Hương vị mắm lia thia

Cách ăn mắm chua cá lia thia là trộn mắm với tỏi, ớt, sợi gừng thái mỏng, thêm một ít chanh, đường, ăn cùng thịt ba rọi luộc kèm khế, chuối chát, rau sống các loại

Trong các đặc sản mắm làm từ cá đồng thì món mắm cá lia thia có sức hút đặc biệt và nét độc đáo rất riêng. Ai mới nghe qua lần đầu, chắc chắn sẽ thắc mắc vì con cá lia thia nhỏ bằng lóng tay xưa nay chỉ để ngó chơi hoặc làm kiểng sao có thể chế biến được món gì cho ngon miệng. Ấy vậy mà, người dân vùng Đức Huệ lại sáng tạo ra món mắm chua cá lia thia để rồi ai “lỡ” ăn thử một lần thì sẽ chẳng thể nào quên!

Đức Huệ là vùng đồng bưng với nguồn nước phèn chua, cây năn mọc um tùm là môi trường lý tưởng cho cá lia thia sinh sống. Đó cũng là cái lộc của đất trời ban cho huyện biên giới Đức Huệ, để rồi cho ra thứ đặc sản “độc nhất vô nhị”. Cá lia thia có quanh năm nhưng từ cuối tháng 11 âm lịch đến hết tháng Giêng bắt đầu rộ. Đó cũng là thời điểm “bội thu” của những người làm nghề đánh bắt cá. Có người trúng lớn, 1 ngày bắt được trên 5kg cá, thu nhập hơn 1 triệu đồng.

Anh Võ Văn Thi, ngụ xã Mỹ Thạnh Đông, lấy việc bắt cá lia thia làm nghề kiếm sống. Anh bắt cá từ năm 16 tuổi đến nay. Anh Thi cho biết: “Trung bình 1 ngày (từ 7-14 giờ), tôi bắt được 2kg, đến mùa rộ thì tăng lên 5-7kg, có hôm 10kg, bình quân 1kg giá trên 200.000 đồng. Hiện nay, cá lia thia không còn nhiều như xưa nên hết đồng gần, tôi đi đồng xa, có khi phải đi qua nước bạn Campuchia hoặc xuống tỉnh Tiền Giang”.

Mắm chua cá lia thia góp mặt ở xứ đồng bưng này ngót nghét 20 năm với nhiều cơ sở chế biến, nhưng nổi tiếng thơm ngon là thương hiệu Mắm chua cá lia thia Hồng Thắm, ở thị trấn Đông Thành. Hiện cơ sở đạt rất nhiều danh hiệu quốc gia như Top 100 thương hiệu Việt, hàng Việt yêu thích nhất, huy chương vàng và thực phẩm chất lượng an toàn vì sức khỏe cộng đồng,... Chị Võ Thị Hồng Thắm (chủ cơ sở Mắm chua cá lia thia Hồng Thắm) chia sẻ: “Ban đầu, tôi chỉ mua cá lia thia về làm mắm cho gia đình ăn và tặng người thân vào các dịp lễ, tết. Song, nhiều người rất thích và có nhu cầu mua làm quà tặng nên năm 2000, gia đình tôi mới tính chuyện làm mắm để bán. Nhờ chú ý đến vệ sinh, an toàn thực phẩm, không dùng chất bảo quản nên mắm chua cá lia thia của cơ sở tôi nói riêng và huyện Đức Huệ nói chung ngày càng được nhiều người biết đến. Giờ đây, người dân Đức Huệ rất tự hào về đặc sản quê mình”. Trung bình mỗi ngày, cơ sở Hồng Thắm thu mua khoảng 20kg cá lia thia tươi để chế biến. Đầu tháng 11 âm lịch, cơ sở bắt đầu bước vào mùa mắm tết với số lượng tăng lên gấp 3-4 lần. Bình quân mùa tết, cơ sở Hồng Thắm bán khoảng 1,5 tấn mắm thành phẩm.

Mỗi cơ sở, mỗi nhà đều có bí quyết riêng nhưng tựu trung đều phải qua các công đoạn làm sạch cá, ướp muối và ủ trong vòng khoảng 25 ngày, đến khi mắm dậy mùi là có thể dùng. Cách ăn mắm cá lia thia ngon miệng nhất chỉ là trộn mắm với tỏi, ớt, sợi gừng thái mỏng, thêm một ít chanh, đường, ăn cùng thịt ba rọi luộc kèm khế, chuối chát, rau sống các loại. Cách ăn dân dã, chân chất nhưng rất khó quên. Để rồi, khi đi xa, người dân đồng bưng cứ nhớ mãi hương vị thơm lừng, mặn nồng của mắm lia thia, như nhớ vị tết quê nhà./.

Thiên Minh