Ưu tiên cho nghiên cứu, ứng dụng công nghệ phòng, chống dịch COVID-19

Vaccine COVID-19 thứ 2 của Việt Nam được đưa vào thử nghiệm trên người. (Ảnh: Thanh Vân/ TTXVN)

Ngày 3/6, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 145/TB-VPCP Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ về tình hình thực hiện nhiệm vụ, những vấn đề tồn đọng cần giải quyết.

Thực hiện vai trò động lực, dẫn dắt

Thủ tướng nhận định Đảng và Nhà nước luôn xác định và khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng của khoa học công nghệ, luôn coi khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu.

Qua hơn 30 năm đổi mới đất nước, khoa học công nghệ đã từng bước khẳng định vai trò động lực quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội và bảo vệ Tổ quốc.

Khoa học công nghệ hiện hữu trong tất cả các ngành, lĩnh vực, các cấp, các cơ quan, đơn vị, địa phương.

Nhận thức đầy đủ về vai trò của khoa học công nghệ, đi đôi với sự quan tâm đúng mức, cụ thể, thiết thực của các cấp, các ngành, các địa phương, cơ quan, đơn vị là vấn đề quan trọng số một để khoa học công nghệ có thể phát triển và thực hiện tốt vai trò của mình.

Trong bối cảnh thế giới đang đứng trước nhiều cơ hội cũng như thách thức: Từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đất nước ta đang tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với tinh thần thượng tôn pháp luật, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tình trạng cạn kiệt tài nguyên, xu hướng già hóa dân số, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và dịch bệnh… thì khoa học công nghệ lại càng phải thực hiện tốt hơn vai trò động lực, dẫn dắt của mình.

Trước hết phải kịp thời nắm bắt diễn biến tình hình thay đổi, xây dựng cơ sở dữ liệu để phân tích, đánh giá, dự báo đúng xu thế, tham mưu với Đảng, Nhà nước trong các lĩnh vực công tác, từ nghiên cứu lý luận đến hoạch định chính sách, xây dựng thể chế, pháp luật để điều chỉnh và nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như các hoạt động khác của xã hội.

Thời gian qua, trong điều kiện còn rất nhiều khó khăn cả về nguồn nhân lực, điều kiện kinh tế, cơ sở vật chất, nhưng ngành khoa học công nghệ đã có nhiều nỗ lực, vượt qua khó khăn, thử thách và đã đạt được nhiều thành tích có ý nghĩa, góp phần đáng kể vào thành tích chung của cả nước.

Nguồn lực khoa học công nghệ chưa huy động được sức mạnh hệ thống

Phát biểu chỉ đạo, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh nguồn lực khoa học công nghệ của đất nước còn manh mún, chia cắt, chưa được huy động một cách có hệ thống, tổng thể và liên thông, kết nối để có thể phát huy sức mạnh tổng hợp cho phát triển; đóng góp của ngành cho phát triển kinh tế-xã hội là rất đáng kể, nhưng chưa tương xứng với vai trò động lực cũng như tiềm lực, yêu cầu đặt ra.

Thị trường khoa học công nghệ còn nhiều hạn chế, khiếm khuyết; đội ngũ khoa học công nghệ vừa thiếu, vừa thừa, còn mỏng, kể cả trong lĩnh vực khoa học xã hội; chưa có nhiều công trình khoa học lớn tầm cỡ, tương xứng với truyền thống lịch sử và vị thế của đất nước.

Nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế, yếu kém trên là do ngành khoa học công nghệ còn chưa đủ nỗ lực, quyết tâm, quyết liệt để vượt khó vươn lên.

Thể chế, cơ chế, chính sách còn chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ; chiến lược phát triển còn thiếu trọng tâm, trọng điểm trong điều kiện nguồn lực đầu tư còn hạn hẹp cả về cơ sở vật chất, tài chính, con người.

Công tác thi đua, khen thưởng, tôn vinh, ghi nhận, tạo động lực còn khiêm tốn, chưa kịp thời. Công tác truyền thông còn hạn chế, chưa đủ để nhân dân, doanh nghiệp có thể hiểu, chia sẻ và có cảm hứng để tham gia tích cực hơn vào hoạt động phát triển khoa học công nghệ.

Từ những kết quả tích cực và hạn chế, yếu kém trên, có thể rút ra bài học kinh nghiệm là ngoài việc tiếp tục nâng cao nhận thức một cách đầy đủ của toàn xã hội về vị trí, vai trò động lực, dẫn dắt của khoa học công nghệ, toàn ngành phải phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất, tích cực, chủ động, sáng tạo để cùng nhau chung sức, chung lòng vượt qua khó khăn, thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ được giao.

Các nhiệm vụ trọng tâm

Thủ tướng Chính phủ lưu ý trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ cần tập trung làm tốt một số nội dung trọng tâm.

Theo đó, Bộ Khoa học và Công nghệ kế thừa, phát huy truyền thống và những thành tích, thành tựu đã đạt được, những bài học kinh nghiệm; đoàn kết, chung sức, chung lòng, quyết tâm phải cao hơn, nỗ lực phải lớn hơn, hành động phải quyết liệt, hiệu quả hơn để làm tốt chức năng, nhiệm vụ, vai trò được giao.

Ứng dụng Bluezone trên điện thoại. (Nguồn: Vietnam+)

Trong điều kiện đất nước còn nhiều khó khăn, mặc dù sự quan tâm, chỉ đạo, lãnh đạo và hỗ trợ của Đảng, Nhà nước là không nhỏ, nhưng cũng còn chưa đáp ứng yêu cầu, toàn ngành khoa học và công nghệ cần thống nhất quan điểm: Phải đề cao tinh thần tự lực, tự cường, lấy khó khăn, thách thức làm động lực để vươn lên, để trưởng thành, khẳng định và phát triển; xác định rõ trọng tâm, trọng điểm, tập trung giải quyết dứt điểm từng việc, không dàn trải, không để dây dưa, kéo dài làm lãng phí nguồn lực, làm mất động lực.

Bộ Khoa học và Công nghệ cần quan tâm làm tốt hơn nữa việc xây dựng, thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách; huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực khoa học công nghệ cả trong và ngoài nước; chủ động thiết kế các công cụ để phân cấp mạnh hơn đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát; tập trung đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Thủ tướng Chính phủ lưu ý, việc xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách phát triển thị trường khoa học công nghệ phải hướng tới phục vụ sản xuất kinh doanh, lấy doanh nghiệp làm trọng tâm; thúc đẩy đổi mới sáng tạo; tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích người dân, doanh nghiệp tham gia nhiều hơn vào hoạt động nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ.

Bộ chú trọng xây dựng cơ chế, chính sách tạo động lực phát triển khoa học công nghệ, thu hút nhân lực chất lượng cao, khơi thông nguồn lực đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Tinh thần là phát triển khoa học công nghệ không chỉ đơn thuần hướng tới mục tiêu tăng trưởng, mà còn phải gắn với phát triển văn hóa, phát triển con người và an sinh xã hội; phục vụ mục tiêu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trong đó lưu ý phát triển, quản lý hiệu quả các sản phẩm nghiên cứu, ứng dụng theo hướng lưỡng dụng.

Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, đầu tư phát triển cho khoa học công nghệ phải có trọng tâm, trọng điểm, bám sát vào 6 nhiệm vụ trọng tâm và 3 đột phá chiến lược, phù hợp với tiềm năng, thế mạnh từng vùng, miền, góp phần tăng năng suất lao động, nâng cao chỉ số phát triển con người.

Trong bối cảnh dịch COVID-19 hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ cần chủ động phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Tài chính xây dựng cơ chế, chính sách ưu tiên cho nghiên cứu, ứng dụng công nghệ phòng, chống dịch COVID-19, trong đó lưu ý hỗ trợ hoạt động sản xuất vaccine.

Bộ Khoa học và Công nghệ cần chú trọng hơn công tác xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức bộ máy, xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng và đảng viên; tiếp tục rà soát chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; xây dựng các công cụ phù hợp để phân cấp mạnh hơn gắn với việc cụ thể hoá trách nhiệm cá nhân, tăng cường công tác giám sát, kiểm tra…

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách liên quan đến khoa học công nghệ, truyền cảm hứng, tôn vinh trí thức, nhà khoa học.

Bộ chủ động, tích cực hơn trong hội nhập và hợp tác quốc tế về khoa học công nghệ; tranh thủ trao đổi, tiếp nhận những thành tựu khoa học công nghệ của thế giới, nhất là những công nghệ mới, tiên tiến của thế giới, tận dụng tối đa cơ hội mà cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mang lại để phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, ứng phó biến đổi khí hậu và đặc biệt là phòng chống dịch COVID-19 trong thời điểm hiện nay./.

Theo TTXVN