'Căn bệnh sợ trách nhiệm' cần chữa lành ngay

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ dạy “Muốn tiến bộ thì phải có tinh thần mạnh dạn, dám nghĩ, dám làm”(1). Vì vậy, cần khuyến khích, bảo vệ CB năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Văn kiện Đại hội VI, Đảng ta yêu cầu CB lãnh đạo phải “… dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, nói đi đôi với làm”(2). Đại hội XIII của Đảng được coi là dấu mốc quan trọng của đất nước ta bước vào thời kỳ phát triển mới. Đại hội đã xác định, nêu cao khát vọng phát triển đất nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử, “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Có được thành quả quý báu được xây đắp nên bởi sự đóng góp quan trọng từ việc phát huy tinh thần năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của CB, đảng viên, đặc biệt là đội ngũ CB lãnh đạo, quản lý có tư duy tiếp cận, cách làm sáng tạo nổi bật, đột phá để thực hiện hiệu quả đổi mới của Đảng, hướng đến sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong tình hình mới. 

Phương châm xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện CB, đảng viên “7 dám” theo chỉ đạo của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Dám nghĩ, dám làm, dám nói, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung”. Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 14-KL/TW, ngày 22/9/2021 về chủ trương khuyến khích và bảo vệ CB năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.

Chính phủ ban hành Nghị định số 73/2023/NÐ-CP, ngày 29/9/2023 quy định về khuyến khích, bảo vệ CB năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đây được xem như luồng gió mới, là hành lang pháp lý quan trọng nhằm lan tỏa, khơi dậy khát vọng cống hiến, khuyến khích CB, đảng viên, trước hết là người đứng đầu dám đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám vượt qua những ràng buộc, rào cản của quy định hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao.

Thực tiễn cho thấy, cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương đã thực hiện tốt các nghị quyết, văn bản của Trung ương, tỉnh ủy, thành ủy, trong đó đặc biệt là xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát nhằm chấn chỉnh tình trạng chậm trễ, né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm của một bộ phận CB, công chức, viên chức ở các bộ, ngành, địa phương, nhất là CB lãnh đạo, quản lý các cấp. Một số ngành, địa phương ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích biểu dương, khen thưởng đội ngũ CB, công chức, viên chức năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm,... và mang lại hiệu quả nhất định, tạo sự chuyển biến rõ rệt trong hệ thống chính trị. 

Tuy nhiên, ở một số bộ, ngành và địa phương vẫn còn một bộ phận cấp ủy, tổ chức Đảng, người đứng đầu e dè, trì trệ, do sợ sai nên chưa dám có những đột phá, luôn tìm cách né tránh, đùn đẩy, thoái thác trách nhiệm; thụ động chờ xin ý kiến của cấp trên mới thực hiện, dẫn đến tâm lý làm việc cầm chừng; có đơn vị đẩy việc lên cơ quan cấp trên hoặc sang đơn vị khác. Họ chỉ thực hiện “đúng vai, thuộc bài”, lâu dần quanh quẩn trong “vùng an toàn”.

Đó là “căn bệnh sợ trách nhiệm”, một biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Tình trạng này có nhiều nguyên nhân, về khách quan, xuất phát từ quy định pháp luật chưa đồng bộ, ban hành chưa kịp thời, chồng chéo giữa các văn bản quy phạm pháp luật. Cơ chế, thể chế, chính sách trong một số lĩnh vực còn chưa hoàn chỉnh, nhất là “Căn bệnh sợ trách nhiệm” cần chữa lành ngay các lĩnh vực như đầu tư, tài chính, ngân sách, xây dựng, đất đai,...

Câu chuyện “CB sợ trách nhiệm” được bàn thảo nhiều trên các diễn đàn, trong các hội nghị Trung ương, kỳ họp Quốc hội, các đại biểu đã nêu tình trạng CB, công chức sợ sai, né tránh, không dám quyết, không dám làm và còn có tư tưởng “không làm thì không sai, thà đứng trước hội đồng kỷ luật còn hơn đứng trước tòa”. Nhận thức này rất nguy hiểm, ảnh hưởng rất lớn đến công vụ, chức trách nhiệm vụ của CB, công chức.

Để “chữa lành” hiệu quả “căn bệnh” này, đòi hỏi mỗi CB, đảng viên năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp về công tác chính trị, tư tưởng; nêu cao ý thức trách nhiệm, đề cao vai trò nêu gương của người đứng đầu.

Thứ hai, đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng “Dĩ công vi thượng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Thứ ba, đổi mới và hoàn thiện mạnh mẽ các khâu công tác CB.

Thứ tư, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình để mỗi tổ chức Đảng, CB, đảng viên “tự soi, tự sửa”.

Thứ năm, hoàn thiện thể chế, pháp luật, cơ chế, chính sách và công tác quản lý nhà nước.

Thứ sáu, tăng cường kiểm tra, giám sát để phòng ngừa, ngăn chặn sai phạm và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Thứ bảy, đẩy mạnh chuyển đổi số, khai thác ưu thế Internet và mạng xã hội để tuyên truyền, lan tỏa tinh thần “7 dám”./.

Học tập Bác - Làm theo Bác - Nêu gương của cán bộ, đảng viên  Với tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm” và “nghĩ thật, nói thật, làm thật, có hiệu quả thật, người dân được hưởng thụ thật”, Ban Tuyên giáo Huyện ủy Thạnh Hóa định hướng cho các tổ chức cơ sở Đảng ...

ThS. Nguyễn Thanh Hoàng

(1) Hồ Chí Minh, toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 13, trang 340.
(2) Văn kiện Đảng, toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tập 49, trang 277.