Nâng cao nhận thức người dân trong giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh

Chi cục Dân số truyền thông trực tiếp tại Trường THCS Tây Sơn khu vực Tân Biên (Ảnh: Chi cục Dân số)

Đẩy mạnh hoạt động truyền thông

Tỷ số giới tính khi sinh được xác định bằng số trẻ trai được sinh ra sống trên 100 bé gái được sinh ra sống trong cùng một thời kỳ (năm) của một quốc gia hay một vùng, một địa phương nào đó. Tỷ số ở mức tự nhiên từ 103-107 bé trai/100 bé gái. MCBGTKS xảy ra khi tỷ số này lớn hơn 106 hoặc nhỏ hơn 103.

Việc MCBGTKS có những tác động tiêu cực đến các chỉ số nhân khẩu học của dân số (DS), hôn nhân và gia đình, trật tự xã hội. Ngay cả một số ngành nghề vốn thích hợp với phụ nữ sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu lao động... Tại Tây Ninh, để giảm thiểu tình trạng MCBGTKS, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó công tác truyền thông, giáo dục, vận động cộng đồng được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài.

Thông tin từ Chi cục DS, thời gian qua, công tác tuyên truyền về bình đẳng giới, giảm MCBGTKS được thực hiện thường xuyên với hình thức đa dạng, linh hoạt, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Đặc biệt, trong những ngày đầu tháng 11/2025, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh phối hợp Trạm Y tế của 20 xã, phường thuộc Trung tâm Y tế khu vực gồm: Tân Châu, Hòa Thành, Tân Ninh, Tân Biên, Bến Cầu, Gò Dầu, Dương Minh Châu, Châu Thành và Trảng Bàng tổ chức truyền thông tư vấn trực tiếp cho cộng tác viên DS, hội phụ nữ, tổ dân phố, người cao tuổi, học sinh và người dân… về sử dụng các dịch vụ kế hoạch hóa gia đình; sàng lọc trước sinh và sơ sinh; MCBGTKS; thăm hỏi sức khỏe, điều kiện kinh tế gia đình đồng thời lồng ghép truyền thông về chính sách DS, nâng cao nhận thức của người dân về bình đẳng giới (tư tưởng trọng nam hơn nữ ở nhiều vùng còn phổ biến), vận động người dân thực hiện tốt chính sách DS nhằm góp phần cho tỉnh tiếp tục duy trì tỷ số giới tính khi sinh ở mức 107 bé trai/100 bé gái, thực hiện đạt 95% các cặp vợ chồng, nam, nữ trong độ tuổi sinh đẻ được cung cấp thông tin về cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên sinh đủ hai con… hằng năm và đến năm 2030.

Bên cạnh đó, ngành DS cũng phối hợp chặt chẽ MTTQ, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên… để đưa nội dung bình đẳng giới, giá trị của con gái, vai trò của phụ nữ trong gia đình vào sinh hoạt cộng đồng, góp phần làm thay đổi nhận thức, hành vi trong việc sinh con theo ý muốn.

Chị Hoàng Thị Thu Thủy (ngụ phường Tân Ninh) cho biết: “Thông qua các buổi tuyên truyền đã giúp tôi hiểu về các quy định nghiêm cấm lựa chọn giới tính khi sinh, hậu quả của MCBGTKS… Qua đó, tôi cũng tuyên truyền đến mọi người không chọn giới tính thai nhi và nêu gương gia đình thực hiện tốt chính sách DS”.

Trong những năm qua, công tác DS tại xã Hòa Khánh đạt nhiều kết quả tích cực. Mức sinh được duy trì ổn định, chất lượng DS từng bước được nâng cao. Để đạt được kết quả này, UBND xã, Trạm Y tế xã Hòa Khánh đã xây dựng kế hoạch cụ thể, trong đó đẩy mạnh công tác truyền thông phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác DS; tổ chức các buổi tuyên truyền, cung cấp kiến thức để nâng cao nhận thức người dân về MCBGTKS…

Bà Lê Thị Linh - Phó Trưởng trạm Y tế xã Hòa Khánh, cho biết: “Xác định công tác truyền thông có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát MCBGTKS nên Trạm Y tế xã đã xây dựng kế hoạch tuyên truyền, trình Đảng ủy, UBND xã để đưa công tác tuyên truyền vào nhiệm vụ tuyên truyền và nhất là mạng lưới cộng tác viên phải nắm rõ để vận động, tuyên truyền chị em phụ nữ, để người dân hiểu đúng về MCBGTKS và mỗi người dân phải hiểu rõ không phân biệt nam nữ khi sinh con đúng theo chủ trương dù gái hay trai, chỉ 2 là đủ”.

Cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị

Y, bác sĩ khám sức khỏe cho nữ bệnh nhân

Với việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, những năm gần đây, Tây Ninh đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác DS - kế hoạch hóa gia đình, nhất là trong việc kiểm soát tốc độ gia tăng DS, nâng cao chất lượng giống nòi.

Trong 9 tháng năm 2025, tổng số trẻ sinh là 16.580 trẻ, trong đó có 13.087 trẻ sinh ra được tầm soát sơ sinh 5 bệnh, đạt 78,93% so với số trẻ sinh; Sàng lọc trước sinh: có 13.534 lượt thai phụ được tầm soát trước sinh 4 bệnh, đạt 81,63% trên tổng số trẻ sinh.

Đặc biêt, tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên 106,53 (số bé trai/100 bé gái). Công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản bà mẹ, trẻ em được thực hiện tốt; tỷ lệ tử vong bà mẹ liên quan đến thai sản/100.000 trẻ đẻ sống là 0.

Đây là kết quả cho thấy sự nỗ lực, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhận thức của người dân cũng đã dần nâng lên. Tuy nhiên, con số này chưa bền vững, tình trạng MCBGTKS thời gian qua vẫn xảy ra, nguyên nhân chính được chỉ ra là do ảnh hưởng của văn hóa phương Đông nên tư tưởng trọng nam hơn nữ vẫn còn rất nặng nề; điều kiện về khoa học, công nghệ y học ngày càng phát triển, tạo thuận lợi cho các cặp vợ chồng lựa chọn giới tính thai nhi…

Trước những thách thức trên, tỉnh đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm huy động sự chung tay của cả hệ thống chính trị, phát huy vai trò của từng cơ quan, đoàn thể trong tuyên truyền, vận động và giám sát việc thực hiện chính sách DS.

Cụ thể, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền; cung cấp thông tin, tư liệu, sản phẩm truyền thông; nâng cao tinh thần trách nhiệm Ban điều hành ấp, khu phố; tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, nhân viên y tế và thành viên các hội nghề nghiệp có liên quan đối với công tác DS, kiểm soát MCBGTKS; tăng cường kiểm tra, giám sát việc triển khai các hoạt động của đề án, thực thi các quy định của pháp luật về nghiêm cấm việc cung cấp dịch vụ liên quan đến lựa chọn giới tính khi sinh…

UBMTTQ Việt Nam tỉnh và các tổ chức chính trị - xã hội cần đổi mới hình thức vận động; đưa nội dung bình đẳng giới vào phong trào thi đua; biểu dương, nhân rộng những gia đình sinh đủ 2 con, không lựa chọn giới tính thai nhi; vận động người có uy tín, chức sắc tôn giáo tham gia tuyên truyền, xóa bỏ định kiến giới trong cộng đồng…

Qua đó, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng trong việc thực hiện các chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về DS và phát triển; tạo sự đồng thuận trong xã hội trong việc thực hiện mô hình gia đình có đủ 2 con, có cuộc sống ấm no, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc, góp phần thực hiện mục tiêu duy trì mức sinh hợp lý, cân bằng giới tính khi sinh và nâng cao chất lượng DS.

Giảm thiểu MCBGTKS là hành trình dài, đòi hỏi kiên trì, đồng thuận và trách nhiệm của cả cộng đồng. Với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sự hưởng ứng của người dân, Tây Ninh đang từng bước tiến tới mục tiêu đưa tỷ số giới tính khi sinh trở về mức tự nhiên, góp phần xây dựng xã hội công bằng, nhân văn, nơi mỗi đứa trẻ được chào đời trong niềm hạnh phúc và yêu thương trọn vẹn./.

Vũ Nguyệt