Nhận bảo hiểm xã hội 1 lần, người lao động chịu nhiều thiệt thòi

Bộ phận “một cửa” Bảo hiểm xã hội tỉnh giải quyết chế độ, chính sách cho người lao động

Lợi trước mắt, thiệt hại lâu dài

Theo số liệu từ BHXH tỉnh cung cấp, việc nhận trợ cấp BHXH 1 lần có xu hướng gia tăng đáng kể trong thời gian gần đây. Chỉ tính riêng trong 2 tháng đầu năm 2022, toàn tỉnh giải quyết 3.820 hồ sơ nhận BHXH 1 lần.

Việc NLĐ ra khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng quan tâm, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân. NLĐ chưa hiểu được rằng, nhận BHXH 1 lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt nhưng về lâu dài sẽ rất thiệt thòi khi hết tuổi lao động, trong đó có nhiều hạn chế về quyền lợi. Cụ thể, thứ nhất, nếu NLĐ nhận BHXH 1 lần, sau này tham gia lại sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Như vậy, NLĐ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi lao động.

Thứ hai, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu, NLĐ được Quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh (KCB) BHYT. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận 1 lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chết và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất 1 lần.

Thứ ba, khoản tiền đóng vào Quỹ BHXH là “của để dành” quý giá của chính mình, không mất đi mà ngược lại, vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng, người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện với sự hỗ trợ đóng của Nhà nước.

Thứ tư, việc nhận BHXH 1 lần là phải chấp nhận thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào Quỹ Hưu trí, tử tuất thì 1 năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH 1 lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Thứ năm, người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế. Như vậy, khi nhận BHXH 1 lần, NLĐ sẽ thiệt thòi khi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Khi về già, không được hưởng hưu trí, phải phụ thuộc vào con, cháu và xã hội, nếu không may bị bệnh, nằm viện thời gian dài sẽ trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội. Do đó, việc cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng với mỗi NLĐ.

Thực tế những người hưởng chế độ BHXH 1 lần tập trung ở độ tuổi khoảng 20-40. Điều đó cho thấy, số người hưởng BHXH 1 lần phần lớn là lao động trẻ, nhu cầu về chi tiêu tài chính lớn mà không tính đến việc cần tích lũy thời gian đóng BHXH để đủ 20 năm và đủ tuổi về hưu.

Có nhiều chính sách quan tâm, hỗ trợ

Hiện nay, Nhà nước ta luôn tạo điều kiện để NLĐ được tham gia BHXH; đồng thời, có nhiều chính sách quan tâm, hỗ trợ. Đối với NLĐ khi đã nghỉ việc, có thể tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện. Khi tham gia BHXH tự nguyện, NLĐ được lựa chọn phương thức đóng (có thể đóng hàng tháng/3 tháng/6 tháng/12 tháng,...), và mức đóng phù hợp với điều kiện, mức thấp nhất bằng chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn (hiện nay là 1.500.000 đồng). Như vậy, chưa tính đến đối tượng người thuộc hộ nghèo và cận nghèo với tỷ lệ đóng hàng tháng 22% thì số tiền đóng BHXH tự nguyện mỗi tháng của NLĐ tương đương với 297.000 đồng (Nhà nước đã hỗ trợ 10%), nhưng tỷ lệ hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động có thể đạt đến 75% bình quân mức đóng.

Ngoài ra, người hưởng lương hưu còn được cấp thẻ BHYT có mức hưởng 95% khi KCB đúng tuyến; đồng thời, người thân, người chăm lo cho người tham gia BHXH còn được hưởng chế độ tử tuất khi người tham gia BHXH qua đời. Có thể thấy, trong đợt dịch Covid-19 vừa qua, NLĐ tham gia BHXH còn được hưởng nhiều gói hỗ trợ của Chính phủ, trong khi những người đã nghỉ việc và nhận BHXH 1 lần thì không được hưởng gói hỗ trợ này. Việc nhận BHXH 1 lần được coi là lợi trước mắt, thiệt hại lâu dài.

Tóm lại, không có lý do gì để khi còn trẻ, còn sức lao động, còn cơ hội lao động để kiếm tiền trang trải cuộc sống mà NLĐ lại chọn nhận BHXH 1 lần - nghĩa là chi tiêu trước phần để dành cho lúc ốm đau, bệnh tật, không còn sức lao động khi về già của bản thân. Bởi BHXH có sự đóng góp của NLĐ và của người sử dụng lao động cho NLĐ khi còn trẻ, chính là “của để dành” của NLĐ khi về già. Mục tiêu của chính sách BHXH là hướng đến “BHXH toàn dân”, đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho đất nước./.

An Thuận - Kim Pha