Ảnh minh họa: Hữu Phương
Quê tôi nằm kề bên một nhánh sông Tiền. Người dân quanh năm lam lũ với nghề trồng lúa. Xã hội hiện nay tuy có nhiều đổi mới hơn trước nhưng quê tôi vẫn còn là một vùng quê “nghèo” so với nhiều miền quê khác,... Sau nhiều năm định cư cùng gia đình ở Mỹ, hôm nay tôi mới có dịp trở về nơi chôn nhau cắt rốn. Chiếc xe đò từ Sài Gòn về đậu lại trước cầu Trà Thôn. Tôi gọi một bác xe ôm chở vào nhà. Dòng kinh Trà Thôn, ngôi đình làng bên gốc đa già gợi cho tôi những ký ức xưa đẹp đẽ. Tôi nhớ về tuổi thơ bên gia đình và bè bạn, những kỷ niệm thật đẹp biết bao,... Bắt gặp 2 đứa học sinh đang đi qua cầu khỉ để đến trường, bỗng dưng tôi lại nhớ Lệ - người bạn chơi thân với tôi từ nhỏ - người để lại trong tôi những tình yêu thương không bao giờ phai mờ theo năm tháng,...
Cha mẹ Lệ mất sớm, cô về sống với người cậu ở ngọn Trà Thôn. Nhờ ham học hỏi, Lệ học được từ người mợ nghề may. Siêng năng, cần mẫn lại khéo tay nên từ khi vào nghề đến nay Lệ cũng dành dụm được mấy chỉ vàng. Nghĩ ra thì Lệ cũng xinh, giỏi giang bếp núc nhưng ai hỏi cưới Lệ đều từ chối. Chẳng ai biết vì sao, chỉ có tôi mới hiểu hết về cô ấy mà thôi.
Lệ thương thầm Hai Nhân, anh chàng hàng xóm cũng mồ côi như Lệ. Hai Nhân đang vào tuổi thanh niên nên công việc nặng nhọc cỡ nào cũng làm được. Ngặt nỗi, Hai Nhân lại có tật hay nhậu nhẹt nên gần nửa đời người mà vẫn chưa có dư mớ tiền nào để hộ thân. Hai Nhân chỉ biết làm ngày nào ăn ngày đó, ngôi nhà xập xệ cũng chẳng biết khi nào mới sửa nổi để cưới vợ, sinh con.
Vậy mà Lệ lại thương Hai Nhân. Mấy lần Hai Nhân nhậu xỉn về nằm chèo queo trong nhà, rên la, hát hò inh ỏi. Anh ta ói ra đầy nhà. Rượu, chén, dĩa quăng tứ tung. Lệ lại rón rén qua nhà dọn dẹp, nấu cơm nước cho Hai Nhân. Cứ ngỡ Lệ và Hai Nhân sẽ thành đôi thành lứa nhưng ai ngờ Hai Nhân lại từ chối Lệ. Anh tỏ ra bực bội khi ai đó cáp anh với Lệ, kể cả khi Lệ tỏ ra chăm sóc cho anh. Anh hay nói bóng nói gió trước mặt Lệ những câu nói nặng nề. Để rồi khi về nhà, Lệ lại khóc một mình,...
Cứ thế, 4 năm đã trôi qua, cuộc tình đơn phương của Lệ chẳng đi về đâu cả. Bây giờ, lúa đã chín vàng đồng. Những đoàn ghe tam bản từ miệt dưới lên cắt lúa đã nhiều. Họ dựng trại trên bờ kinh Xáng. Buổi sáng kéo nhau đi cắt lúa, tối về họ đốt đèn măng sông sáng rực, tụ tập ăn uống, nói chuyện về mùa màng. Những đêm như thế tôi thường thấy Hai Nhân ra đó nhậu với ông Năm Càn. ông Năm Càn có đứa con gái tên là Ngọc - cô gái có nước da ngăm với đôi mắt to tròn, trong veo.
Mấy hôm tôi đi ruộng sớm, nghe những người cắt lúa nói Hai Nhân xin hỏi cưới Ngọc. Hình như ông Năm Càn cũng đồng ý nên chẳng ý kiến gì việc Nhân thường hò hẹn với con ông. Chiều hôm qua trên Chợ Mới có đoàn ca nhạc về. Hai Nhân qua nhà tìm tôi:
- Hồi sáng tôi bắt được con rắn nước, tôi gửi biếu cậu mợ Ba với chú ăn lấy thảo.
Tôi biết Nhân qua tìm tôi là có việc nên mở lời cho anh:
- Tôi cảm ơn anh nhiều nha! Có đoàn ca nhạc về, anh có đi xem hông?
- Dạ! Có, tôi định mượn chú... chiếc xe để chở... “ghệ” đi.
Cứ nghĩ là Nhân chở Lệ đi xem ca nhạc, tôi khẽ cười:
- Vậy chiều anh qua tôi đưa xe cho đi.
Nhân mừng rỡ cảm ơn mà mắt vẫn nhìn theo chiếc xe tôi mới rửa còn đậu trước cửa.
Đi ruộng về trễ, tôi qua ngang nhà Lệ. Nhận ra ánh đèn leo lét dưới bến sông, đoán là Lệ đang giặt đồ nên tôi ghé lại:
- Mai Huy cắt lúa, Lệ coi kêu mấy đứa nhỏ qua nhà Huy gởi mớ lúa cơi về cho bầy vịt. Mà sao mấy hôm nay Huy không thấy Lệ ra khỏi nhà?
Lệ quay lên nhìn tôi cười:
- Để mai Lệ kêu mấy đứa nhỏ qua lấy. Lệ cám ơn Huy nha! Mấy bữa nay Lệ hơi mệt nên không ra khỏi nhà.
- Lệ coi khám bệnh đi, chứ Huy thấy Lệ xanh xao lắm đó.Thôi Huy về.
Tôi cất bước ra về, mắt vẫn nhìn lại chỗ bến sông, nơi ngọn đèn còn leo lét ở đó.
Lần đầu tiên Nhân hẹn Lệ vào ngày cúng đình. Nhân mời Lệ ra đình uống nước. Hơi bất ngờ nhưng Lệ vẫn đồng ý. Đêm cúng đình đó là một đêm rằm tháng ba. Vầng trăng nằm chênh chếch trên ngọn tầm vông. Và Nhân đã nói lên được cái điều mà Lệ mong chờ bấy lâu nay. Lệ cảm thấy vầng trăng đêm nay ánh lên những ánh sáng dịu dàng. Còn Nhân, Nhân đã ánh lên trong Lệ một niềm tin yêu ấm áp lạ thường,... Thế là họ quen nhau.
Sau đó vài hôm, Hai Nhân ngỏ lời mượn Lệ một ít tiền mua bầy vịt chạy đồng. Lệ chẳng ngần ngại đưa cho Nhân mớ vàng mà cô đã dàm dụm bấy lâu nay. Lệ giấu nhưng tôi vẫn biết qua niềm vui bất ngờ và cử chỉ của Lệ. Tôi khuyên Lệ:
- Nên giải quyết rõ ràng với Nhân vì Nhân đang chuẩn bị đám cưới với con ông Năm Càn. Một điều không có thể chấp nhận cho hành động của Nhân và Lệ làm vậy chẳng khác nào “phá gia can người khác”. Như vậy chẳng hạnh phúc gì cho cả 3 đâu.
Nhân hứa với Lệ:
- Hãy cho Nhân thời gian. Nhân sẽ giải quyết cuộc tình với Ngọc.
Có lẽ lời trấn an của Nhân mạnh hơn lời cảnh báo của tôi nên Lệ chẳng có gì âu lo phiền não. Tôi biết Nhân thương hại Lệ, thương hại cái sinh mạng mỏng manh đang mang vào mình căn bệnh tim quái ác, Thương hại cho tình yêu đầu đời trong veo không lời đáp trả,...
Quê ông Năm Càn thì xa nơi này quá, với lại mẹ Ngọc cũng đã mất, bà con không còn ai nên ông quyết định mượn nhà ông bạn già Sáu Tôm gần đó để tổ chức đám cưới cho con mình.
Một hôm, Hai Nhân qua nhà mượn tôi đôi bò để đi rước dâu. Hai Nhân tắm đôi bò sạch sẽ. Đeo chùm bông, chùm lục lạc cho đôi bò rồi trang trí lại chiếc xe chẳng khác nào một chiếc xe ngựa hoàng gia để anh “rước nàng về dinh”. Cái đám cưới cũng thuộc dạng có một không hai của chàng trai nghèo có phần đặc biệt làm cho ai ai cũng biết đến anh. Và rồi ngày vui của Nhân nhưng có lẽ là ngày buồn nhất của Lệ,...
Lệ buồn lắm nhưng vẫn nói với tôi là cô rất vui chỉ vì “Người mình yêu hạnh phúc là Lệ đã vui rồi”. Còn gì đau bằng cảnh hằng ngày phải chứng kiến hình ảnh vợ chồng Nhân ở nhà kề bên hạnh phúc. Còn gì buồn bằng tình yêu trong veo tan vỡ của Lệ lúc này,... Nửa năm sau ngày đám cưới Nhân, Lệ từ giã tôi để lên Sài Gòn tìm việc làm. Ai đó đã giới thiệu cho cô làm nghề may trong một công ty lớn nhưng cũng có thể Lệ đi vì cô muốn quên Nhân,... Mấy tháng sau ngày Lệ ra đi, tôi cũng sang Mỹ định cư cùng gia đình,...
3 năm trôi qua, 3 năm ăn ở với nhau nhưng Nhân và Ngọc chẳng có đứa con nào. Có lẽ vì thế mà Nhân thường hay bực bội. Mấy tháng nay nhà Nhân lúc nào cũng đầy ấp tiếng chửi rủa của Nhân, tiếng đập bàn đập chén, tiếng oán trách của Ngọc,... rồi họ ly dị. Điều không ngờ đến là vợ Nhân đã có thai trước ngày ly dị. Anh không hề biết điều đó. Sau ngày chia tay, Ngọc tìm lên Sài Gòn sinh sống. Vô tình cô gặp được Lệ. Cô tâm sự về hoàn cảnh của mình cho Lệ nghe. Hình như 2 người cùng yêu 1 người đôi lúc cũng hợp nhau. Ngọc được giới thiệu vào làm cùng công ty với Lệ. Trước khi sinh con, Ngọc nói với Lệ như trăn trối:
- Chị ơi! Đứa con này em đặt tên Nghĩa. Nếu em có mệnh hệ gì, chị hãy nuôi giúp em. Chị đừng cho ai biết đó là con của em và anh Nhân.
Trớ trêu thay, khi đứa bé kháu khỉnh dễ thương vừa cất tiếng khóc chào đời cũng là lúc mẹ nó ra đi vĩnh viễn,...
Lệ và bạn bè trong công ty cùng nhau lo hậu sự cho Ngọc. Mọi người không biết quê quán Ngọc ở đâu nên đã an táng cô trong một nghĩa trang từ thiện ở ngoại ô Sài Gòn.
Vậy là Lệ mang đứa bé về nuôi. Lệ dạy đứa bé gọi mình là mẹ.
Về đến nhà, ăn buổi cơm trưa với gia đình xong, tôi đi bộ ra ngọn Trà Thôn, ghé qua nhà Lệ:
- Mẹ ơi! Có khách.
Lệ nửa cười, nửa khóc khi nhận ra người bạn năm nào:
- Huy! Trời ơi! Lâu quá Lệ mới gặp Huy. Lệ cứ tưởng Huy giận Lệ rồi bỏ đi luôn chứ?
Lệ kể tôi nghe về đứa bé, tôi bỗng thấy thương nó đến lạ. Vậy là từ hôm đó, ngày nào tôi cũng qua nhà chăm sóc Nghĩa. Tôi xem nó như con ruột của mình. Tôi dắt nó đi thả diều, chèo xuồng, câu cá,... Tôi làm tất cả những gì có thể, y như những gì cha tôi đã thường làm lúc tôi còn bé. Vậy là người ta đồn ầm lên tôi là cha đứa bé. Lệ và tôi cũng chẳng nói gì, mặc cho lời đồn của thiên hạ.
Một lần Nhân ghé lại nhà Lệ và bất ngờ khi nhìn thấy đứa bé giống anh như đúc. Biết hết sự tình, Nhân vừa cười, vừa khóc. Khóc cho sự trớ trêu của cuộc đời,...
Rồi Nhân tu tỉnh, anh mua cá giống về nuôi, trồng thêm cây ăn trái quanh vườn rồi ngày ngày anh cày thuê, cuốc mướn. Thỉnh thoảng, lại ghé qua nhà Lệ, len lén nhìn thằng Nghĩa.
Cuối cùng thì họ cũng thành một đôi. Nghĩa giờ đã có cha, cuộc sống của 3 người trong trong mái nhà đơn sơ trở nên đầm ấm hơn.
Tôi trở về Mỹ mang theo niềm vui khó tả, vui vì người mình thương cuối cùng cũng tìm được hạnh phúc./.
Lê Quang Trạng