Tròn 5 năm thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018: Nền giáo dục vì học sinh, vì con người: Giáo viên quyết định sự thành bại của đổi mới giáo dục (Bài 3)

Bài 3: Giáo viên quyết định sự thành bại của đổi mới

giáo dục

Một chuyên viên phụ trách chuyên môn cấp tiểu học tại tỉnh Tây Ninh (cũ) nhìn nhận, lúc mới triển khai, nhiều giáo viên (GV) nhìn nhận chương trình, SGK mới hơi khó. Tuy vậy, sau một thời gian, mọi thứ có thể coi là đã ổn định. Vai trò của GV có tính chất quyết định đến sự thành công trong lần thay đổi căn bản, toàn diện giáo dục này.

Giờ học tại Trường Tiểu học Rạch Sơn, thị trấn Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh (cũ)

Thầy cô phải thay đổi và đã thay đổi

“Chúng tôi đã tổng hợp những ý kiến phản ánh của GV về một số từ ngữ trong sách Tiếng Việt chưa phù hợp. Những sai sót là có, tuy nhiên, không đến mức nghiêm trọng” - người này bình luận về những vấn đề trong SGK mới.

Dưới góc nhìn chuyên môn, ông nhìn nhận, một trong những nguyên nhân gây ra khó khăn ban đầu là ảnh hưởng của dịch bệnh khiến công tác tập huấn cho việc thay sách chưa được như trông đợi. “Thời gian tập huấn hơi ngắn, GV chưa có điều kiện để đọc kỹ từng cuốn sách. GV là nhân tố rất quan trọng trong sự thành bại của lần thay sách này. Thầy, cô giáo phải thay đổi, ngày trước học chỉ cho biết, còn chương trình, SGK mới học là để vận dụng” - người này nói tiếp.

Đang dạy lớp 1 tại Trường Tiểu học Rạch Sơn, thị trấn Gò Dầu (cũ), cô giáo Đỗ Băng Dung cho biết, ưu điểm dễ nhận thấy của bộ SGK mới, trong đó có bộ Cánh diều, là kênh hình (hình ảnh trong sách) được in đẹp, HS tiểu học rất thích. Về nội dung, HS có học lực tốt có thể dễ dàng “theo” bộ sách này; HS học lực còn yếu sẽ khó khăn hơn. “Những bài tập đọc lấy từ truyện ngụ ngôn của nước ngoài đã được thay thế, vì HS lớp 1 chưa thể hiểu nội dung cuốn sách. Mặt khác, cũng có phụ huynh lo lắng vì tinh thần tác phẩm không phù hợp lứa tuổi. Nhưng kể cả bài tập đọc không được thay thế thì GV cũng có cách để HS không hiểu sai nội dung tinh thần của bài học” - cô Dung nói.

Bổ sung ý kiến của đồng nghiệp, cô giáo Lê Thị Thu Thảo cho biết, khi dạy cô mới phát hiện ra những sai sót trong bộ sách Cánh diều. Nhưng những sai sót đó cũng chỉ có ở sách Tiếng Việt, các cuốn sách khác không thấy vấn đề gì. “Để việc thay sách thành công, GV phải thay đổi nhiều, không thể giữ mãi nếp cũ. Máy móc, phương tiện dạy học cũng cần được đầu tư nhiều hơn” - cô Thảo nêu ý kiến.

“Tôi được phân công dạy hai môn Tiếng Việt và Toán thuộc bộ sách Cánh diều. Giai đoạn ban đầu, phải nói thật, cả thầy và trò đều cảm thấy bỡ ngỡ trước nội dung trong sách” - thầy giáo Nguyễn Minh Thành, GV Trường Tiểu học Trà Vong C, huyện Tân Biên (cũ), cho biết. Thầy kể, trước những trục trặc về ngữ liệu, từ ngữ trong sách, GV đã chủ động giải thích cho HS hoặc tìm từ ngữ thay thế. Riêng phần tập đọc, liên quan đến một số truyện ngụ ngôn của nước ngoài, hiện nay đã được thay thế. Sau thời gian, cả thầy và trò đều đã “bắt nhịp” được nội dung sách và chương trình mới. “Tôi nhận thấy, khi người thầy thay đổi, HS thích học, tiết học sẽ hào hứng, sinh động hơn. Phải thay đổi, không có cách nào khác đâu” - thầy Thành bày tỏ quan điểm.

Thầy giáo Nguyễn Minh Thành cho biết thêm, để chương trình và SGK mới được triển khai hiệu quả (không riêng gì bộ sách nào) còn cần phải có sự đầu tư thỏa đáng về thiết bị dạy học.

Đổi mới có kế thừa

Sách giáo khoa chương trình mới

“Tại thời điểm này, tôi có thể khẳng định chương trình, SGK mới không có gì là quá khó. Tôi cũng đến nhiều trường tiểu học, gặp gỡ, lắng nghe tiếng nói của GV. Chúng tôi chỉ đạo GV, ban giám hiệu nhà trường chủ động điều chỉnh chương trình, phân bố lại nội dung bài học cho hợp lý, giãn tiết học ra, ví dụ, một bài học trong chương trình quy định dạy hai tiết nhưng có thể kéo dài thành ba tiết. Mục tiêu là hoàn thành bài học, không chạy theo thời gian” - lãnh đạo một trường tiểu học thuộc TP.Tây Ninh (cũ) đánh giá.

Theo phân tích của một phó hiệu trưởng, bộ SGK phổ thông mới kế thừa hầu hết những ưu điểm của sách cũ, tức chương trình và SGK năm 2000 và 2006. “Tôi đã dự giờ nhiều tiết dạy của GV và cảm thấy hài lòng với bộ sách. Tôi mong phụ huynh hãy yên tâm. SGK mới không phải không có những hạn chế, tuy nhiên, không ảnh hưởng đến chất lượng sách” - vị phó hiệu trưởng nhận xét.

Khi SGK vừa được triển khai, dư luận bàn tán xôn xao, lãnh đạo nhà trường có biết điều này không và có ý kiến gì? Trả lời câu hỏi trên, vị phó hiệu trưởng cho biết: “Cá nhân tôi cho rằng, do sách mới triển khai, nhiều người hoặc thiếu thông tin hoặc thiếu chuyên môn nên có những ý kiến phát biểu không đúng. Bộ sách cũ không phải không có những hạn chế, vì thế, ngành Giáo dục phải điều chỉnh, bổ sung, sau vài năm triển khai mới hoàn chỉnh. Tôi thấy, để chương trình, SGK mới phát huy hết giá trị của nó cũng như thành công trong đổi mới giáo dục, GV phải là người tiên phong trong công cuộc đổi mới. Khi GV chịu đổi mới, HS sẽ tiếp thu bài, hình thành, phát triển kỹ năng đúng theo ý đồ sư phạm của bộ sách”.

Không ai hiểu SGK bằng chính GV đứng lớp, vì họ là người trực tiếp sử dụng. Qua từng bài học, từng tiết dạy, thậm chí từng bài kiểm tra, họ là người biết rõ nhất ưu, nhược điểm của sản phẩm. Ngay cả những người viết sách cũng chưa chắc có thể hiểu SGK bằng GV.

Giáo dục không giống một công trình xây dựng theo nghĩa đen. Do đó, không thể nôn nóng, vội vàng./.

(còn tiếp)

Việt Đông - Ngọc Mận

Bài 4: Không có chuyện sách giáo khoa “thay đổi xoành xoạch”