Chất trữ tình trong Ô cửa vẫn sáng đèn của nữ nhà thơ Lữ Hồng

Với phố núi nơi nhà thơ sinh sống, như lần Lữ Hồng tự hát rằng “thơ mình đã nở xanh từ vùng đất đỏ hoa vàng này”, tập thơ Ô cửa vẫn sáng đèn gồm 50 bài thơ tình và chắc hẳn chỉ gói trọn trong một chữ “tình” mà vô vàn tâm tư, muôn trùng hy vọng. Chất trữ tình đã được nhà thơ chọn là tiêu ngữ cho bìa thi tập: Không ai rót mời một ly rượu trắng trong/ đốt cho dữ dội hóa lành yên/ cho đắng cay thành dịu ngọt/ thôi thì viết một câu thơ làm chứng/ rằng ta đã tự mềm môi (Một mùa xuân nữa lại rời đi nhân lúc ta nằm ngủ).

Không khó để bắt gặp chất trữ tình nói chung và tình yêu đôi lứa nói riêng trong thơ một ai đó nhưng để chất trữ tình riêng tư ấy thi vị hóa đời mình, dàn trải cả 50 bài thơ thì âu cũng rất khó. Tuy vậy, Lữ Hồng đã làm được điều đó trong Ô cửa vẫn sáng đèn.

Thơ Lữ Hồng với sự tràn đầy thiên tính nữ, cô đã bắt đầu hành trình tìm chính mình trong sự hỗn độn của xúc cảm, chính cảm xúc yếu đuối đã hơn lần làm nhà thơ loay hoay, vô định nhưng bằng sự rạch ròi của lý trí, nhà thơ đã soi rọi, định nghĩa lại tất cả, minh triết cho bản thân rằng: Ta hiện diện nơi này như căn nhà không số và Kỷ niệm là kẻ chăn cừu, vì Ta về đây cuộc lữ nên Không có gì là thật.

Không ngoại lệ, khi thiên hướng của tình yêu là sự mâu thuẫn, chứa đầy nghi ngờ và cũng nhiều hy vọng, nhà thơ Lữ Hồng đã đi sâu vào bản ngã, sau khi định nghĩa lại những gì đang tồn tại trong tâm cảm mình, giờ là lúc nhà thơ đặt lại tên cho những hồ hởi vui và nằng nặng buồn của đoạn trẻ từng trải qua Hơn ba mươi năm tôi chẳng dám khổ đau/ cứ cười như chim rừng đã ăn vừa quả ngọt (Tự khúc).

Ở ngưỡng 30 mùa tím buồn của hoa thạch thảo đó, cô từng chút nắn nót lại ân tình Em sẽ tiễn anh như thơ tiễn mùa thu/ như thể mình chưa có ngày nào vì nhau mà thở/ ngày vén tóc thương anh là ngày nổi gió/ trời có xanh đâu mà bắt cỏ phải mềm (Em sẽ tiễn anh đi như thơ tiễn mùa thu).

Nhưng càng đi sâu, nhà thơ lại càng hụt hẫng, sự hụt hẫng vẫn vẹn nguyên như cái thuở thiếu thời áo trắng, dù Lữ Hồng thừa hiểu ngày con tim cất lên khúc hát thì gió cũng gào đâu đó lìa xa: Trong niềm riêng có niềm riêng khác/ xin gửi tạ nhau một nửa chân thành… Tôi có cảm giác như hơn lần cô đã buông tay, với tình thân, với chính mình, nhà thơ đã sợ điều gì đó vô thanh, vô ý, lòng muốn gần gũi nhưng mắt môi lại dối lừa lòng.

Sự tận cùng là điều mà Lữ Hồng tìm kiếm trong suốt quãng thở của con tim. Như bao nhà thơ khác, không chấp nhận sự nửa vời cho bất cứ điều gì, Lữ Hồng đã đi tìm về ý nghĩa sống của bản thân, tách mình ra để chuyện trò, chấp vấn.

Nhà thơ tìm về đoạn vui, buồn đôi mươi trên nụ cười áo trắng, chưa kịp nhặt niềm vui đã gặp cành phượng chớm buồn: Xa nhau cao nguyên nửa chiều bỗng nhạt/ Về đi anh dẫu một lần như khách (Hãy tìm nhau giữa mùa xuân). Và với thơ cũng vậy, Lữ Hồng lật tung tất cả để tìm căn nguyên nhưng sau hết đều vô vọng, bất lực trở về thực tại: Tìm đâu một tiếng chuông ngân/ vô biên và vô vọng/ lặng lẽ đức tin cuối cùng/ không thể cúi xuống hôn mắt mình... (Ký tự đầu tiên).

Ô cửa vẫn sáng đèn là sự nối tiếp của thi pháp thơ trữ tình mà Lữ Hồng đã thể hiện qua các thi tập đã xuất bản. Thơ Lữ Hồng không thiếu câu sáng trong các bài, có những câu thơ đọc lên buộc ta phải chiêm nghiệm, dù tác giả không cố tình triết lý, như những câu sau:

Nửa đêm muốn đặt lên bia mộ bạn mình một ly cà phê/ uống bù những lần lỗi hẹn

(Tháng Chạp mùa đông)

…

Bây giờ ta còn ta/ như một căn nhà không cần treo số

(Đêm)

…

Em như có như không/ như cuộc đời sấp ngửa/ giữa thật giả buồn vui ngọt nhạt/ em rồi có rồi không

(Uống rượu với mùa xuân)

Đôi bàn chân của mẹ  Khi nghĩ về mẹ, bạn sẽ nhớ điều gì nhất? Còn tôi, tôi nhớ về đôi bàn chân của mẹ mặc dù đôi bàn chân ấy không gót son ngọc ngà, không có những ngón thon dài mềm mại,…

Chính những câu thơ này đã bật lên giọng thơ riêng của Lữ Hồng - một Lữ Hồng đầy thiên tính nữ của phố núi. Với hồn thơ vừa đắng đằm, vừa chát ngọt đan xen, cứ dịu dàng và hờ hững, nửa buông lơi lại nửa âm thầm, tận tin ở tương lai điều gì tươi đẹp hơn như Ô cửa vẫn sáng đèn dẫu phố núi đã mù sương từ lâu nay./.

Kỳ Sơn