Diệp Vàm Cỏ và dấu ấn nghệ thuật trong năm 2025

(Ảnh: INTERNET)

Thành tựu và phong cách sáng tác

Diệp Vàm Cỏ tên thật là Bùi Văn Diệp, sinh năm 1958 ở xã Mỹ Lạc, huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An, nay là xã Mỹ Thạnh, tỉnh Tây Ninh. Nghệ danh “Diệp Vàm Cỏ” được lấy từ tên dòng sông Vàm Cỏ - nơi ông gắn bó với tuổi thơ thời niên thiếu.

Ông là soạn giả chuyên về các thể loại vọng cổ, tân cổ giao duyên, kịch bản cải lương và cũng là nhà báo. Ông đã viết hàng trăm bài ca vọng cổ, nhiều kịch bản cải lương và đoạt rất nhiều giải thưởng trong khoảng 30 năm sáng tác của mình, như giải nhì, giải ba và giải nhất cuộc thi Sáng tác bài ca Vọng cổ khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần 1, 2, 3 và giải nhất, nhì, ba các lần Quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật và báo chí do tỉnh Long An (trước hợp nhất) tổ chức… cùng các giải thưởng trên lĩnh vực báo chí như: Huy chương Bạc Liên hoan Truyền hình toàn quốc năm 1996 và Liên hoan Phát thanh toàn quốc năm 2010, Huy chương Đồng Liên hoan Phát thanh toàn quốc năm 2012, 2014,...

Tác phẩm của soạn giả Diệp Vàm Cỏ mang một vẻ đẹp mộc mạc mà sâu lắng, như chính dòng sông Vàm Cỏ gắn bó với cuộc đời ông. Mỗi bài ca, mỗi câu vọng cổ hay tân cổ giao duyên (do chính ông viết phần nhạc) đều thấm đượm chất Nam Bộ chân tình, phóng khoáng nhưng chan chứa nghĩa tình, khiến người nghe như bắt gặp đâu đó hình ảnh của quê hương, con người và của chính mình.

Điểm nổi bật trong sáng tác của ông là khả năng kể chuyện bằng cảm xúc. Những lời ca như Bằng lăng tím, Ký ức hoa đào, Tình bậu muốn thôi, Yêu em như thuở binh nhì… không chỉ là câu chữ mà là những “lát cắt” chân thật của cuộc sống: có yêu thương, có chia lìa, có nỗi nhớ và cả những hạnh phúc rất đời thường. Người nghe tìm thấy trong đó sự ngọt ngào pha lẫn xót xa, như âm sắc rất riêng của vọng cổ: mềm mại, da diết nhưng đầy tự sự.

Một điểm đáng chú ý là ông mạnh dạn đổi mới hình thức, sáng tác “vọng cổ ba câu” để phù hợp với sân khấu hiện đại và nhu cầu biểu diễn nhanh gọn. Dù đổi mới, tác phẩm vẫn giữ được cái hồn truyền thống - đó là khả năng kết hợp giữa tinh thần bảo tồn và tính thích ứng, làm cho sáng tác của ông vừa hiện đại, vừa không rời cội nguồn.

Diệp Vàm Cỏ không chạy theo sự cầu kỳ. Ông chọn cách viết chân phương, gần gũi, gợi mở cảm xúc. Nhưng chính sự giản dị ấy lại tạo nên chiều sâu. Những câu ca của ông dễ thuộc, dễ hát nhưng càng hát lại càng thấy thấm - cái thấm của kinh nghiệm sống, của vốn hiểu biết văn hóa và của trái tim luôn hướng về nguồn cội: “Vải bố tôi mang nhường lụa tơ tằm bậu mặc, cái áo nhà quê chớ cũng lành lặn như người/ Vậy mà hôm nay bậu cũng đành đoạn bỏ đi rồi” (trích trong Tình bậu muốn thôi) hay “Dẫu mai nầy kẻ Nam người Bắc, em đừng hóa thành nàng Tô Thị nghen em/ Bởi sỏi đá dù có bền bỉ đến ngàn năm, cũng không sánh bằng lòng anh chung thủy” (trích trong Ký ức hoa đào).

Dấu ấn nghệ thuật trong năm 2025

Năm 2025 thật sự là một dấu mốc trong sự nghiệp sáng tác của soạn giả Diệp Vàm Cỏ - một năm với một sự kiện cực kỳ trọng đại, đó là “Sắp xếp lại giang sơn”, việc hợp nhất Tây Ninh và Long An thành tỉnh Tây Ninh đã làm tinh thần ông càng trở nên phấn chấn, dạt dào cảm xúc, đó là một năm mà sức làm việc, niềm cảm hứng nghệ thuật và trách nhiệm công dân trong ông cùng hòa quyện để tạo nên một mùa gặt bội thu hiếm có.

Với 11 tác phẩm phục vụ hầu hết những sự kiện trọng đại của Long An, Tây Ninh và cả quốc gia, ông đã chứng minh rằng sức sáng tạo, khi được nuôi dưỡng bằng tâm huyết với quê hương và tình yêu nghệ thuật, sẽ không bao giờ cạn.

Điều gây ấn tượng trước tiên chính là đề tài rộng lớn mà ông khai thác trong cùng một năm: từ chào năm mới với Ký ức dòng sông, Ngẫu khúc xuân, đến các mốc lịch sử trọng đại 50 năm giải phóng Long An và miền Nam; từ 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam, 80 năm Thông tấn xã Việt Nam đến những lễ kỷ niệm mang tính biểu tượng như 60 năm chiến thắng trận Gò Ông Lẹt, 60 năm chiến thắng trận Đức Lập; và cả những sự kiện chính trị cấp tỉnh như Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Tây Ninh lần thứ I;…

Mỗi tác phẩm không chỉ đáp ứng tính nghi lễ mà còn mang trong đó chiều sâu cảm xúc - điều vốn là dấu ấn của Diệp Vàm Cỏ. Đặc biệt hơn cả là ngay trong buổi lễ công bố quyết định thành lập tỉnh Tây Ninh sáng ngày 30/6/2025, mọi người đã đón nhận bài ca Về với Tây Ninh của ông với một niềm hân hoan và cảm kích.

Nhìn lại, 11 tác phẩm trong năm 2025 không chỉ là những “con số” ấn tượng mà còn là một bức chân dung tinh thần của Diệp Vàm Cỏ: một soạn giả luôn giữ lửa, luôn dồi dào năng lượng sáng tạo, luôn cống hiến hết mình cho nền văn học, nghệ thuật tỉnh nhà. Ông không sáng tác để đếm bài mà sáng tác để phục vụ đời sống tinh thần của cộng đồng, để đồng hành cùng những thời khắc quan trọng của quê hương, đất nước.

Sức sáng tác ấy, ở tuổi đời và tuổi nghề chín muồi, giống như mạch nước ngầm của dòng Vàm Cỏ quê ông: bền bỉ, lặng lẽ nhưng dồi dào, không ngừng nuôi dưỡng màu xanh cho vùng đất và hơi ấm cho những tâm hồn yêu nghệ thuật./.

Diễm Trang