Mỗi vần thơ, khúc hát là một lời tri ân

Soạn giả Diệp Vàm Cỏ luôn có tình cảm đặc biệt với người lính nơi tuyến đầu Tổ quốc

Từ ký ức Long Khốt đến lời ca vọng cổ

Tri ân chiến sĩ Long Khốt là bài ca vọng cổ, thuộc thể loại 3 câu do soạn giả Diệp Vàm Cỏ sáng tác nhằm tưởng nhớ và tri ân những chiến sĩ đã anh dũng hy sinh tại chiến trường Long Khốt. Với giai điệu sâu lắng, lời ca chân thành, tác phẩm như một lời nhắn gửi của thế hệ hôm nay đến những người đi trước, góp phần lan tỏa đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” qua nghệ thuật truyền thống.

Bài ca đã được biểu diễn trong buổi Lễ kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024) và Tri ân các anh hùng liệt sĩ, khánh thành giai đoạn 2 và khởi công giai đoạn 3 - Di tích lịch sử Quốc gia Khu vực Đồn Long Khốt - di tích tọa lạc tại xã Thái Bình Trung, huyện Vĩnh Hưng, tỉnh Long An (nay là xã Tuyên Bình, tỉnh Tây Ninh).

Người lính hiện lên trong bài ca vọng cổ là hình ảnh chiến đấu kiên cường của các cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn Bộ binh 5, lực lượng vũ trang Long An, bộ đội địa phương và Nhân dân huyện Vĩnh Hưng, du kích Thái Bình Trung và các chiến sĩ Đồn Long Khốt trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ năm 1972, 1974 và trận chiến 43 ngày đêm bảo vệ biên giới Tây Nam của Bộ đội Biên phòng Long An đầu năm 1978. Soạn giả Diệp Vàm Cỏ đã dày công tìm hiểu tư liệu, sách báo để viết nên tác phẩm này.

Ông chia sẻ: “Tôi có tình cảm đặc biệt với người lính nơi tuyến đầu, nhất là bộ đội biên phòng, những người lặng thầm giữ gìn biên cương Tổ quốc. Dù không trực tiếp chứng kiến các anh chiến đấu nhưng qua sách báo, tư liệu, tôi cảm nhận được sự khốc liệt và tinh thần quả cảm của họ. Chỉ cần thật sự có cảm xúc và lòng tri ân với những người đã hy sinh vì đất nước thì âm nhạc và câu từ sẽ tự tìm được đường đi”.

Tinh thần ấy được thể hiện rõ qua từng câu chữ, từng làn điệu vọng cổ thấm đẫm cảm xúc tri ân:

Trời Long Khốt tháng 5 con nhớ Bác/ Nhớ những người vì nước vì dân/ Trời Long Khốt trong khói hương thơm ngát/ Mỗi tấm lòng, mỗi phút tri ân.

Trước Tri ân chiến sĩ Long Khốt, soạn giả Diệp Vàm Cỏ cũng để lại dấu ấn với các bài tân cổ, vọng cổ đặc sắc về chủ đề tri ân người lính như: Yêu em như thuở binh nhì, Người lính với dòng sông, Chiếc lá Sa kê, Những tấm lòng son,...

Chia sẻ về định hướng sáng tác trong thời gian tới, soạn giả Diệp Vàm Cỏ xúc động nói: “Còn cầm bút và còn những người giữ bình yên cho Tổ quốc thì tôi còn sáng tác về họ”. Đó không chỉ là lời tự nhủ mà còn là tâm nguyện suốt đời của người nghệ sĩ dành trọn tâm hồn cho những người lính đã, đang và sẽ góp phần gìn giữ chủ quyền Tổ quốc, bảo vệ cuộc sống bình yên cho Nhân dân. Với ông, nghệ thuật không chỉ để cảm thụ mà còn để tri ân.

Từ ký ức người lính đến ngòi bút tri ân

Công tác tại Bảo tàng đã mang đến cho bà Đỗ Thị Lan cơ hội đi nhiều nơi, tiếp xúc trực tiếp với những tư liệu quý giá và nhân chứng sống về người lính

Trong chuyến công tác đến Di tích lịch sử Khu vực Cầu Kinh, xã Phước Vĩnh Tây, huyện Cần Giuộc (nay thuộc tỉnh Tây Ninh) vào năm 2018, bà Đỗ Thị Lan - Phó Trưởng phòng Bảo tàng - Thư viện Long An (nay là Bảo tàng tỉnh Tây Ninh), đã gặp gỡ nhân vật và ấp ủ cảm hứng để viết tác phẩm Thầm lặng giữ ấm nghĩa tình đồng đội vào năm 2019.

Di tích lịch sử Khu vực Cầu Kinh là nơi ghi dấu trận chiến mở màn và ác liệt gắn với sự kiện lịch sử 45 ngày đêm của quân, dân vùng hạ Cần Giuộc thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (từ ngày 05/6 đến ngày 20/7/1967). Tác phẩm đoạt giải Ba Cuộc thi viết “Ký ức người lính tỉnh Long An” năm 2019 và được in trong tập sách Ký ức người lính tập 13 do Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông ấn hành.

Ký ức người lính tập 13 khắc họa rõ nét phẩm chất cao đẹp của người lính Long An

Thầm lặng giữ ấm nghĩa tình đồng đội là hồi ký ghi lại cảm xúc của tác giả Đỗ Thị Lan và thương binh Nguyễn Văn Kiểm (sinh năm 1946, quê xã Tân Lân, huyện Cần Đước, nay là xã Tân Lân, tỉnh Tây Ninh). Nói về cơ duyên viết nên câu chuyện với thương binh Nguyễn Văn Kiểm, tác giả Đỗ Thị Lan chia sẻ: “Ngay khi vừa bước xuống xe, từ phía khu di tích, tôi thấy một chú ra đón, bị cụt một cánh tay. Tò mò hỏi chuyện, tôi mới biết chú là thương binh, từng tham gia trận chiến ác liệt tại đây. Điều khiến tôi thật sự xúc động là sau chiến tranh, chú đã tình nguyện ở lại khu di tích để hương khói cho đồng đội”.

Tác phẩm gồm 4 phần: Đôi nét về người thương binh giàu tình nghĩa, Ký ức không quên về cuộc chiến và đồng đội, Ngôi miếu nhỏ nơi chiến trường xưa, Chuyện trở về từ cõi chết của đồng đội. Qua từng lát cắt ký ức, hình ảnh người lính hiện lên không chỉ trong trận chiến ác liệt suốt 45 ngày đêm chống Mỹ với bao hy sinh anh dũng nơi chiến trường mà còn sáng lên ở nghĩa tình thủy chung, son sắt trong thời bình.

Trong tác phẩm, có đoạn kể lại lời tâm sự đầy xúc động của thương binh Nguyễn Văn Kiểm và tác giả Đỗ Thị Lan: “Sao chú không về sống bên mái ấm gia đình mà lại ở đây?”. Tôi hỏi và bằng giọng nói hào sảng, chú bộc bạch: “Chiến tranh, đó là những ngày tháng khói lửa nhưng ấm tình đồng đội, có rất nhiều đồng đội tôi đã hy sinh, tôi may mắn còn sống nên tôi nguyện ở đây để hương khói, chăm lo và sống cùng đồng chí, đồng đội của tôi cho trọn nghĩa, trọn tình”.

“Trong cuộc sống sôi nổi thường nhật, có rất nhiều tấm gương ngày đêm thầm lặng làm những công việc bình thường nhưng giúp ích cho đời, cho xã hội. Chuyện về người thương binh Nguyễn Văn Kiểm truyền ngọn lửa giữ ấm trọn nghĩa tình đồng đội đã cho tôi một bài học về tình yêu thương con người, sống có nghĩa, có tình” - tác giả Đỗ Thị Lan viết trong tác phẩm. Những trang viết như Thầm lặng giữ ấm nghĩa tình đồng đội hay bài vọng cổ Tri ân chiến sĩ Long Khốt không chỉ là ký ức được lưu giữ mà còn là những lời tri ân được viết tiếp bằng trái tim. Đó là cách thế hệ hôm nay thể hiện lòng biết ơn đối với những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc - để từ đó, quá khứ không lùi xa mà tiếp tục soi đường cho hiện tại và tương lai./.

Bích Ngân