Sáng mãi hào khí 'Hỏa hồng Nhựt Tảo'

Chiến công “Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên địa”

AHDT Nguyễn Trung Trực sinh năm 1838 tại Xóm Nghề, một xóm nhỏ ven sông Vàm Cỏ Đông, chuyên làm nghề chài lưới (nay thuộc xã Bình Đức, tỉnh Tây Ninh). Xưa kia, Xóm Nghề thuộc thôn Bình Nhựt, tổng Cửu Cư Hạ, huyện Cửu An, phủ Tân An, nơi ông Nguyễn Văn Đạo, cao tổ của dòng họ Nguyễn dừng chân lập nghiệp khi đưa gia quyến vào Nam lánh nạn. Ông Nguyễn Văn Đạo là một trong những người đầu tiên có công khai phá vùng đất Bình Nhựt. Nguyễn Trung Trực là cháu nội của ông.

Tượng đài Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực tại Khu di tích lịch sử Vàm Nhựt Tảo (xã Nhựt Tảo)

Thuở nhỏ, ông có tên là Chơn, đến năm 1859 đổi thành Lịch. Vì tính tình cương trực, trung thực, thầy dạy học đã đặt cho ông cái tên Nguyễn Trung Trực, thể hiện đức tính ngay thẳng, khí khái của người con Nam Bộ. Nguyên quán dòng họ Nguyễn vốn từ Bình Định nên ngoài nghề chài lưới, người dân Xóm Nghề còn nổi tiếng với truyền thống võ nghệ. Nguyễn Trung Trực từ nhỏ đã sớm tỏ ra thông minh, nhanh nhẹn, giỏi bơi lội, cường tráng và đặc biệt có tài thao lược hơn người. Khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược Nam Bộ, ông tham gia đội quân kháng Pháp của Bình Tây Đại nguyên soái Trương Định và được cử về hoạt động ở địa bàn phủ Tân An.

Thời gian này, Nguyễn Trung Trực có mối quan hệ thân thiết với ông Hồ Văn Chương, người có công khai phá vùng đất Nhựt Tảo. Ba người con trai của ông Chương là Hồ Quang Minh, Hồ Quang Chiêu và Hồ Quang Lệ đều là những người yêu nước, sẵn sàng đứng lên cùng Nguyễn Trung Trực chống giặc. Từ đây, kế hoạch đánh tàu Pháp trên sông Nhựt Tảo được hình thành.

Ông Hồ Quang Minh, khi ấy là Cai tổng Cửu Cư Hạ, giả vờ làm thân với giặc, bày kế khuyên chúng nên dùng lá dừa nước lợp mái cho tàu chiến để tránh nắng nóng miền Nam. Nguyễn Trung Trực được cử vào tàu làm “thợ mộc”, trực tiếp thi công phần mái. Sau một tuần lợp lá, ông đã nắm rõ hoạt động, lực lượng của địch và bí mật lên kế hoạch tấn công.

Chính điện Đền tưởng niệm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực tại Khu di tích lịch sử Vàm Nhựt Tảo

Để phân tán lực lượng trên tàu và tiêu diệt toán lính đồn trú tại chợ Nhựt Tảo, sáng hôm đó, ông Hồ Quang Chiêu cùng các hương chức làng Nhựt Tảo tổ chức lễ cúng chùa Ông, có hát bội và tiệc chiêu đãi, mời lính Pháp đến xem. Bọn địch mắc mưu, kéo đến chùa ăn uống say sưa.

Khoảng gần trưa, khi Nguyễn Trung Trực cùng nghĩa quân chuẩn bị tấn công tàu L’Espérance thì hiệu lệnh từ trong chùa vang lên. Ngay lập tức, những người cải trang thành hương chức rút vũ khí giấu sẵn, tiêu diệt tên chỉ huy Pháp. Dân binh làng Nhựt Tảo đồng loạt xông vào, giết gọn toán lính mã tà không kịp trở tay. Cùng lúc đó, Nguyễn Trung Trực chỉ huy 59 nghĩa quân, chia nhau lên 5 chiếc ghe giả làm ghe buôn lúa, tiến sát tàu địch. Khi làm thủ tục trình giấy thông hành, ông bất ngờ rút gươm hạ gục tên lính Pháp rồi cùng nghĩa quân xông lên chiến hạm L’Espérance. Trận đánh diễn ra chớp nhoáng - toàn bộ quân địch trên tàu bị tiêu diệt, chỉ còn 5 tên chạy thoát. Nghĩa quân nhanh chóng dùng dầu và vật liệu dẫn hỏa đốt cháy tàu L’Espérance, tạo nên chiến công vang dội “Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên địa”, ghi dấu mốc oanh liệt trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.

Niềm tự hào của quê hương

Sau chiến công hiển hách tại Vàm Nhựt Tảo, Nguyễn Trung Trực tiếp tục chiến đấu chống thực dân xâm lược. Trận đồn Rạch Giá (tỉnh Kiên Giang) cũng là một trong những chiến công vang dội của ông. Cho đến ngày hy sinh, Nguyễn Trung Trực vẫn cương nghị với câu nói sống mãi trong lòng dân Việt “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”.

Trong lòng người dân, hình ảnh AHDT Nguyễn Trung Trực hết sức thiêng liêng, đầy tôn kính. Vì vậy, đã thành thông lệ, cứ đến gần ngày 11/9 Âm lịch hằng năm, người dân khắp nơi lại nô nức quy tụ về Khu di tích lịch sử Vàm Nhựt Tảo và Khu di tích lịch sử Xóm Nghề nơi ghi dấu chiến công oanh liệt của AHDT Nguyễn Trung Trực để cùng nhau chuẩn bị cho ngày giỗ của ông.

Người dân dâng hương tại Đền tưởng niệm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực tại Khu di tích lịch sử Vàm Nhựt Tảo

Có mặt tại Khu di tích lịch sử Vàm Nhựt Tảo trước lễ giỗ 4 ngày, anh Lê Tấn Tâm (ngụ phường Rạch Giá, tỉnh An Giang) tất bật quét dọn, lo việc hậu cần chuẩn bị cho ngày giỗ. Đây là lần thứ 2 anh tham gia. Nhà ở gần Tượng đài cụ Nguyễn tại An Giang, anh Tâm cho biết bản thân luôn có tình cảm đặc biệt với cụ, nên mỗi dịp lễ giỗ ở Tây Ninh, anh đều sắp xếp thời gian lên sớm để phụ giúp.

“Tôi luôn kính trọng và ngưỡng mộ tinh thần vì nước quên thân của anh hùng Nguyễn Trung Trực. Mỗi năm, tôi đều cùng gia đình đến dâng hương, không chỉ để tưởng nhớ ông mà còn để nhắc nhở con cháu phải sống xứng đáng với truyền thống kiên cường, bất khuất của dân tộc” - anh Tâm nói.

Chủ tịch UBND xã Nhựt Tảo Trương Minh Trí cho biết, địa phương sớm triển khai kế hoạch chuẩn bị kỹ cho lễ giỗ năm nay. Để chuẩn bị Lễ kỷ niệm 157 năm AHDT Nguyễn Trung Trực hy sinh, địa phương phân công các tổ phụ trách như tổ hậu cần, tổ dâng hương, tổ tiếp tân,... để chuẩn bị lễ giỗ chu đáo, đón khách thập phương. Các khu rạp phục vụ người dân và du khách hoàn thành, các đoàn tài trợ từ An Giang đã có mặt từ mùng 7 để phối hợp, bảo đảm nơi ăn ở và hậu cần chu toàn, giúp lễ giỗ diễn ra trang nghiêm, thuận lợi.

Mỗi người một việc, cùng chung tấm lòng hướng về Lễ giỗ AHDT Nguyễn Trung Trực - người anh hùng “quyết đánh đuổi kẻ thù xâm lược”, để ngày lễ giỗ không chỉ là nghi thức tưởng niệm mà còn là dịp lan tỏa tinh thần yêu nước, gắn kết cộng đồng và bồi đắp giá trị truyền thống cho hậu thế hôm nay./.

Hà Lan