Xử lý rác thải - Gánh nặng cho ngân sách

Kinh phí lớn

Theo thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), tổng khối lượng rác thải tại các thị trấn, thị tứ trên địa bàn tỉnh khoảng 480 tấn/ngày. Rác thải tại các huyện: Bến Lức, Châu Thành, Tân Trụ, Thạnh Hóa, Tân Thạnh, Đức Hòa và TP.Tân An được công ty công trình đô thị thu gom, vận chuyển về Nhà máy Tâm Sinh Nghĩa với tổng lượng rác khoảng 380-400 tấn/ngày.

Thu gom rác

Rác thải tại huyện Cần Đước và Cần Giuộc được thu gom, vận chuyển về Khu Xử lý chất thải rắn Đa Phước (TP.HCM) với khối lượng rác khoảng 70-80 tấn/ngày. Các huyện còn lại có lượng rác từ 10-20 tấn/ngày, được thu gom, xử lý tại bãi chôn lấp hoặc lò đốt rác thải. Riêng rác thải sinh hoạt vùng nông thôn, tỷ lệ thu gom còn thấp, phần lớn được người dân thu gom và tự xử lý. Hiện tại, giá xử lý rác tại Nhà máy Tâm Sinh Nghĩa là 400.000 đồng/tấn, tại khu Đa Phước khoảng 21,1 USD/tấn (460.000-480.000 đồng). Chi phí ước tính cho XLRT sinh hoạt trên toàn tỉnh hàng tháng từ 5,5-6,5 tỉ đồng.

Phó Chủ tịch UBND huyện Bến Lức - Lê Thành Út chia sẻ, mỗi năm, khối lượng rác thu gom tăng bình quân khoảng 15%. Năm 2016, tổng lượng rác thu gom trên toàn huyện hơn 23.819 tấn. 7 tháng năm 2017, thu gom hơn 16.700 tấn. Dự kiến năm 2017, lượng rác thu gom khoảng 27.500 tấn. Lượng rác thải phát sinh hàng ngày rất lớn, khoảng 100 tấn. Hiện tại, các tuyến đường chính ở thị trấn, thị tứ và các tuyến đường liên xã đều có xe thu gom rác. Kinh phí cho vận chuyển và xử lý rác bình quân mỗi ngày gần 100 triệu đồng.

Tương tự, TP.Tân An cũng có lượng rác thải thu gom tăng hàng năm. Hiện nay, mỗi ngày, TP.Tân An thu gom bình quân 90 tấn rác, chi phí cho việc vận chuyển, xử lý rác tương đương 75 triệu đồng.

Gánh nặng ngân sách

Với lượng rác thải bình quân mỗi ngày khoảng 100 tấn, Bến Lức chịu áp lực lớn về chi phí thu gom, xử lý rác. Theo ông Lê Thành Út, hàng năm, lượng rác thu gom tăng, đơn giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác cũng tăng. Cụ thể, hiện nay, giá xử lý rác của Nhà máy Tâm Sinh Nghĩa tăng 181% so với năm 2016. Tuy nhiên, mức thu (phí vệ sinh) hay giá dịch vụ thu gom và xử lý rác từ năm 2016 đến 7 tháng năm 2017 bình quân 1 hộ không tăng (theo Quyết định số 5612/QĐ-UBND, ngày 30/12/2016 của UBND tỉnh).

Ngoài khó khăn trên, tại huyện Bến Lức, tỷ lệ hộ đăng ký nộp phí vệ sinh (giá dịch vụ) đối với rác thải sinh hoạt còn thấp. Trong 7 tháng năm 2017, việc thu phí vệ sinh chỉ đạt 80,2% số hộ. Trên địa bàn huyện còn phát sinh những bãi rác tự phát ở ven đường, nhóm buôn bán tự phát hoặc ở những nơi ít dân cư.

Theo thống kê của huyện, năm 2016, tổng lượng rác thu gom vận chuyển và xử lý là 23.819 tấn; chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý khoảng 17,8 tỉ đồng. Thế nhưng, thu phí vệ sinh chỉ được 4,2 tỉ đồng, ngân sách phải bù 12,28 tỉ đồng. Dự toán chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý rác được duyệt năm 2017 là 28,136 tỉ đồng. Dự kiến, ngân sách phải bù trên 16,4 tỉ đồng. Việc bù kinh phí xử lý đối với rác thải ảnh huởng đến việc cân đối thu - chi cho ngân sách huyện.

Trưởng phòng Tài chính - Kế hoạch TP.Tân An - Trần Văn Ty cho biết, toàn thành phố có 15.205 hộ và 980 cơ quan, tổ chức đăng ký nộp phí vệ sinh đối với rác thải. Bình quân mỗi ngày, TP.Tân An thu gom, vận chuyển và xử lý 90 tấn rác. Năm 2016, tổng chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý trên 21,3 tỉ đồng, trong khi nguồn thu phí vệ sinh cả năm chỉ có 6,1 tỉ đồng. Khoản chi phí chênh lệch này, ngân sách phải cấp bù.

Nhân viên Công ty Cổ phần Công trình đô thị Tân An thu gom rác trên địa bàn Tân An

6 tháng đầu năm 2017, chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý rác ở TP.Tân An lên đến 13,33 tỉ đồng. Nguồn thu phí vệ sinh từ đầu năm 2017 đến hết tháng 7/2017 chỉ đạt 3 tỉ đồng. Hiện nay, thành phố tiếp tục thực hiện việc thu phí vệ sinh. Dự kiến nguồn thu của năm 2017 tăng lên ở mức 7,7 tỉ đồng. Ông Trần Văn Ty cho rằng, tuy nguồn thu tăng nhưng không thể đáp ứng đủ chi phí, ngân sách phải tiếp tục cấp bù.

Cần sự chung tay

Theo số liệu thống kê từ Sở Tài chính, năm 2016, tỷ lệ thu phí vệ sinh từ các hộ dân và tổ chức còn thấp, chỉ đạt 28% (đối với tất cả các cơ quan, tổ chức, hộ kinh doanh, hộ gia đình trên toàn tỉnh và chưa loại trừ hộ ở nông thôn), thu được 18,2 tỉ đồng. Số tiền này khá thấp so với chi phí XLRT hàng năm của tỉnh. Nguyên nhân nguồn thu phí vệ sinh đạt thấp do một số địa phương chưa tổ chức triệt để công tác thu phí vệ sinh, người dân chưa có ý thức cao về nghĩa vụ phải đóng phí vệ sinh, thường né tránh việc đóng phí bằng cách đổ rác không đúng nơi quy định.

Vấn đề này, Chủ tịch UBND thị trấn Bến Lức, huyện Bến Lức - Nguyễn Minh Hùng chia sẻ, mặc dù công tác thu phí vệ sinh được lãnh đạo thị trấn quan tâm, chỉ đạo các đơn vị liên quan thu nhưng toàn thị trấn chỉ 85% hộ dân đóng phí. Những hộ không đóng phí, thường cố tình đổ rác không đúng nơi quy định.

Các thùng chứa rác thải luôn trong tình trạng đầy ắp ở các khu dân cư, chờ nhân viên công trình đô thị thu gom

Theo Quyết định số 5612/QĐ-UBND, ngày 30/12/2016 của UBND tỉnh, bình quân mỗi hộ không kinh doanh đóng phí vệ sinh 20.000 đồng/tháng. Theo Sở TN&MT, mức phí này không còn phù hợp với thực tế.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Bến Lức - Lê Thành Út, tình trạng người dân, người kinh doanh không đóng phí rồi vứt rác xa nơi công cộng nên phát sinh những bãi rác tự phát ở ven đường. Để bảo đảm chất lượng, vệ sinh trên địa bàn, huyện vẫn tổ chức thu gom và XLRT. Trong khi chờ tỉnh ban hành đơn giá mới thay thế mức thu cũ, UBND huyện chỉ đạo Phòng TN&MT, UBND xã, thị trấn, Công ty Cổ phần Cấp nước và Dịch vụ đô thị Bến Lức rà soát, xác định đủ số hộ, doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh, nhà trọ phải ký hợp đồng và nộp phí vệ sinh.

Liên quan đến quản lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh, ngày 08/8/2017, UBND tỉnh có Văn bản số 3503/UBND-KT giao Sở Xây dựng chủ trì phối hợp một số sở, ngành liên quan và địa phương xây dựng đơn giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, XLRT để thay thế Quyết định 5612/QĐ-UBND của UBND tỉnh. Theo đó, thời gian tới, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác trên địa bàn tỉnh sẽ tăng, phù hợp với tình hình phát triển KT-XH của tỉnh, bảo đảm lấy thu bù chi, có lộ trình thực hiện cụ thể từng địa phương nhằm không sử dụng ngân sách.

Việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải nhằm góp phần giữ gìn vệ sinh môi trường sống sạch, đẹp, văn minh. Tuy nhiên, kinh phí thu gom và XLRT hiện vẫn còn là gánh nặng cho ngân sách, là bài toán nan giải. Để góp phần giảm gánh nặng cho ngân sách, cần có sự chung tay từ các cơ quan quản lý, cộng đồng dân cư nhằm tạo nguồn thu bền vững trong XLRT./.

Mai Hương