Nghịch lý trong văn trẻ Việt

Cẩn thận với tính đại chúng

Không khó để nhận ra rằng, tính đại chúng đang ngày càng phổ quát và trở nên đậm đặc trên văn đàn trẻ Việt. Ngày càng nhiều nhà văn trẻ được độc giả biết đến, cảm mến và ái mộ không khác gì một minh tinh màn ảnh.

Giới trẻ đến với sách (ảnh minh họa)

Hàng loạt chuỗi chương trình ra mắt sách, giới thiệu sách được thực hiện dựa trên những kịch bản kỹ lưỡng. Xa rồi việc trải nghiệm một tác phẩm văn học mà chỉ đơn thuần là tiếp cận trên văn bản. Giờ đây, người đọc có thể mặt đối mặt với tác giả, trực tiếp đưa ra những câu hỏi băn khoăn về nhân vật, tình tiết trong tác phẩm mà mình quan tâm.

Độc giả có thể xin chữ ký tác giả, chụp ảnh lưu niệm, có thể lên trang mạng cá nhân của tác giả để theo dõi tin tức về tác phẩm. Một thể thức thưởng lãm văn học không khoảng cách như thế phần nào tạo được hiệu ứng tích cực, đưa tác giả và người đọc đến gần nhau hơn, cùng nhau hòa mình vào thế giới văn chương đầy huyền diệu.

Thế nhưng, với một phương cách quảng bá văn học nặng về truyền thông đại chúng như thế, nhiều “căn bệnh” từng được xem là chỉ xuất hiện khu biệt ở giới showbiz thì giờ đây cũng lây lan ngày càng trầm trọng trong giới viết lách. Đình đám nhất là gần đây, để cảm ơn độc giả mua sách ủng hộ mình với số lượng khá lớn, một cây viết trẻ đăng trên trang cá nhân của mình hình ảnh khỏa thân cùng lời nhắn gửi “tụt quần để cảm ơn”.

Nhiều độc giả chỉ biết ngán ngẩm với màn kịch vụng về kiểu “viết chữ khoe thân” này. Một cây bút trẻ khác thì thường xuyên lên trang cá nhân phê phán những điều chưa hay trong xã hội không phải mang tính chất xây dựng mà bằng những câu văng tục, chửi bới hết sức phản cảm.

Thiết nghĩ, các nhà quản lý văn hóa cần có những biện pháp tích cực, cụ thể nhằm tạo ra một bức tranh lành mạnh hơn, tránh những ảnh hưởng xấu từ những nhân vật được cho là cây bút trẻ nhiều người hâm mộ như thế này.

Tinh hoa thiếu "bà đỡ"

Câu chuyện lại diễn biến theo chiều ngược lại khi những tác phẩm văn chương thật sự lại chưa được cả những người trong cuộc lẫn độc giả quan tâm. Các đơn vị xuất bản thì chăm chăm chạy theo các tác phẩm thị trường, dễ lòng chiều theo thị hiếu số đông mà khước từ những tác phẩm có chất văn chương đúng nghĩa, phản ánh sâu sắc những hiện tượng đời sống xã hội.

Tương tự, các đơn vị phát hành cũng dồn sức quảng bá cho các tác phẩm đại chúng bán chạy, còn những tác phẩm tinh hoa thì xếp gọn vào những kệ sách trong góc khuất của các cửa hàng. Điều này ngoài việc vì xu hướng chạy theo lợi nhuận còn là do nhận thức sai lầm về giá trị của tác phẩm văn học. Người ta lầm tưởng khi lấy sự hâm mộ của số đông để làm thước đo chuẩn giá trị của một tác phẩm nào đó.

Nhận diện những tác phẩm thật sự văn chương đang là vấn đề cấp thiết cần đặt ra không chỉ cho giới làm sách mà còn là phần việc của người đọc. Cần định hướng và xác định cho bản thân một thị hiếu đọc chất lượng hơn. Cần trau dồi và nâng cao bản lĩnh tiếp nhận hơn là cứ chạy theo số đông, đọc vì tò mò, đọc vì cho bằng bạn bằng bè.

Vì thế, một diện mạo của văn chương Việt với những phối cảnh tươi sáng và lạc quan một phần là do độc giả làm nên. Lựa chọn cho mình những trải nghiệm cùng văn chương đích thực luôn là một việc làm sáng suốt và có ý nghĩa lâu dài./.

Trần Xuân Tiến 
(Trường Đại học Văn Hiến)