Hội nghị Thượng đỉnh BRICS đoàn kết để đối phó chủ nghĩa bảo hộ

Hội nghị Thượng đỉnh Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil, Nam Phi (BRICS) lần thứ 10 sẽ khai mạc tại Johanesburg, Nam Phi hôm nay (25/7). Hội nghị diễn ra trong bối cảnh trật tự kinh tế và chính trị toàn cầu đầy biến động, cạnh tranh thương mại ngày càng khốc liệt. Do đó chủ đề cho Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần này là: “BRICS ở châu Phi: Hợp tác phát triển hòa nhập và thịnh vượng chung trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”.

Các nhà lãnh đạo BRICS. (Ảnh: KT)

Chủ đề phản ánh những ưu tiên cốt lõi của mỗi thành viên BRICS, đặc biệt là phấn đấu hướng tới việc tạo ra một xã hội toàn diện và quan hệ đối tác toàn cầu sẽ mang lại sự thịnh vượng cho tất cả nhân loại.

Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS) diễn ra trong bối cảnh trật tự kinh tế toàn cầu đầy biến động, nhất là khi Mỹ và Trung Quốc hai cường quốc đóng góp một nửa tăng trưởng toàn cầu đang xảy ra cuộc chiến thương mại, cùng với các chính sách đối ngoại khó đoán trước của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Cùng với đó, thế giới hiện đang phải đối mặt với những thách thức như đói nghèo, khủng hoảng lương thực và thất nghiệp, khủng bố, biến đổi khí hậu. Do đó, một trong những trọng tâm chính sẽ được bàn thảo tại hội nghị này là việc thúc đẩy thương mại nội bộ nhóm và các giải pháp vượt qua các thách thức này.

Thứ hai, các quốc gia BRICS đang tìm cách giảm hàng rào phi thuế quan và thúc đẩy hơn nữa quan hệ nội khối dù được cải thiện rõ rệt trong thập kỷ qua, nhưng vẫn còn thấp hơn những gì họ có thể làm được. Đối với Nam Phi và Brazil nói riêng, hội nghị thượng đỉnh là một thời điểm quan trọng để giải quyết vấn đề mất cân bằng thương mại trong nhóm.

Thứ ba, Hội nghị còn là cơ hội cho Tổng thống mới của Nam Phi Cyril Ramaphosa nói với cộng đồng quốc tế cách ông xoay chuyển vận mệnh của đất nước mình sau khủng hoảng chính trị bởi một chuỗi vụ bê bối tham nhũng dưới thời cựu Tổng thống Jacob Zuma.

Đây sẽ là cơ hội để ông Ramaphosa tạo uy tín trước cuộc bầu cử vào năm 2019. Cùng với đó Nam Phi sẽ đặt ra khuynh hướng và phương hướng cho các thành viên để thúc đẩy sự chuyển đổi kinh tế của khu vực châu Phi và tăng cường đầu tư từ BRICS cho khu vực này.

Thứ tư, hội nghị diễn ra trong bối cảnh nước thành viên Brazil vẫn đang đối mặt với suy thoái do khủng hoảng kinh tế, cùng những bất ổn nghiêm trọng liên quan vụ bắt giữ cựu Tổng thống Brazil Lula da Silva. Hội nghị là dịp để Brazil tìm kiếm các cơ hội hợp tác và củng cố niềm tin với các nước thành viên để tổ chức Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 11 vào năm 2019.

Thách thức của BRICS trước cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc

Tranh chấp thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang làm tổn thương tất cả các thành viên của BRICS, trước hết đó là Trung Quốc. Bởi 5 nước BRICS chiếm khoảng 23% tổng tài sản toàn cầu, riêng nền kinh tế Trung Quốc đã chiếm tới 15% (gấp 5 lần Ấn Độ), cả 2 nước Brazil và Nam Phi chiếm hơn 2,8%, trong khi Nga chỉ chiếm 1,7%.

Theo các chuyên gia, trong cuộc tranh chấp này Trung Quốc có thể mất nhiều hơn trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài Trung Quốc có khả năng phục hồi kinh tế, tiềm năng tăng trưởng và phát triển cao còn Mỹ sẽ phải chịu hậu quả tồi tệ nhất.

Việc Mỹ áp dụng thuế quan đối với một loạt hàng nhập khẩu của Trung Quốc là bước đầu tiên trong một loạt các biện pháp được chính quyền Donald Trump công bố. Trung Quốc đã phản ứng bằng cách công bố thuế quan đối với hàng nhập khẩu của Mỹ. Giai đoạn tiếp theo Mỹ sẽ hạn chế đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ.

Nếu điều này xảy ra, thì Trung Quốc sẽ đáp trả tương tự. Nói cách khác, những căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc có thể đi xa hơn và phá vỡ trực tiếp chuỗi cung ứng toàn cầu. Sự leo thang này sẽ gây tổn hại cho các nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc cũng các nước mà Trung Quốc đang hợp tác đầu tư, nhất là khối BRICS.

Cơ hội để BRICS tìm ra động lực hợp tác mới

Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi có dân số khoảng 3 tỷ người và tổng GDP là 16.000 tỷ USD. Nhóm này là "gã khổng lồ thứ ba" sau EU và Mỹ. Nhưng các quốc gia thành viên BRICS quá khác biệt và có quá ít sự hiệp lực để thể hiện sức mạnh kinh tế và chính trị vững chắc.

Sự thống trị của nền kinh tế Trung Quốc và vai trò của nó trong quan hệ thương mại khiến cho BRICS trở thành một nhóm đối tác Trung Quốc với nhiều đối tác hơn là một thành viên bình đẳng. Các nước BRICS thiếu lợi ích kinh tế lẫn nhau. Do đó hội nghị lần này là dịp để các nước BRICS xích lại gần nhau hơn trong xu thế cạnh tranh toàn cầu hiện nay.

Các nhà phân tích nói chính sách thương mại của Mỹ và nhất là cuộc tranh chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc có thể mang lại cho nhóm BRICS một số động lực mới. Các thỏa thuận thương mại giữa các nước BRICS ngày càng trở nên quan trọng để vượt qua các rào cản, trong đó có rào cản đối với thương mại Mỹ. Nam Phi và khu vực châu Phi có thể hưởng lợi từ việc tăng xuất khẩu sang các nước đang phát triển nhanh như Ấn Độ và Trung Quốc. BRICS có tiềm năng chiến lược để định hình lại thương mại thế giới.

Chính phủ các nước BRICS sẽ xây dựng nhóm như một trụ cột đáng tin cậy của trật tự toàn cầu. Do đó, Tuyên bố Hội nghị thượng đỉnh BRICS sẽ tìm cách đối chiếu các chính sách gần đây của Mỹ theo các quy tắc và tiêu chuẩn toàn cầu. Bên cạnh đó, Ngân hàng Phát triển mới (NDB), đã hoạt động với nguồn vốn khởi đầu ở mức 100 tỷ USD, được thành lập để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng và các dự án phát triển bền vững ở các nước thành viên BRICS và ở các nước đang phát triển khác.

BRICS với những giải pháp để đẩy lùi chủ nghĩa bảo hộ

Với ảnh hưởng và vai trò của mình trong nhóm BRICS, Trung Quốc sẽ tăng cường hỗ trợ các nền kinh tế đang phát triển và các nước thành viên của Nhóm để đẩy lùi chủ nghĩa bảo hộ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa sẽ áp đặt thuế quan đối với hầu hết hàng nhập khẩu của Trung Quốc.

Nhóm BRICS đã đồng ý "chống lại chủ nghĩa bảo hộ thương mại " sau cuộc họp Nhóm 20 (G-20) vừa qua. Trung Quốc cho rằng, BRICS nên "hỗ trợ vững chắc toàn cầu hóa kinh tế và đa chiều, đồng thời phản đối rõ ràng chủ nghĩa đơn phương và bảo hộ dưới mọi hình thức", khi nền kinh tế toàn cầu đối mặt với những bất ổn và bất ổn ngày càng tăng.

Trung Quốc kêu gọi các đối tác của mình thúc đẩy các quốc gia tiên tiến áp dụng các chính sách kinh tế có trách nhiệm, giám sát chặt chẽ áp lực về dòng vốn ở các thị trường mới nổi mang lại thay đổi chính sách ở các nước phát triển. Trung Quốc cam kết hỗ trợ để cải thiện cơ sở hạ tầng ở BRICS và các nước đang phát triển khác.

Một trong những ưu tiên là thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược giữa các quốc gia BRICS. Trong những năm qua, nhóm 5 nền kinh tế tăng trưởng lớn này đã phát triển từ một câu lạc bộ quan tâm thành một cơ chế toàn diện về quan hệ đối tác chiến lược đa diện.

Nhóm đã phát triển một mạng lưới hợp tác cụ thể, liên hệ và hợp tác giữa các cộng đồng kinh doanh và nghiên cứu của họ. Năm quốc gia BRICS đang làm việc hướng tới an ninh không thể phân chia, sự ổn định quốc tế mạnh mẽ hơn ở mọi khía cạnh, nỗ lực tập thể để giải quyết các cuộc khủng hoảng bằng các biện pháp chính trị, ngoại giao và đa phương.

Họ từ chối các can thiệp quân sự, các biện pháp thực thi kinh tế đơn phương, bảo hộ và cạnh tranh không lành mạnh. Các nước BRICS đang hợp tác để bảo vệ hệ thống thương mại đa phương dựa trên vai trò trung tâm của WTO như là nền tảng phổ quát duy nhất cho việc xây dựng các quy tắc thương mại toàn cầu.

Hội nghị lần này cũng sẽ vạch ra các nhiệm vụ quan trọng trong tương lai và bao gồm một loạt các vấn đề liên quan đến việc duy trì hòa bình và ổn định quốc tế, kinh tế toàn cầu, sự tương tác giữa các nước BRICS và sự phối hợp của của họ trong sự bất ổn chính trị toàn cầu./.

Ngọc Thạch/VOV-Cairo (Tổng hợp)