Tăng cường phòng, chống vi phạm quyền sở hữu trí tuệ thương hiệu xe máy

Lực lượng Quản lý thị trường tuyên truyền phòng, chống hàng giả, hàng nhái, góp phần nâng cao ý thức trong cộng đồng

Nỗi lo từ phụ tùng xe máy kém chất lượng

Dạo một vòng tại các khu chợ, trục đường lớn sẽ dễ dàng bắt gặp các cửa hàng bày bán phụ tùng xe máy với đủ loại tem mác - từ những chi tiết nhỏ như má phanh, dây cu-roa, bóng đèn cho đến những bộ phận quan trọng như tay ga, bình xăng con,... Tất cả đều được quảng cáo là “chính hãng”, “giá rẻ hơn ngoài đại lý”. Các sản phẩm có hình thức đóng gói, logo, màu sắc rất giống hàng thật, nhiều người tiêu dùng khó lòng phân biệt, giá bán lại rẻ hơn từ 20-30%.

Anh Nguyễn Văn Bình, người dân ở xã Bến Lức, nhớ lại trải nghiệm không mấy vui vẻ của mình. Một lần, anh mua bộ tay ga mang nhãn hiệu Yamaha ở một cửa hàng phụ tùng trên địa bàn xã, thấy rẻ hơn so với cửa hàng hãng nên anh quyết định chọn. Nhưng chỉ sau vài tuần, bộ phận này hỏng hóc, xe vận hành khó khăn. Khi mang đến tiệm sửa, thợ cho biết đó là hàng nhái, chất lượng kém, có thể gây nguy hiểm nếu tiếp tục sử dụng. “Từ đó, tôi rút kinh nghiệm, chỉ mua phụ tùng ở đại lý chính hãng, đắt hơn một chút nhưng yên tâm hơn nhiều, không ảnh hưởng đến an toàn của cả gia đình” - anh Bình chia sẻ.

Câu chuyện của anh Bình không phải là cá biệt, nhiều khách hàng trên địa bàn tỉnh vẫn ưu tiên giá rẻ. Việc này đã vô tình tiếp tay cho thị trường hàng nhái tồn tại, khiến những cơ sở kinh doanh phụ tùng chính hãng gặp khó khăn.

Ông Phạm Văn Toàn, chủ cửa hàng phụ tùng xe máy ở xã Mỹ Yên, cho biết: “Chúng tôi nhập hàng từ nhà phân phối chính thức nên giá cao hơn. Khách hàng so sánh, thấy chênh lệch thì quay sang chọn hàng rẻ. Thậm chí, có người khi gặp sự cố còn quay lại trách cửa hàng vì nghĩ mua phải hàng kém. Đây là áp lực rất lớn với những cơ sở kinh doanh chân chính”.

Không dừng lại ở các cửa hàng nhỏ lẻ, hàng giả còn len lỏi vào cả một số garage sửa chữa xe máy. Theo phản ánh của nhiều khách hàng, khi mang xe đến thay thế phụ tùng, họ thường không được thông tin rõ ràng về nguồn gốc sản phẩm. Thợ sửa chữa có thể lắp đặt phụ tùng giả nhưng tính giá ngang bằng hoặc chỉ thấp hơn một chút so với hàng thật khiến người tiêu dùng khó phát hiện.

Chính sự nhập nhằng này đã làm gia tăng nguy cơ mất an toàn giao thông khi những bộ phận quan trọng như phanh, lốp hay tay ga bị hỏng hóc đột ngột trong quá trình vận hành. Rõ ràng, ngoài việc xử lý các đầu mối buôn bán, cần có giải pháp siết chặt quản lý cả tại các cơ sở dịch vụ sửa chữa để ngăn chặn triệt để tình trạng tiêu thụ phụ tùng giả, nhái.

Theo Chi cục Quản lý thị trường Tây Ninh, trong năm 2025, nhiều vụ việc liên quan đến phụ tùng giả mạo các thương hiệu lớn đã bị phát hiện và xử lý. Không ít cơ sở bày bán công khai sản phẩm nhái nhãn hiệu nổi tiếng, không có hóa đơn chứng từ. Một số đối tượng còn lợi dụng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử để chào bán, giao dịch hàng hóa nhằm tránh bị kiểm tra. Thậm chí, tinh vi hơn, các đối tượng còn trà trộn hàng giả vào lô hàng thật, thay đổi tem nhãn hoặc chia nhỏ đơn hàng để vận chuyển. Sự phức tạp này khiến việc kiểm tra, xử lý gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp và cơ quan chuyên môn.

Phụ tùng xe máy dán nhãn Honda được bày bán trên thị trường, khó phân biệt thật - giả bằng mắt thường

Đại diện Công ty Luật TNHH Phạm và Liên danh (đại diện bảo vệ quyền SHTT cho thương hiệu Honda, Yamaha) nhận định, tại một số địa phương, trong đó có Tây Ninh, việc phát hiện và chứng minh vi phạm đòi hỏi nhiều công sức. Các đối tượng thường ngụy tạo giấy tờ hoặc sử dụng thủ đoạn tinh vi để "qua mặt" cơ quan chức năng. Nếu không có giám định kỹ thuật, rất khó để khẳng định đâu là hàng giả. Đại diện Công ty Luật TNHH Phạm và Liên danh cho biết thêm, hàng nhái không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu mà còn làm uy tín thương hiệu bị tổn hại, bởi khách hàng khi gặp sự cố thường quy trách nhiệm cho hãng chứ không nghĩ đến việc mình đã mua phải hàng kém chất lượng.

Cộng đồng trách nhiệm

Để chặn đứng tình trạng vi phạm quyền SHTT trong lĩnh vực phụ tùng xe máy, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, cơ quan chức năng phải tiếp tục kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm.

Phó Đội trưởng phụ trách Đội Quản lý thị trường số 2 Võ Văn Duyệt cho biết, Đội đã xây dựng kế hoạch kiểm tra trọng điểm, tập trung vào các địa bàn nhiều cơ sở sửa chữa và kinh doanh phụ tùng. Bên cạnh kiểm tra trực tiếp, lực lượng còn giám sát các hoạt động mua bán qua mạng, phối hợp doanh nghiệp để xác minh nguồn gốc sản phẩm. “Chúng tôi xác định xử lý không chỉ để phạt mà còn tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân về tác hại của hàng giả” - ông Võ Văn Duyệt nhấn mạnh.

Về phía doanh nghiệp, đang áp dụng các biện pháp công nghệ nhằm hỗ trợ người tiêu dùng nhận diện hàng thật. Một trong số đó là tem chống giả tích hợp mã QR, khi quét sẽ hiển thị thông tin chi tiết về sản phẩm, đại lý phân phối và thời gian bảo hành.

Công tác tuyên truyền được xem là then chốt. Người tiêu dùng cần được trang bị kiến thức cơ bản để phân biệt hàng thật - giả, hiểu rõ rủi ro khi mua hàng giá rẻ, không rõ nguồn gốc. Tại một số xã ở Tây Ninh, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân đã phối hợp cơ quan chức năng tổ chức các buổi truyền thông nhỏ, giúp người dân nhận diện tem nhãn chính hãng

Để việc phòng, chống hàng giả, hàng nhái hiệu quả hơn nữa, cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích các cơ sở kinh doanh chân chính. Một số ý kiến đề xuất Sở Công Thương phối hợp các hãng xe máy xây dựng chương trình chứng nhận “cửa hàng tin cậy”, giúp khách hàng dễ dàng nhận diện điểm bán uy tín.

Đại diện Công ty Luật TNHH Phạm và Liên danh kiến nghị cần tăng cường chế tài xử lý, trong đó xem xét xử lý hình sự đối với các trường hợp vi phạm nghiêm trọng. Việc này vừa tạo tính răn đe, vừa khẳng định sự nghiêm minh của pháp luật. Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng cần đầu tư cho công tác giám định kỹ thuật, rút ngắn thời gian và chi phí xác minh hàng giả để việc xử lý kịp thời, hiệu quả hơn.

Có thể thấy, việc phòng, chống, ngăn chặn vi phạm quyền SHTT trong lĩnh vực phụ tùng xe máy không thể giải quyết chỉ bằng một phía mà phải cần đến sự chung tay từ doanh nghiệp, cơ quan quản lý, cơ sở kinh doanh và người dân. Khi mỗi bên đều có ý thức và trách nhiệm, thị trường mới có thể phát triển minh bạch, lành mạnh. Quan trọng hơn, an toàn của người dân mới được bảo đảm./.

Minh Tuệ