Biến chứng của bệnh đái tháo đường

Ảnh minh họa: Đăng Châu

Đái tháo đường gây ra rất nhiều biến chứng, có thể chia thành hai nhóm là biến chứng cấp tính hay còn gọi là biến chứng gần, với loại biến chứng này có thể đe dọa tính mạng người bệnh và biến chứng xa, với loại biến chứng này làm suy yếu sức khoẻ, giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh, làm giảm tuổi thọ và nếu bệnh xảy ra càng sớm thì càng gây nhiều biến chứng.

I. Biến chứng cấp tính:

1. Hôn mê do đường máu lên quá cao:

Khi đường trong máu lên 500 mg/dl thì có thể gây ra hôn mê, nguy đến tính mạng, bệnh thường xảy ra khi người bệnh gặp những căng thẳng về tinh thần như buồn bực, âu lo hay khi có những bệnh nhiễm trùng đi kèm, mặc dù vẫn đang dùng thuốc đều đặn mỗi ngày. Thông thường khi đường huyết lên cao người bệnh sẽ có các dấu hiệu như ăn không ngon, buồn nôn, ói mửa, đau bụng, đi tiểu nhiều.

2. Hôn mê do đường máu xuống quá thấp:

Ngược lại khi đường trong máu xuống quá thấp cũng gây hôn mê. Trường hợp này thường gặp bởi những nguyên nhân như dùng thuốc quá liều, quên cả ăn, hoặc có hôm hăng quá, vận động hơi nhiều. Khi bị hạ đường huyết, người bệnh có cảm giác đói vã mồ hôi, tay chân lạnh và run. Nếu đường quá thấp sẽ làm cho người bệnh có những hành vi khác thường rồi hôn mê.

II. Các biến chứng xa:

1. Các biến chứng tim mạch:

Đái tháo đường sẽ làm tổn thương các mạch máu cho nên dẫn tới bệnh lý ở nhiều cơ quan khác nhau. Nếu tổn thương các mạch máu ngoại biên sẽ làm cho việc dẫn máu đến nuôi tay, chân bị tắc nghẽn gây ra chứng đau các bắp thịt chân khi đi đứng, chứng hoại tử ngón chân, bàn chân, nếu tổn thương mạch máu dẫn máu đến cơ quan sinh dục sẽ gây ra chứng bất lực ở nam giới.

Quan trọng hơn nếu tổn thương các động mạch vành tim sẽ gây ra tình trạng nhồi máu cơ tim vì khi các động mạch đưa máu đến nuôi tim bị tắc gây ra hoại tử cơ tim cấp tính.

2. Biến chứng ở mắt:

Mắt được cấu tạo với một màng lót nằm ở phía sau gọi là võng mạc và nối liền với thần kinh thị giác và được nuôi dưỡng bởi hệ mao mạch máu. Võng mạc có nhiệm vụ thu nhận các hình ảnh và thần kinh thị giác, biến những hình ảnh này thành những tín hiệu truyền về não bộ. Bệnh đái tháo đường thường bị tổn thương võng mạc vì các mạch máu đến nuôi võng mạc đã bị tổn thương. Do đó, nếu võng mạc tổn thương nặng sẽ làm cho người bệnh đái tháo đường nhìn không rõ và dần dà dẫn đến mù loà.

Ngoài biến chứng gây tổn thương võng mạc, bệnh đái tháo đường còn gây ra bệnh tăng nhãn áp hay còn gọi là glaucoma, đục thủy tinh thể.

3. Biến chứng suy thận:

Suy thận là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật cho những người mắc bệnh đái tháo đường. Suy thận thường xảy ra khoảng sau 12 năm mắc bệnh đái tháo đường và nếu người bệnh có bệnh lý tăng huyết áp đi kèm thì suy thận càng tiến triển nhanh hơn. Điều trị đái tháo đường ngoài tác dụng kiểm soát đường huyết còn nhằm mục đích làm chậm tiến triển của suy thận. Nếu người bệnh đái tháo đường có kèm theo bệnh tăng huyết áp thì cần phải phối hợp thật tốt trong việc điều trị huyết áp và đái tháo đường vì có một số thuốc điều trị tăng huyết áp có tác dụng làm giảm sự tiến triển của bệnh thận do đái tháo đường.

Ngoài ra, người mắc bệnh đái tháo đường cũng rất dễ bị nhiễm trùng đường tiểu, đây cũng là một yếu tố vô cùng thuận lợi để suy thận xảy ra nhanh hơn.

4. Các tổn thương ở hệ thần kinh:

Đái tháo đường làm tổn thương hệ thần kinh mặc dù với những tổn thương này tuy không thực sự nguy hiểm, nhưng làm cho người bệnh khó chịu như:

- Người bệnh thường xuyên bị tê và đau ở tay hay chân, thường người bệnh có cảm giác đau sâu trong xương, nặng hơn về đêm. Mặt khác, người bệnh đái tháo đường còn có thể bị các chứng như liệt bàn chân, bàn tay, không nhấc bàn chân, bàn tay lên được hoặc mắt tự nhiên lé.

- Người bệnh thường xuyên gặp phải các dấu hiệu về tiêu hoá như khó nuốt, đầy hơi sau khi ăn, táo bón hoặc tiêu chảy mà đặc biệt bệnh tiêu chảy thường hay xảy ra vào ban đêm.

- Người bệnh đái tháo đường thường bị chóng mặt có khi ngất xỉu vì hệ thần kinh tự động đã bị tổn thương cho nên cơ chế điều chỉnh áp huyết bị xáo trộn. Ngoài ra, ở người bệnh đái tháo đường còn gây ra các dấu hiệu kích thích bàng quang, làm cho có cảm giác mắc tiểu nhưng khi đi tiểu thì không có nước tiểu và đồng thời gây bệnh bất lực ở nam giới.

5. Các vết loét và nhiễm trùng ở chân:

Một trong những biến chứng quan trọng khác của đái tháo đường là những vết loét ở chân và bàn chân, bởi vì các dây thần kinh cảm giác ngoại biên bị tổn thương nên người bệnh đái tháo đường mất cảm giác khi bị vật lạ đâm vào hay giày không vừa chân cũng hay làm bỏng phồng, trầy lở da chân, gây ra các vết loét. Mặt khác, do bệnh đái tháo đường làm tổn thương các mạch máu ngoại biên đưa máu đến nuôi chân và bàn chân cho nên các vết loét rất lâu lành khi bị nhiễm trùng, và nếu đã bị nhiễm trùng nặng có thể đưa đến tháo khớp bàn chân hay chân.

6. Các biến chứng nhiễm trùng khác:

Ngoài những nhiễm trùng ở chân, người đái tháo đường cũng dễ bị nhiễm trùng ở những nơi khác trong cơ thể, vì sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm. Ở người đái tháo đường rất dễ mắc các bệnh do vi trùng, nấm như bệnh lao, bệnh nấm âm đạo, bệnh viêm tai ngoài do vi trùng Pseudomonas./.

BS Hồ Văn Cưng