Bảo vệ môi trường - Trách nhiệm của toàn xã hội

Thay đổi hành vi, nhận thức

Có mặt tại điểm sinh hoạt văn hóa ấp Bình Cang 2, xã Thủ Thừa sau mỗi vụ mùa, sẽ cảm nhận rõ được không khí nhộn nhịp, phấn khởi của nông dân trong mô hình Đổi vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) sau khi sử dụng lấy gạo. Canh tác 0,7ha lúa và 0,4ha rau màu, trong thời gian 3 tháng, ông Trần Hữu Toàn thu gom được 5kg vỏ bao bì thuốc BVTV.

Ông Toàn cho biết: “Sau khi được Hội Nông dân xã và Chi hội Nông dân ấp tuyên truyền, vận động, tôi và nông dân trên địa bàn rất phấn khởi khi tham gia mô hình. Trung bình 1kg vỏ bao bì thuốc BVTV đổi được 2kg gạo. Bên cạnh sự hỗ trợ về vật chất, điều ý nghĩa nhất mà mô hình mang lại là giúp hàng trăm nông dân ở đây hình thành thói quen xử lý vỏ bao bì thuốc BVTV đúng cách. Hiện nay, mọi người không còn vứt bao bì, vỏ thuốc BVTV trên đồng ruộng, kênh, rạch như trước đây”.

Nông dân ấp Bình Cang 2, xã Thủ Thừa tham gia mô hình Đổi vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng lấy gạo

Theo Phó Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam xã, Chủ tịch Hội Nông dân xã Thủ Thừa Nguyễn Thị Kim Tuyến, toàn bộ kinh phí thực hiện mô hình đều được xã hội hóa. Số lượng vỏ bao bì thuốc BVTV sau khi tập kết sẽ được địa phương liên hệ đơn vị thu gom, vận chuyển, xử lý theo đúng quy định. Đến nay, mô hình được nhân rộng tại nhiều ấp trên địa bàn xã, qua đó, góp phần BVMT.

Nhận thức được vai trò, trách nhiệm của phụ nữ (PN) trong BVMT, Hội Liên hiệp PN tỉnh chỉ đạo Hội Liên hiệp PN các xã, phường trên địa bàn tỉnh tham gia BVMT bằng nhiều cách làm hay, mô hình sáng tạo, có sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Tại xã Phước Lý, Hội Liên hiệp PN xã vận động hội viên, PN, người dân thực hiện nhiều tuyến đường xanh, sạch, đẹp; mô hình Ngôi nhà xanh đồng hành cùng PN và trẻ em; Phân loại rác tại hộ gia đình;...

Hội viên, phụ nữ trên địa bàn xã Phước Lý mang rác thải tái chế của gia đình đến góp vào Ngôi nhà xanh

Phó Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam xã, Chủ tịch Hội Liên hiệp PN xã Phước Lý Võ Thị Thùy Dương cho biết: “BVMT không dừng lại ở phong trào mà đã trở thành hành động thường xuyên của mỗi người dân. Không phân biệt lớn tuổi hay trẻ tuổi, khi thấy hiệu quả thiết thực của mô hình trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường là hội viên, PN tích cực tham gia. Từ những việc làm này đã phát huy được hiệu quả Cuộc vận động "Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch, góp phần vun đắp giá trị gia đình Việt Nam". Qua đó, khẳng định vai trò, trách nhiệm của PN và tổ chức Hội trong thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới và Cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Giờ đây, mỗi người dân có thể tham gia BVMT bằng những việc làm hết sức đơn giản như: không vứt rác bừa bãi; hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa và túi nylon dùng một lần; thực hiện phân loại CTRSH tại hộ gia đình; bỏ rác đúng thời gian và địa điểm quy định;…

Nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt

Với quan điểm phát triển kinh tế phải đi đôi với BVMT, trong đó thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH là một trong những ưu tiên của công tác BVMT, tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo đồng bộ, quyết liệt đối với các sở, ngành trên địa bàn tỉnh. Thấm nhuần sâu sắc chỉ đạo của tỉnh, các địa phương trong tỉnh cơ bản thực hiện tốt trách nhiệm trên địa bàn quản lý.

Từ cuối năm 2022, Hợp tác xã (HTX) Môi trường Tân Biên được thành lập. Theo Quản lý của HTX Nguyễn Hữu Trọng, trước đây, khi còn là huyện Tân Biên, đơn vị hợp đồng với 6/8 xã của huyện. Đến nay, sau hợp nhất, HTX thực hiện thu gom rác trên địa bàn 2 xã là Thạnh Bình và Trà Vong. “Trung bình mỗi ngày, HTX thu gom khoảng 6-8 tấn rác. Nếu vào ngày lễ, ngày rằm, lượng rác tăng cao, khoảng 12 tấn. Chúng tôi thu gom rồi đưa về nhà máy xử lý rác ở xã Tân Phú để xử lý. Việc thu gom chủ yếu ở Quốc lộ 22B và một số tuyến đường chính ở xã” - anh Trọng cho biết.

Nếu như trước đây, anh Trương Văn Tiền (ngụ ấp Sân Bay, xã Thạnh Bình) thường xử lý rác thải sinh hoạt của gia đình bằng cách mang đi đốt thì giờ đây, việc xử lý đã đơn giản hơn rất nhiều. Anh Tiền nói: “Nhà tôi ở mặt tiền Quốc lộ 22B nên trước đây khi có rác, tôi phải mang về nhà trong cách đó hơn 1km để đốt. Những năm gần đây, tôi liên hệ địa phương thu gom. Hiện nay, tôi chỉ việc thu gom rồi bỏ rác ở thùng đặt trước nhà là có người đến lấy”.

Theo Phó Chánh Văn phòng UBND xã Thạnh Bình Lại Hồng Phút, hiện nay có khoảng 350 hộ đăng ký thu gom rác. Trước đây, vào năm 2022, xã Tân Phong (cũ) thành lập mô hình thu gom rác thải sinh hoạt do đoàn thể của địa phương vận động và giao cho đơn vị thu gom, vận chuyển. Mô hình duy trì cho đến nay. Người dân đóng phí thu gom, vận chuyển; Nhà nước hỗ trợ tiền xử lý rác thải. Trung bình mỗi ngày, CTRSH được thu gom khoảng 3 tấn.

“Mỗi hộ dân đóng 41.000 đồng/tháng; hộ kinh doanh khoảng 60.000 đồng/tháng. Lúc đầu thực hiện có ít người tham gia nhưng dần dần, với sự vận động của đoàn thể, người dân thấy được lợi ích của việc đăng ký cho HTX thu gom rác vì sạch sẽ và không gây ô nhiễm môi trường, số hộ tham gia đăng ký nhiều hơn. Thời gian tới, địa phương tăng cường vận động để các hộ dân hiểu rõ hơn lợi ích của việc thu gom, xử lý rác, từ đó tình nguyện tham gia để bảo đảm môi trường sống” - ông Lại Hồng Phút thông tin.

Xử lý rác thải sinh hoạt thành viên nén RPF tại Công ty Cổ phần Công nghệ Môi trường Tây Ninh

Công ty Cổ phần Công nghệ Môi trường Tây Ninh (xã Tân Phú) là đơn vị đi đầu trong ứng dụng công nghệ tái chế rác thải sinh hoạt thành viên đốt RPF. Trước đây, mỗi ngày, công ty xử lý khoảng 300 tấn CTRSH, chủ yếu dựa vào các lò đốt rác. Khoảng 1 năm nay, công ty đầu tư, ứng dụng công nghệ tái chế rác thải sinh hoạt thành viên đốt RPF.

Nguyên liệu có thể xử lý thành viên nén RPF là giấy, nhựa, rác công nghiệp, rác sinh hoạt, phế phẩm sản xuất lâm nghiệp, nông nghiệp. Viên đốt RPF có thể tạo ra lượng nhiệt tương đương than cám nên có thể được sử dụng thay thế cho nhiên liệu hóa thạch như than đá đang ngày càng khan hiếm và các nguyên liệu đốt khác như mùn cưa, vỏ trấu, viên nén gỗ,... Công dụng của viên nén RPF không chỉ góp phần giải quyết vấn đề xử lý rác thải mà còn tận dụng nguồn tài nguyên từ rác thải trở thành những sản phẩm có ích. Đây là giải pháp bền vững trong xử lý rác thải và BVMT trong thời gian tới.

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, tổng khối lượng CTRSH trên địa bàn tỉnh được thu gom, vận chuyển, xử lý khoảng 1.450-1.550 tấn/ngày. Để đáp ứng công suất xử lý khối lượng CTRSH, tỉnh nỗ lực kêu gọi đầu tư, mở rộng mạng lưới nhà máy xử lý rác. Cụ thể, có thể kể đến Nhà máy Xử lý rác Thạnh Hóa - Long An tại xã Tân Tây của Công ty Cổ phần Đầu tư - Phát triển Tâm Sinh Nghĩa; Nhà máy Xử lý rác thải Tây Ninh tại xã Tân Phú của Công ty Cổ phần Công nghệ Môi trường Tây Ninh; Nhà máy Xử lý rác thải tập trung trong Khu liên hợp Xử lý chất thải tại xã Thạnh Đức;... Ngoài ra, TP.Hồ Chí Minh hỗ trợ xử lý CTRSH trên địa bàn tỉnh theo quy chế liên vùng.

Hiện nay, công tác quản lý thu gom, xử lý rác thải còn những bất cập, khó khăn nhất định. Tuy nhiên, với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, đến nay, tỉnh đạt chỉ tiêu tỷ lệ thu gom và xử lý rác thải khu vực đô thị đạt 100% và khu vực nông thôn đạt 95%.

Với khối lượng rác phát sinh ngày càng lớn, tỉnh tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức BVMT và ý thức, trách nhiệm trong hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn của cộng đồng; xúc tiến đầu tư nhà máy xử lý rác mới theo quy hoạch được phê duyệt; cải tạo, nâng cấp các nhà máy, cơ sở xử lý rác hiện hữu, đóng cửa bãi rác lộ thiên; bố trí, xây dựng các điểm tập kết, trung chuyển CTRSH.

Song song đó, tỉnh tăng cường công tác kiểm tra đối với các đối tượng có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường; các đơn vị, doanh nghiệp hoạt động về thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn, nước thải, khí thải; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm./.

Ngọc Diêu - Hoài An