Chăm sóc mẹ và bé

Ảnh minh họa
Tôi có những khách hàng thân thuộc ở nhà thuốc là mẹ và bé nên tôi viết bài này chia sẻ theo kinh nghiệm dân gian, kiến thức y dược để chăm sóc mẹ và bé từ khi hoài thai đến lúc lọt lòng và lớn lên.

Mẹ nên ăn gì để sinh con gái, con trai theo ý muốn? Giới tính của bé đã được quyết định từ lúc thụ thai khi trứng kết hợp với tinh trùng, ai mang cặp nhiễm sắc thể XX là gái, XY là trai. Vì thế, trong chế độ dinh dưỡng trước khi thụ thai 3 tháng, muốn sinh con trai thì mẹ nên ăn mặn những thức ăn cung cấp nhiều Natri và Kali như cá, thịt gà, khoai tây, thực phẩm khô ướp muối, hải sản chứa nhiều kẽm, trái cây chứa nhiều vitamin C, bánh quy, chocolate, hạnh nhân.

Thống kê cho thấy, xác suất sinh con trai của ngư dân vùng biển cao hơn vùng đồng bằng. Muốn sinh con gái, trước khi thụ thai mẹ nên ăn nhạt với chế độ ăn nhiều Canxi và Magne. Canxi có nhiều trong trứng, sữa, yaourt, phô-mai còn chuối, các loại hạt, bánh quy lạt, rau củ, hành lá, bơ có chứa nhiều Magne. 

Khi đã thụ thai thì mẹ nên ăn uống đầy đủ 4 nhóm chất bột đường, béo, đạm, vitamin và khoáng chất, thèm gì ăn nấy vì cơ thể thiếu chất gì sẽ thèm ăn chất đó. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, mẹ bầu cần được bổ sung 600 mcg folate mỗi ngày – tương đương với 300 mcg đến 360 mcg axit folic. Acid folic có nhiều trong rau lá xanh thẫm, trái cây có múi như cam, quýt, bưởi chanh, ngũ cốc, đậu nành, hạt hướng dương, bơ, củ dền. 

Trẻ sơ sinh, khuyên dùng đầu tiên là sữa mẹ vì trong sữa mẹ có chứa globulin miễn dịch, chủ yếu là kháng thể IgA giúp bảo vệ cơ thể, sữa mẹ giàu DHA (Docosa Hexaenoic Acid) là một acid béo thuộc nhóm omega-3 rất cần thiết cho hệ thần kinh, não bộ, thị giác và hệ xương, DHA giúp trẻ thông minh. Nên cho trẻ bú hoàn toàn 4 tháng đầu và bú sớm trước 30 phút sau khi lọt lòng mẹ. 

Kinh nghiệm dân gian cũng hướng dẫn về lối sống. Mẹ bầu không được ngồi ngay ngưỡng cửa vì sợ gió sập đóng cửa bất ngờ nguy hiểm, khi hệ thống miễn dịch của mẹ bầu bị suy yếu thì những cơn gió lùa sẽ khiến thai phụ bị cảm lạnh ảnh hưởng xấu đến thai nhi. Mẹ bầu không được với tay lên cao hay kiễng chân vì sẽ dễ trợt chân ngã ảnh hưởng đến thai nhi.

Thai kỳ thông thường là  9 tháng 10 ngày, do đó mẹ bầu không nên đi làm ở tháng thứ 8 trở đi cho tới ngày sinh. Thai phụ cần đi khám bác sĩ chuyên khoa sản mỗi tháng để theo dõi sức khỏe thai nhi và kịp thời phát hiện bất thường (nếu có).

Ảnh minh họa

Về môi trường sống, trẻ sơ sinh rất non nớt không nên ở gần nơi có nhiều tiếng ồn ảnh hưởng thính lực của bé. Nên để đèn ở bức tường phía dưới chân nôi của bé để bé nhìn xuôi, không để đèn trên đầu hoặc nghiêng một bên vì trẻ khi khám phá thế giới bên ngoài thích màu sắc sặc sỡ, nếu nhìn nghiêng nhiều sẽ bị lé mắt.

Người Việt có thói quen đưa mẹ và bé sơ sinh về quê ngoại để bà ngoại có kinh nghiệm nuôi con sẽ chăm sóc cháu tốt, không khí ở quê mát mẻ trong lành. Tùy điều  kiện riêng của mỗi gia đình cũng không nên đưa bé về nơi xa xôi hẻo lánh, phương tiện y tế chưa đầy đủ sẽ khó khăn trong việc cấp cứu.

Do ánh nắng mặt trời chứa nhiều vitamin D cần thiết cho sự hấp thu Canxi tạo xương, tạo răng, chống còi xương nên kinh nghiệm dân gian tắm nắng cho trẻ 10 phút mỗi ngày vào thời điểm 7 đến 8 giờ sáng bằng cách cho ánh nắng chiếu vào tay, chân và bụng trẻ, không để chiếu vào mắt, mặt và đầu của trẻ, không cho tắm nắng qua cửa kính, sau khi tắm nắng 10 phút cần lau mồ hôi và cho trẻ uống nước.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu lại đưa ra khuyến cáo: “Không nên cho trẻ sơ sinh phơi nắng khiến da bé phải chịu tác động quang học không tốt của các tia cực tím trong khi làn da bé còn quá mỏng manh sẽ dễ bị tổn thương và tăng nguy cơ ung thư da”. Theo khuyến cáo của Viện Hàn lâm Y khoa Hoa Kỳ, trẻ dưới 6 tháng tuổi cần bổ sung vitamin D  400 IU/ngày kéo dài ít nhất đến 12 tháng.

Sau 12 tháng tuổi, nếu bé ăn uống tốt, đa dạng, có bổ sung sữa công thức, có thời gian chơi ngoài nắng thì không bắt buộc bổ sung thêm vitamin D. Lưu ý, những trẻ bú sữa mẹ càng cần phải bổ sung vitamin D vì dù trong sữa mẹ có rất nhiều kháng thể, dưỡng chất, chất béo tốt cho sự phát triển của trẻ nhưng hàm lượng vitamin D lại rất ít. Các nhà thuốc có nhiều sản phẩm chứa vitamin D3+K2 dạng hít hoặc uống nhỏ giọt.

Lịch tiêm chủng của trẻ đã được ghi trong sổ khám bệnh của mẹ sau khi sinh. Bố mẹ có thể lưu và dặn nhắc hẹn vào điện thoại di động để đưa trẻ đi tiêm ngừa đúng lịch nhé.

Cho dù bạn là ai: Bác sĩ, kỹ sư hay người dân lao động, chỉ cần bạn sinh ra, nuôi dạy một đứa bé trở nên người hữu ích, bạn đã là một người vĩ đại. Hãy nuôi dạy con tốt, khi đứa trẻ thành công, cha mẹ sẽ được xã hội tôn vinh./.

DSCKII. Lý Thị Nhất Định