Đầu tư cho sự nghiệp giáo dục vùng biên giới: Con đường đúng nhất để nâng cao dân trí và phát triển nguồn nhân lực: Sáp nhập trường quy mô nhỏ (Bài cuối)

Bài cuối: Sáp nhập trường quy mô nhỏ

Ngày 12/8/2024, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 91-KL/TW tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, trong đó xác định rõ “phấn đấu đến năm 2030, tỷ lệ phòng học được kiên cố hóa đạt 100%”, tức đến năm 2030, cả nước sẽ không còn phòng học tạm, phòng học chưa kiên cố, phòng học tạm. Tại tỉnh Tây Ninh chương trình kiên cố hóa trường lớp nói chung, kiên cố hóa trường lớp ở vùng sâu, vùng xa thực hiện như thế nào?

Trong giờ học ở Trường Tiểu học Biên Giới, xã Biên Giới, huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh (cũ)

Công bằng về điều kiện học tập

Chương trình kiên cố hóa trường lớp gắn với phong trào xây dựng nông thôn mới. Theo đó, nhiều trường học được đầu tư nhằm đạt chuẩn tiêu chí GD trong bộ tiêu chí (19 tiêu chí) về xã nông thôn mới. Theo quy định, tất cả trường học thuộc xã nông thôn mới phải đạt chuẩn quốc gia. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều trường học có quy mô nhỏ, số lượng học sinh (HS) rất ít, có trường chỉ hơn 100 HS. Như vậy, nếu đầu tư xây trường chuẩn quốc gia sẽ không tránh khỏi lãng phí, nên chăng, những trường học như vậy chỉ cần kiên cố hóa (bê tông hóa) là đủ, không máy móc đầu tư trường chuẩn quốc gia.

Trao đổi với nhóm phóng viên về vấn đề đặt ra như trên, lãnh đạo Sở GD&ĐT nhìn nhận, chủ trương kiên cố hóa trường lớp và xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia trong chương trình xây dựng nông thôn mới là đúng đắn. Đó không chỉ góp phần nâng cao chất lượng GD, tạo môi trường học tập an toàn, hiện đại cho HS mà còn là tiêu chí quan trọng để nâng cao đời sống tinh thần, phát triển bền vững ở nông thôn.

“Tuy nhiên, thực tế ở nhiều xã vùng sâu, vùng xa, số lượng HS ít. Với một số trường có quy mô nhỏ, chỉ cần kiên cố hóa, bảo đảm an toàn, đầy đủ phòng học, phòng chức năng tối thiểu, sân chơi, nhà vệ sinh,... theo quy định để HS có điều kiện học tập cơ bản. Nhằm bảo đảm công bằng cho HS của những vùng, miền khác nhau” - lãnh đạo Sở GD&ĐT bình luận.

Lãnh đạo Sở GD&ĐT nêu tiếp, Quyết định số 318/QĐ-TTg, ngày 08/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ và được sửa đổi bởi Quyết định số 211/QĐ-TTg, ngày 01/3/2024 quy định: Tỷ lệ trường học các cấp (mầm non, tiểu học, THCS hoặc trường phổ thông có nhiều cấp học có cấp học cao nhất là THCS) đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất mức độ 1 và có ít nhất 1 trường đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất mức độ 2. Các điểm trường trung tâm, quy mô lớn, đông HS: ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất đạt chuẩn quốc gia, làm hạt nhân lan tỏa, bảo đảm chất lượng GD vùng. Thời gian tới, Sở GD&ĐT rà soát quy hoạch lại mạng lưới trường lớp theo hướng sáp nhập những trường có quy mô nhỏ để bảo đảm số lớp theo quy định. Điều đó nhằm bảo đảm mục tiêu số lớp theo quy định, đồng thời đầu tư đạt chuẩn bảo đảm thuận lợi cho người dân vùng sâu, vùng xa.

“Đầu tư trường chuẩn quốc gia là cần thiết, với những trường ít HS, chỉ cần kiên cố hóa, bảo đảm điều kiện tối thiểu; còn trường trung tâm, đông HS mới cần đạt chuẩn quốc gia. Làm như vậy vừa tránh lãng phí, vừa phát huy hiệu quả đầu tư” - lãnh đạo Sở GD&ĐT nói.

Không bỏ hoang trường học

Ông Trần Đăng Quang - Phó Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã biên giới Bình Hòa, nhìn nhận, chương trình kiên cố hóa trường lớp luôn được tỉnh và ngành GD quan tâm triển khai. Đến nay, hầu hết các trường trên địa bàn xã có cơ sở vật chất đạt chuẩn, tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 100%, sân chơi được bảo đảm. Sau khi hợp nhất xã, các đơn vị trường học giữ nguyên, do đó trên địa bàn không có tình trạng trường lớp bỏ hoang, lãng phí; ngược lại, việc quản lý, sử dụng cơ sở vật chất ngày càng khoa học, góp phần phát huy tối đa hiệu quả đầu tư và phục vụ tốt công tác dạy và học.

Ông Lê Hoàng Thiện - Phó Chủ tịch UBND xã Bình Hiệp, cho biết, tỷ lệ trường và phòng học kiên cố hóa đạt trên 95%. Nhờ vậy, điều kiện dạy và học ngày càng tốt hơn, bảo đảm cho công tác GD. Sau khi hợp nhất, xã Bình Hiệp đã rà soát, bố trí, sử dụng hợp lý cơ sở vật chất, tránh tình trạng lãng phí. Những điểm trường không còn phù hợp được thanh lý, chuyển đổi công năng để phục vụ sinh hoạt cộng đồng, lớp học tình thương hoặc cơ sở cho các tổ chức đoàn thể. Đến nay, trên địa bàn không có tình trạng trường lớp bỏ hoang mà đều được tận dụng hiệu quả, phục vụ thiết thực cho nhu cầu học tập và sinh hoạt của người dân.

Bà Lê Thị Ngọc Loan - Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non Thành Long, xã biên giới Thành Long, huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh (cũ), cho biết, trường có cơ sở khang trang, được kiên cố hóa, có hàng rào bao quanh bảo đảm an toàn cho trẻ; có đầy đủ đồ dùng dạy học, đồ chơi cho các em vui chơi và học tập. Phụ huynh an tâm khi gửi bé đến trường. “Tôi vào ngành từ năm 2002, so với trước đây, tỷ lệ trường lớp kiên cố hóa cao hơn rất nhiều. Tôi vui mừng khi trường được các cấp quan tâm, hỗ trợ giáo viên (GV) mầm non vì đặc thù công việc của các cô rất vất vả. Nếu được các chế độ hỗ trợ, các cô sẽ vui và an tâm công tác hơn”.

“Em cảm thấy trường có điều kiện học tốt, mỗi phòng học có tivi, có nhiều hình ảnh đặc sắc giúp HS tiếp thu bài thuận tiện. Tivi trong phòng học có treo có giá đỡ, có thể di chuyển giúp HS nhìn vào màn hình dễ dàng hơn” - em Trần Thị Ngọc Ánh - HS Trường THCS Nguyễn Văn Ẩn (huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh cũ), bày tỏ cảm xúc khi được học trong phòng học khang trang, tiện nghi.

Kiên cố qua những con số

Tại tỉnh Tây Ninh (cũ) năm 2013, cả tỉnh khoảng 6.631 phòng học các cấp mầm non, tiểu học, THCS, THPT, trong đó số phòng học kiên cố khoảng 4.674 phòng, đạt 70,48%. Cụ thể, bậc học mầm non có 123 trường, 1.080 phòng chăm sóc, nuôi dạy trẻ, trong đó số phòng học kiên cố khoảng 628 phòng, đạt 58,14%. Số phòng công vụ cho GV có 13 phòng, đạt 100%.

Cấp học tiểu học có 265 trường, 3.390 phòng học, trong đó số phòng học kiên cố khoảng 2.132 phòng, đạt 62,89%. Số phòng công vụ cho GV là 79 phòng, đạt 100%.

Cấp học THCS có 109 trường, 1.427 phòng học, trong đó số phòng học kiên cố khoảng 1.217 phòng, đạt 85,28%. Số phòng công vụ cho GV là 45 phòng, đạt 100%.

Cấp học THPT có 32 trường, 734 phòng học, trong đó số phòng học kiên cố 697 phòng, đạt 94,95%. Số phòng công vụ cho GV là 18 phòng, đạt 100%.

10 năm sau, năm 2023, cả tỉnh có 6.912 phòng học các cấp mầm non, tiểu học, THCS, THPT, trong đó số phòng học kiên cố khoảng 6.165 phòng, đạt 89,19%. Trong đó, bậc học mầm non có 134 trường, 1.375 phòng chăm sóc, nuôi dạy trẻ, số phòng học kiên cố khoảng 1.174 phòng, đạt 85,38 %. Tỷ lệ này cao gần gấp đôi so với bình quân chung của cả nước (cả nước bậc học mầm non chỉ mới hơn 47% phòng học được kiên cố hóa). Điều này đặc biệt có ý nghĩa, vì bậc học mầm non mãi đến đầu những năm 2010 mới được đưa vào hệ thống GD quốc dân. Thời gian để phổ cập GD mầm non cho trẻ 5 tuổi cũng chỉ có 5 năm, trong khi tiểu học mất 20 năm và THCS mất gần 10 năm để hoàn thành phổ cập GD.

Những điều vừa trình bày cho thấy, qua nhiều giai đoạn, đầu tư cho GD vùng sâu, vùng xa và chương trình kiên cố hóa trường lớp đã tạo điều kiện tốt cho các hoạt động GD ở tất cả cấp học, bậc học, đặc biệt ở khu vực biên giới, bảo đảm công bằng trong GD./.

Việt Đông - Ngọc Thạch