Thị Gái Ba chia sẻ: “Công tác tuyên truyền về DS ngày nay có nhiều đổi mới. Trước đây, chúng tôi thường đi từng nhà phát tờ rơi, nói chuyện trực tiếp. Nay, ngoài cách truyền thống, chúng tôi còn sử dụng Zalo để nhắn tin, gửi hình ảnh tuyên truyền đến các hộ dân. Người dân được tiếp nhận thông tin một cách nhanh chóng, dễ hiểu, nhất là giới trẻ. Tôi thấy sự thay đổi này rất hiệu quả, giúp chính sách DS đi vào thực tiễn đời sống”.

Về phía người dân, nhiều ý kiến ghi nhận sự thay đổi rõ rệt trong cách tiếp cận thông tin về DS. Anh Nguyễn Văn Nhân (ngụ xã Vĩnh Công) cho biết: “Trước đây tôi chỉ nghĩ DS đơn giản là chuyện sinh con ít hay nhiều. Nhưng nhờ các buổi tuyên truyền, tôi mới hiểu rõ DS còn liên quan đến sức khỏe sinh sản, chăm sóc người cao tuổi, mất cân bằng giới tính khi sinh,… Gia đình tôi đã thay đổi cách suy nghĩ, chú trọng hơn đến việc chăm sóc sức khỏe cho ông bà và con cái”.

Công tác DS là yêu cầu khách quan, gắn liền với sự phát triển bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới. Kết luận số 149-KL/TW của Bộ Chính trị và Kế hoạch triển khai của Chính phủ đã khẳng định rõ tầm nhìn chiến lược, đặt nền móng cho việc nâng cao chất lượng DS, bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Tại Tây Ninh, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của Nhân dân sẽ là nhân tố quyết định, đưa công tác DS trở thành động lực quan trọng trong hành trình xây dựng tỉnh ngày càng giàu mạnh, văn minh và hạnh phúc./.

Thùy Minh