Đặt giáo dục vào trung tâm của sự phát triển: Phổ cập giáo dục THPT có mâu thuẫn với chủ trương phân luồng không? (Bài 2)

Bài 2: Phổ cập giáo dục THPT có mâu thuẫn với chủ trương phân luồng không?

Nghị quyết số 71 nêu, đến năm 2030, “mở rộng tiếp cận công bằng, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông đạt trình độ tiên tiến trong khu vực châu Á. Xây dựng mạng lưới trường lớp cơ bản đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh (HS) thuộc mọi đối tượng, vùng, miền; có ít nhất 80% trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia. Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi và giáo dục bắt buộc hết THCS; ít nhất 85% người trong độ tuổi hoàn thành cấp THPT và tương đương, không có tỉnh, thành phố đạt dưới 60%. Đạt kết quả bước đầu về nâng cao năng lực công nghệ, trí tuệ nhân tạo và năng lực tiếng Anh ở bậc phổ thông. Chỉ số giáo dục đóng góp vào chỉ số phát triển con người (HDI) đạt trên 0,8, trong đó chỉ số bất bình đẳng giáo dục giảm xuống dưới 10%. Năm 2035, hoàn thành phổ cập THPT và tương đương”. Như vậy, sau khi đã hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học, THCS và mầm non 5 tuổi, Trung ương quyết định phổ cập giáo dục THPT.

Học sinh Trường THPT Trần Đại Nghĩa (phường Tân Ninh)

“Không mâu thuẫn với chủ trương phân luồng”

Hiện nay, chúng ta đã hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học, THCS và giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. Nghị quyết số 71 nêu rõ sẽ phổ cập giáo dục cấp THPT và tương đương. Điều này có gì mâu thuẫn với chủ trương phân luồng học sinh sau THCS không? Trả lời câu hỏi, lãnh đạo Sở GD&ĐT nêu, “nội dung này không mâu thuẫn gì với chủ trương phân luồng học sinh sau THCS”.

Theo phân tích của lãnh đạo Sở GD&ĐT, chủ trương phân luồng học sinh sau THCS theo Quyết định số 522/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng HS trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025” của Chính phủ có mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 40% HS tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp; đối với các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đạt ít nhất 30%.

Mặc dù còn một số khó khăn như cơ sở dạy nghề chưa đáp ứng nhu cầu, các gia đình hiện nay ít con nên muốn cho con mình vào học tại trường THPT để sau đó vào học đại học, cao đẳng; công tác tuyên truyền chưa hiệu quả,… tỉnh Tây Ninh đã có tỷ lệ phân luồng khá tốt, đạt khoảng 30%.

Năm 2025 sẽ là năm kết thúc Đề án trên để đánh giá lại tình hình, mục tiêu sẽ có những giải pháp mới thì Nghị quyết số 71 chính là một trong những giải pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phù hợp hơn theo tình hình mới. Nghị quyết số 71 là bước đi tiếp theo của chủ trương phân luồng, một chủ trương đúng đắn phù hợp với sự phát triển của tỉnh Tây Ninh nói riêng và nước nhà nói chung. Do đó Nghị quyết số 71 không có mâu thuẫn gì với chủ trương phân luồng học sinh sau THCS mà đó là một hình thức mới, đột phá và phát triển hơn.

Phổ cập THPT có thể dẫn đến khan hiếm nguồn tuyển sinh đối với hệ thống trường nghề, vốn đã khó tuyển sinh, lãnh đạo Sở nhìn nhận vấn đề này như thế nào? “Phổ cập THPT sẽ nâng cao trình độ nhân công, giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng tốt hơn nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp, cơ quan, xí nghiệp,… tạo ra cơ hội cạnh tranh việc làm tốt hơn cho nhân lực ở trong tỉnh, ngoài tỉnh và quốc tế. Phổ cập THPT không chỉ là học trong nhà trường THPT mà có thể học chương trình THPT ngay trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các trường trung học nghề, ở đây, học viên sẽ được tạo điều kiện vừa học nghề, vừa học chương trình THPT để đạt chuẩn phổ cập THPT (hiện tại cũng đã có mô hình này trong các trường trung cấp nghề, cao đẳng nghề,… học viên học song song chương trình nghề và chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT, chương trình này có số môn học ít hơn nhưng vẫn bảo đảm những môn cơ bản, bảo đảm mục tiêu giáo dục toàn diện và quan trọng là bằng cấp cũng giống như bằng tốt nghiệp THPT, cũng có cơ hội tham gia tuyển sinh đại học như HS THPT)” - lãnh đạo Sở GD&ĐT trả lời.

Ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên

Ông Đàm Văn Tuyến - Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Trần Văn Giàu (phường Long An), bày tỏ, “chủ trương phổ cập giáo dục THPT rất hợp lý và cần thiết”. Theo ông Tuyến, thực tế cho thấy, học hết THCS hiện nay chưa đủ để các em có thể tự tin bước vào đời hay tham gia thị trường lao động. Khi xã hội phát triển, công nghệ thay đổi nhanh, yêu cầu về tri thức và kỹ năng ngày càng cao, phổ cập THPT chính là cách để nâng cao dân trí, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển đất nước.

“Chủ trương này cũng thể hiện tầm nhìn, tư duy nhân văn sâu sắc của Đảng và Nhà nước, bảo đảm mọi công dân đều có cơ hội học tập, phát triển bản thân và đóng góp cho xã hội trong giai đoạn vươn mình phát triển của đất nước” - ông Tuyến phát biểu.

Ông Nguyễn Văn Thân - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Tân An (phường Long An), nhìn nhận, nhu cầu học hết THPT của học sinh và phụ huynh là chính đáng, là quyền được học tập của học sinh, phổ cập THPT để mọi học sinh đều có cơ hội được tiếp tục học tập một cách công bằng, bình đẳng. Nếu dừng lại ở cấp THCS, một số lượng không nhỏ thiếu niên không được học THPT và cũng không học nghề, rất dễ sa vào tệ nạn xã hội. Trong thời đại kỷ nguyên số nên cần nguồn nhân lực chất lượng tốt để tiếp cận tri thức tốt hơn, nếu chỉ dừng lại ở mức THCS, người học sẽ khó tiếp cận được những kiến thức hiện đại, vì vậy cần phải nâng cao dân trí để tạo nguồn nhân lực tốt hơn.

Từng hàng chục năm công tác trong bậc học phổ thông trước khi chuyển sang một cơ sở giáo dục cao hơn, một vị tiến sĩ ở tỉnh Tây Ninh (trước hợp nhất) cũng tán thành chủ trương phổ cập giáo dục THPT, người này cho rằng quyết định phổ cập THPT là đúng, vì “một bộ phận, khoảng 30% học sinh sau khi học hết THCS, do không vào được THPT, địa bàn các em sinh sống cũng không có trường nghề, do đó con đường học vấn bị gián đoạn, phải tạm dừng”.

Ý kiến này cũng nêu, tới đây, mô hình trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên sẽ hợp nhất thành trường học học nghề. Như vậy, khi đó, học sinh có thể vừa học nghề, vừa học văn hóa (để có bằng tốt nghiệp THPT).

Câu chuyện nguồn nhân lực

Chủ trương phân luồng học sinh sau THCS bắt đầu thực hiện cách nay 15 năm. Chủ trương này hướng đến giảm một tỷ lệ nhất định học sinh sau khi tốt nghiệp THCS thay vì tiếp tục học phổ thông, các em này đi học trường nghề để khắc phục tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”.

Gần đây nhất, năm 2018, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025”. Quyết định nêu rõ, đến năm 2025, “ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp; đối với các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đạt ít nhất 30%”.

Kết quả phân luồng cho thấy, dù có nhiều chính sách ưu đãi đối với HS trường nghề nhưng tỉnh Tây Ninh (trước hợp nhất và sau hợp nhất) không đạt mục tiêu này. Thực tế cho thấy, chủ trương phân luồng học sinh sau THCS là hướng đi đúng nhưng cũng chứa đựng không ít mâu thuẫn, bất cập.

Một thời gian dài, nhiều doanh nghiệp không nhận học sinh sau khi tốt nghiệp trường trung cấp nghề, vì những em này chưa đủ tuổi lao động, theo luật./.

(còn tiếp)

Việt Đông - Ngọc Thạch

Bài 3: Trở lại một chương trình, một bộ sách giáo khoa