Sữa dùng cho các đối tượng đặc biệt

Nhân cách được quyết định bởi 2 yếu tố là gene thông minh di truyền từ cha mẹ và chế độ dinh dưỡng. Bài viết này xin nói về cách sử dụng sữa trên từng đối tượng đặc biệt.

- Phụ nữ mang thai: 3 tháng đầu nên  bổ sung sắt, axit folic, protein, canxi, vitamin D, vitamin B12 cần thiết để nuôi bào thai. Cơ thể mẹ thiếu sắt sẽ có nguy cơ xảy thai, thiếu canxi thì mẹ bị chuột rút và con dễ bị còi xương, các vitamin đặc biệt là B9 ngăn chặn dị tật thai nhi và phát triển não. Cần có protein đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành tế bào cho thai nhi. Nếu mẹ bầu dùng sữa hạt nên uống sữa đậu nành với hàm lượng tối đa là 500ml/ngày, sữa óc chó giàu omega 3, photpho, magie, vitamin B, E,… giúp cải thiện trí nhớ cho mẹ, phát triển não bộ cho thai nhi và tăng cường miễn dịch.

- Trẻ sơ sinh: khuyên dùng đầu tiên là sữa mẹ, trong sữa mẹ có chứa các kháng thể (Immunoglobulin) và các yếu tố miễn dịch (Immume factor) và các chất thông minh. Quý nhất là sữa non là chất dịch lỏng, màu vàng, dính, được chuẩn bị trong bầu ngực thai phụ từ giai đoạn cuối thai kỳ và tiết ra nhiều trong 3 đến 5 ngày đầu sau sinh. Lượng sữa non tiết ra thay đổi theo từng người, thông thường khoảng 10 đến 100 ml/ngày và trung bình là 30 ml/ngày. Lượng tiết sữa này sẽ tăng dần và đạt tới thành phần dinh dưỡng của sữa trưởng thành.

Nếu lượng sữa mẹ không đủ để cung cấp cho bé có thể dùng sữa công thức. Các loại sữa sơ sinh hay bổ sung thêm DHA (Docosahexaenoic Acid), ARA (axit arachidonic) giúp phát triển trí não, làm sáng mắt, có men vi sinh giúp tiêu hóa, lactoferrin giúp cứng cáp khỏe mạnh, beta-glucan tăng cường miễn dịch.

- Trẻ nhũ nhi (trẻ từ 1 tháng đến 1 năm) đã bắt đầu ăn bột cần thêm các chất xơ và men vi sinh (probiotic, prebiotic) giúp tiêu hóa, nucleotide và các axit béo quan trọng như DHA bổ não, vitamin A sáng mắt, canxi bổ xương và omega-3 giúp trẻ mau biết nói, biết đi. Thời gian này chưa nên cho trẻ uống sữa tươi vì sẽ khó hấp thu.

- Trẻ nhỏ tăng cao: Bổ sung canxi, vitamin D, phốt pho, magie, kali… cung cấp dinh dưỡng cho tiến trình cốt hóa của xương diễn ra tối ưu nhất, thúc đẩy hệ xương phát triển nhanh, chiều cao tăng trưởng tốt.

- Trẻ nhỏ tăng cân: Cần bổ sung sữa nhiều chất đạm, chất béo, carbohydrate, vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên nguyên nhân nhẹ cân ở trẻ thường do hấp thu kém, các loại sữa có men vi sinh sẽ giúp hấp thu chuyển hóa thức ăn tốt.

- Sữa thông minh: Thường bổ sung nhiều phospholipid, protein, iod, sắt,… quan trọng nhất là DHA là lipid chính của não, chiếm tỉ lệ rất cao trong chất xám, giúp tạo ra trí thông minh. DHA còn kích thích độ nhạy của các neuron thần kinh, giúp dẫn truyền nhanh và chính xác thông tin, tăng phản xạ nhạy bén của trẻ

- Sữa cho người béo phì: Hướng tới việc giảm mỡ tăng cơ, tốt nhất là sữa tươi tiệt trùng chứa nhiều chất dinh dưỡng nhưng ít đường, các loại sữa giảm cân giúp đốt cháy chất béo trong cơ thể chuyển hóa thành năng lượng, cản trở tích tụ mỡ và tiêu mỡ hiệu quả. Thành phần sữa này thường chứa Chitoxan, Polyphenol giúp ly giải mỡ.

- Sữa cho bệnh nhân sau phẫu thuật: Những người này cơ thể rất yếu, thiếu dinh dưỡng, sức đề kháng suy giảm mạnh do tác động của bệnh lý, vết thương ca mổ mất máu, ảnh hưởng kháng sinh,… người bệnh thường rất khó ăn, khó hấp thu, khó tiêu hóa. Các chuyên gia y tế khuyên dùng sữa chứa thành phần sữa non hoặc lactoferrin.

- Sữa cho bệnh nhân ung thư: Cần có đầy đủ các thành phần dinh dưỡng protein, chất béo, acid béo Omega 3, DHA,… giúp người bệnh mau bình phục, không bị kiệt sức trong quá trình điều trị.

- Sữa phòng ngừa đột quỵ: Theo thời gian lòng mạch máu bị lão hóa sẽ xuất hiện mảng xơ vữa, nếu các mảng này tụ lại làm nghẽn tắc mạch máu lên não là bị đột quỵ, nghẽn tắc mạch máu tới tim là nhồi máu cơ tim. Khuyên dùng sữa yến mạch chứa chất xơ hòa tan beta-glucan và ít chất béo bão hòa sẽ làm giảm cholesterol xấu và loại bỏ nguy cơ đột quỵ, tai biến liên quan đến xơ vữa động mạch.

- Sữa cho người tiểu đường: Đối tượng này cần tăng cường thực phẩm giàu dinh dưỡng cho cơ thể hoạt động nhưng lại phải tránh các thực phẩm chứa carbonhydrat. Nên dùng sản phẩm chứa nhiều axít béo không no giúp cải thiện mỡ máu, giảm cholesterol, phòng ngừa xơ vữa động mạch, ổn định huyết áp, kiểm soát đường huyết. Các loại sữa có nguyên liệu từ thực vật như đậu nành giúp cung cấp đủ năng lượng, chất dinh dưỡng và chất béo bão hòa phù hợp với nhu cầu người bệnh. Người tiểu đường có nguy cơ gãy xương do thiếu canxi nên cần lựa chọn sản phẩm bổ sung lượng canxi thiếu hụt từ sữa.

- Sữa ngừa loãng xương: Cần chứa đầy đủ canxi, vitamin và khoáng chất, cần có thêm collagen đặc biệt là collagen type II và glucosamine giúp tạo chất nhầy bôi trơn các khớp xương.

- Sữa cho người cao huyết áp: Khuyên dùng sữa ít chất béo, sữa hạt. Công thức sữa có MUFA (Monounsaturated fats) và PUFA (Polyunsaturated fatty acids) là chất béo đơn không bão hòa có nguồn gốc từ thực vật, chất xơ hòa tan FOS (Fructo-Oligosaccharide) chống táo bón, giải nóng cho người dùng. Chế độ ăn uống cho người cao huyết áp là không được ăn mặn cũng không ăn ngọt quá và tập thể dục thường xuyên.

- Sữa cho người suy thận: Người suy thận cần nạp nhiều năng lượng, protein và hạn chế tiếp nhận chất lỏng. Sữa cho đối tượng này cần chứa nhiều protein bù đắp cho lượng protein còn thiếu cho chạy thận nhân tạo, chứa ít Kali, Natri, Photpho đề cân bằng điện giải và kiểm soát đường huyết, nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng để hạn chế thiếu máu, nâng cao sức đề kháng và không chứa lactose để dễ tiêu hóa.

- Sữa cho người không dùng được sữa bò: Sữa bò có thành phần dinh dưỡng giàu protein, các vitamin , bao gồm canxi, phốt pho và vitamin B và khoáng chất 1 cốc 240ml sữa nguyên chất cung cấp 146 calo, 8 gram chất béo, 8 gram protein và 13 gram carbohydrate. Tuy nhiên có một số người dị ứng với sữa bò hoặc không dung nạp được lactose trong sữa bò (là hiện tượng cơ thể không tiêu hóa được đường lactose nguyên nhân là do thiếu  enzyme lactase). Đối với trẻ nhỏ, khuyên dùng sang sữa chuyên biệt Lactofree, người lớn thì chuyển sang dùng sữa hạt (nguyên liệu từ thực vật) hoặc sữa dê (chứa ít đường lactose hơn)

- Sữa tăng cân cho người lớn tập gym thường chứa maltodextrin là một nguồn carbohydrate tốt cho cơ bắp.

Lưu ý :

+ Nghiêm cấm quảng cáo sản phẩm sữa thay thế sữa mẹ dùng cho trẻ dưới 24 tháng tuổi.

+ Các loại men tiêu hóa (enzyme) không nên dùng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi và chỉ được dùng theo chỉ định của bác sĩ.

Các chuyên gia y tế cần giúp người dân hiểu rõ để sử dụng sữa an toàn, tiết kiệm và hiệu quả./.

DSCKII. Lý Thị Nhất Định