Giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng - Giảm các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe

Truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá Ảnh: BẠCH THẢO

• PV: Thưa bà, được biết trong năm 2024, ngành Y tế thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học về thực trạng sử dụng thuốc lá ở người từ 15 tuổi trở lên và công tác PCTHTL tại Long An. Bà có thể chia sẻ với bạn đọc Báo Tây Ninh mục tiêu của nghiên cứu này?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe Nhân dân là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của tỉnh khi quy hoạch theo định hướng phát triển nhanh và bền vững trong Quy hoạch tổng thể tỉnh Long An thời kỳ 2021-2030. Trước đây, Chủ tịch UBND tỉnh Long An ban hành Chỉ thị số 14/CT-UBND, ngày 16/6/2016 về việc tăng cường thực thi Luật PCTHTL trên địa bàn tỉnh. Vì vậy, việc thực hiện nghiên cứu đánh giá định kỳ về thực trạng sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành, bao gồm cả hút thuốc lá thụ động và tình hình triển khai Luật PCTHTL trên toàn địa bàn tỉnh là cần thiết, nhằm cung cấp các bằng chứng khoa học cho việc đánh giá và điều chỉnh các hoạt động PCTHTL trong thời gian tới, nhất là trong bối cảnh tỉnh Long An đã hợp nhất với tỉnh Tây Ninh thành tỉnh Tây Ninh mới.

Cụ thể, nghiên cứu được thực hiện với 3 mục tiêu: Mô tả thực trạng sử dụng thuốc lá, bao gồm cả hút thuốc lá thụ động ở người từ 15 tuổi trở lên tại Long An năm 2024; Mô tả tình hình thực hiện môi trường không khói thuốc tại Long An năm 2024 và Tìm hiểu những thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện Luật PCTHTL tại Long An năm 2024.

• PV: Kết quả điều tra cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá truyền thống ở người trưởng thành là bao nhiêu, thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Nghiên cứu thực hiện trên 2.400 người tham gia ở 3 khu vực có điều kiện kinh tế khác nhau với tỷ lệ nam, nữ 1:1. Kết quả, tỷ lệ hút thuốc lá chung là 24,2% (trong đó, tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới là 47,1% và tỷ lệ này ở nữ giới là 1,3%); tỷ lệ hút thuốc lá hằng ngày ở nam giới là 38,3% và nữ giới là 0,8%. Người sinh sống tại khu vực nông thôn hoặc trình độ học vấn tiểu học và dưới tiểu học có tỷ lệ hút thuốc lá cao hơn. Tỷ lệ này có tăng nhẹ so với cuộc điều tra năm 2020 tại tỉnh Long An (tỷ lệ chung hút thuốc lá chiếm 23,6%, trong đó, tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới là 46,6% và tỷ lệ này ở nữ giới là 0,6%).

Trung bình mỗi ngày, người hút thuốc lá sử dụng 2,6 điếu và có 12,2% số nam giới hút trên 20 điếu. Có 45,8% số người bắt đầu hút thuốc lá khi hơn 20 tuổi nhưng vẫn có đến 6,8% người tham gia nghiên cứu bắt đầu hút thuốc lá khi chưa đủ 15 tuổi. Tỷ lệ người hút thuốc sớm này cao hơn ở nhóm sinh sống tại nông thôn hoặc có học vấn tiểu học đến 10,1%. Độ tuổi hút thuốc tương đồng với nghiên cứu năm 2020.

• PV: Còn đối với thuốc lá thế hệ mới thì sao, thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Mặc dù thuốc lá thế hệ mới chưa được phép lưu hành ở Việt Nam nhưng tỷ lệ người biết đến loại thuốc này tăng rất cao sau 4 năm. Nếu năm 2020 có 26,4% số người được phỏng vấn biết thuốc lá điện tử (TLĐT) thì đến cuộc điều tra năm 2024 có đến 61,2% số người tham gia từng nghe nhắc đến. Đáng mừng là chỉ có 1,3% số người từng sử dụng TLĐT và 0,4% số người đang sử dụng loại thuốc lá này.

Tuy nhiên, một điều đáng lưu ý là nhóm tuổi trẻ nhất trong nghiên cứu (15-24 tuổi) có 2,8% số người từng sử dụng và 1,6% đang sử dụng TLĐT. Nhóm thành thị có tỷ lệ sử dụng TLĐT là 1,6% - nhiều hơn so với nhóm ở nông thôn với tỷ lệ là 1%. Người tham gia có trình độ học vấn THPT và đại học, sau đại học có tỷ lệ sử dụng TLĐT cao nhất - lần lượt là 2,2 và 2,3%.

“Giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng là mục tiêu quan trọng trong việc giảm các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe” là quan điểm chỉ đạo trong Chiến lược quốc gia về PCTHTL đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 24/5/2023. Ngày 30/11/2024, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 173/2024/QH15, trong đó có nội dung “Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng TLĐT và thuốc lá nung nóng kể từ ngày 01/01/2025”.

Người dân hút thuốc ở quán ăn

• PV: Bà có thể cho biết tỷ lệ hút thuốc lá thụ động của người dân ở tỉnh Long An (cũ)?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động chung là 47,1%. Những địa điểm phơi nhiễm với hút thuốc lá nhiều nhất là quán ăn, nhà hàng với 74,9%, quán cà phê 52,9% và khách sạn 50%.

Trong nghiên cứu năm 2020, tỷ lệ hút thuốc lá thụ động là 41,4%. Tỷ lệ đối tượng phơi nhiễm với thuốc lá trong nhà là 41,4%, chủ yếu là nam giới, dân cư thành thị phơi nhiễm nhiều hơn các nhóm khác. Tuy nhiên, xét về phơi nhiễm ở nhóm không hút thuốc, nữ phơi nhiễm nhiều hơn nam và những người là nội trợ, sinh viên, hưu trí có tỷ lệ phơi nhiễm cao hơn so với các nhóm còn lại.

Như vậy, tỷ lệ hút thuốc thụ động đã tăng qua 4 năm. Đây là kết quả cho thấy việc PCTHTL tại các địa điểm cấm hút thuốc lá trong nhà nhưng được phép có nơi dành riêng cho người hút thuốc lá như quán ăn, nhà hàng, quán cà phê, khách sạn cần được quan tâm hướng dẫn thực hiện, kiểm tra, giám sát chặt chẽ để bảo vệ sức khỏe con người.

• PV: Người dân tiếp cận thông tin về PCTHTL qua kênh truyền tải nào nhiều nhất, thưa bà?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên tiếp nhận thông tin về PCTHTL đạt 84%, với mức độ tiếp nhận cao nhất qua các phương tiện như ti vi là 71,2%, loa phát thanh địa phương là 62,5% và mạng xã hội là 39,1%.

Có điều, nam giới có tỷ lệ tiếp nhận thông tin thấp hơn nữ giới. Nhóm người trẻ ở độ tuổi 15-24 tiếp cận thông tin chủ yếu từ ti vi và mạng xã hội, trong khi nhóm trên 25 tuổi lại tiếp cận chủ yếu qua ti vi và loa phát thanh địa phương.

• PV: Bà có thể cho độc giả biết, theo kết quả khảo sát, việc tuân thủ Luật PCTHTL trên địa bàn tỉnh ở mức độ nào không?

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Kết quả tình hình thực hiện môi trường không khói thuốc lá tại Long An năm 2024 tại các trường cao đẳng, đại học, bến tàu, bến xe, nhà ga tàu hỏa, bến cảng, nhà hàng cho thấy có 63,3% cơ quan, đơn vị có quy định hoặc nội quy không hút thuốc lá. Về biển báo cấm hút thuốc ở các khu vực trong nhà, tỷ lệ treo biển đạt 63,3%, và 63,3% cơ quan, đơn vị treo biển ở vị trí dễ quan sát.

Đối với kết quả quan sát tại các cơ sở y tế và giáo dục từ mầm non đến THPT cho thấy tỷ lệ có treo biển cấm hút thuốc trong khuôn viên đơn vị và trong nhà là 100%, nhưng có 13% cơ sở có bày bán thuốc lá trong phạm vi 100m từ ranh giới khuôn viên. Ngoài ra, có đến 58,3% số khách sạn không áp dụng quy định cấm hút thuốc, đa phần không có nơi dành riêng cho người hút thuốc theo quy định của Luật PCTHTL - chiếm đến 83,3%; tỷ lệ khách sạn có quảng cáo và bày bán thuốc lá là 20,8%.

• PV: Kết quả của cuộc nghiên cứu khoa học này có ý nghĩa như thế nào để giúp công tác PCTHTL được hiệu quả hơn trong thời gian tới, xin bà nói rõ hơn để bạn đọc cùng được biết.

Bà Nguyễn Hoàng Uyên: Về tổng thể, kết quả của đợt nghiên cứu khoa học lần này cho thấy Luật PCTHTL đã đi vào đời sống thông qua sự thay đổi hành vi hút thuốc lá nơi công cộng của người dân với sự tham gia của toàn bộ hệ thống chính trị. Nhận thức về tác hại của thuốc lá, ý thức của người dân về việc không hút thuốc lá ở nơi công cộng hoặc tránh nơi khác để hút thuốc lá khi có mặt người khác được nhận thấy rõ. Bên cạnh đó, việc thực hiện vẫn đối mặt với một số khó khăn do thiếu kinh phí, nhân lực hoạt động chủ yếu là kiêm nhiệm và sự phối hợp của các cơ quan chưa toàn diện khiến chưa phát huy toàn bộ hiệu quả của chương trình PCTHTL.

Việc cải thiện nhận thức của người dân về thuốc lá sẽ dẫn đến việc thực hiện thuận lợi Luật PCTHTL. Ngành Y tế sẽ tham mưu UBND tỉnh các đề xuất về hạn chế sử dụng thuốc lá như tăng khung thuế đối với ngành hàng thuốc lá, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát. Kết quả nghiên cứu là tiền đề tạo động lực và vạch ra chiến lược can thiệp hiệu quả hơn cho các kế hoạch tiếp theo của chương trình PCTHTL nhằm đạt mục tiêu chăm sóc, bảo vệ sức khỏe Nhân dân mà tỉnh đang hướng tới.

• PV: Xin cảm ơn bà về cuộc trò chuyện này!/.

Thanh Bình