“Mùa thu rồi ngày hăm ba. Ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến. Rền khắp trời lời hoan hô. Dân phương Nam nhịp chân tiến lên trận tiền...”. 80 năm đã qua nhưng những giai điệu hào hùng của một thời Nam Bộ kháng chiến vẫn vang vọng mãi.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 giành thắng lợi, mở ra bước ngoặt lớn, mang lại cho cách mạng Việt Nam thế và lực mới. Song không lâu sau đó, ngày 23/9/1945, đúng 3 tuần sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập thì tại Sài Gòn, thực dân Pháp nổ súng quay lại xâm chiếm nước ta lần thứ 2. Nhân dân Nam Bộ chưa kịp hưởng niềm vui hòa bình, độc lập, tự do bao lâu thì lại phải bắt đầu cuộc kháng chiến chống quân xâm lược.
Trước hành động Pháp công khai tiến hành chiến tranh xâm lược, sáng ngày 23/9/1945, Xứ ủy và Ủy ban Hành chính Nam Bộ đã tiến hành họp khẩn cấp để bàn việc thực hiện chủ trương kháng chiến của Trung ương Đảng tại số nhà 107 đường Cây Mai thuộc Chợ Lớn (nay là đường Nguyễn Trãi). Hội nghị phân tích những âm mưu và hành động xâm lược của thực dân Pháp, thái độ đồng lõa của đế quốc Anh và quyết định thành lập Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, do ông Trần Văn Giàu làm Chủ tịch. Sáng ngày 23/9/1945, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ Trần Văn Giàu gửi Lời kêu gọi kháng chiến: “…Tất cả đồng bào, già, trẻ, trai, gái hãy cầm vũ khí xông lên đánh đuổi quân xâm lược! Hỡi anh em binh sĩ, dân quân, tự vệ! Hãy nắm chặt vũ khí trong tay, xông lên đánh đuổi thực dân Pháp, cứu nước. Cuộc kháng chiến bắt đầu!”.
Dưới sự chỉ đạo của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, chiều ngày 23/9/1945, Sài Gòn triệt để tổng đình công, không hợp tác với thực dân Pháp. Các công sở, xí nghiệp, cửa hàng đều đóng cửa, chợ không họp, xe ngừng chạy, điện, nước bị cắt, chướng ngại vật mọc lên khắp nơi. Các đơn vị xung phong, Công đoàn và Thanh niên Tiền phong lập tức chiếm lĩnh vị trí chiến đấu đánh trả quân địch. Đông đảo quần chúng Nhân dân Sài Gòn hăng hái tham gia bảo vệ độc lập với tinh thần “độc lập hay là chết”, quyết tâm thực hiện lời thề “thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”.
Theo sát tình hình, Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên có những chỉ đạo kịp thời, sát sao đối với cuộc kháng chiến ở Nam Bộ. Ngay trong ngày 23/9/1945, sau khi nhận được điện của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập khẩn cấp Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng, chuẩn y quyết tâm kháng chiến của Nam Bộ và cử một phái đoàn của Trung ương vào Nam Bộ để cùng Xứ ủy chỉ đạo cuộc kháng chiến.
Ngày 26/9/1945, qua Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho đồng bào Nam Bộ khẳng định quyết tâm kháng chiến của Trung ương Đảng, Chính phủ và Nhân dân cả nước:
“Hỡi đồng bào Nam Bộ!…
Chúng ta nhất định thắng lợi vì chúng ta có lực lượng đoàn kết của cả quốc dân.
Chúng ta nhất định thắng lợi vì cuộc tranh đấu của chúng ta là chính đáng”…
Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tái xâm lược của quân và dân ta trong những ngày đầu ở Nam Bộ có ý nghĩa rất to lớn, đã ngăn chặn một bước sự xâm lược của thực dân Pháp, đánh một đòn mạnh mẽ đầu tiên vào âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của thực dân Pháp, làm tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, hoàn thành tốt nhiệm vụ kìm giữ chúng trong thành phố và các thị xã trong một thời gian dài, góp phần to lớn vào công cuộc đấu tranh giữ vững chính quyền Nhân dân, chủ quyền dân tộc, đồng thời tỏ rõ tinh thần yêu nước quật cường và tinh thần chiến đấu anh dũng để bảo vệ Tổ quốc của Nhân dân ta. Ghi nhận và biểu dương tinh thần chiến đấu kiên cường của quân, dân Nam Bộ, tháng 02/1946, trong đợt tôn vinh chiến công vang dội, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ tặng đồng bào Nam Bộ danh hiệu vẻ vang: “Thành đồng Tổ quốc”.
Cuộc kháng chiến Nam Bộ đã khẳng định bản lĩnh, trí tuệ, tinh thần quật cường của Nhân dân Nam Bộ nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Tinh thần “Nam Bộ thành đồng” đã trở thành nguồn động viên, hun đúc sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần đưa sự nghiệp kháng chiến toàn quốc đến thắng lợi hoàn toàn vào mùa Xuân năm 1975.
80 năm đã trôi qua nhưng âm vang bản hùng ca Nam Bộ kháng chiến vẫn còn nguyên giá trị. Tinh thần ấy vẫn tiếp thêm sức mạnh cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, đồng thời là động lực to lớn để dân tộc ta tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển và thịnh vượng.
Là địa phương giàu truyền thống cách mạng của vùng đất Nam Bộ, hai tỉnh Long An và Tây Ninh trước đây, nay là tỉnh Tây Ninh đã có những đóng góp quan trọng trong các phong trào kháng chiến. Các cấp ủy Đảng, chính quyền, quân và dân Tây Ninh nêu cao tinh thần kiên cường, bất khuất, góp phần làm rạng rỡ thêm trang sử hào hùng của dân tộc. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược cũng như cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Tây Nam của Tổ quốc, mảnh đất Long An (cũ), Tây Ninh hôm nay đã hun đúc nên truyền thống cách mạng kiên trung, trở thành tài sản tinh thần vô giá.
Kỷ niệm 80 năm Ngày Nam Bộ kháng chiến (23/9/1945 - 23/9/2025) là dịp để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Tây Ninh ôn lại truyền thống vẻ vang, khẳng định quyết tâm phát huy tinh thần bất khuất, đoàn kết, sáng tạo, xây dựng quê hương giàu đẹp. Từ tinh thần của Nam Bộ kháng chiến, Tây Ninh đề ra nhiều nhiệm vụ, mục tiêu trong nhiệm kỳ mới với quyết tâm phấn đấu đến năm 2030 đưa tỉnh có nền kinh tế năng động, bền vững của vùng liên kết Đông Nam Bộ - Đồng bằng sông Cửu Long, đóng vai trò là cực tăng trưởng của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đầu mối giao thông chiến lược kết nối kinh tế biên mậu với Campuchia.
Trên hành trình phát triển mới, tỉnh Tây Ninh tiếp tục cụ thể hóa tinh thần Nam Bộ kháng chiến trong thời đại mới, đoàn kết, chung sức, đồng lòng dưới sự lãnh đạo của Đảng, vững tin vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Từ đó, góp phần cùng cả nước vững bước vào kỷ nguyên mới, thực hiện khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, hùng cường vào giữa thế kỷ XXI./.
Tây Ninh
CƠ QUAN CỦA ĐẢNG BỘ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TỈNH TÂY NINH
