Người thổi hồn cho đất

Tình yêu với đất dẫn dắt chọn con đường làm đất nung

Ngôi nhà của điêu khắc gia Ðoàn Xuân Hùng chẳng khác nào là một “lò gốm”, khi ông tự nặn gốm và làm lò nung tại nhà. Ấn tượng đập vào mắt chúng tôi là căn phòng đầy dấu tích của đất sét dính đây đó trên sàn; những bức tượng, phù điêu bằng đất nằm ở góc này, góc khác như tô điểm, tạo thêm một nét khác biệt. Thực chất, tên tuổi của Ðoàn Xuân Hùng vốn đã quá quen thuộc trong giới điêu khắc, đặc biệt là điêu khắc gốm. Bởi trong suốt hơn 40 năm gắn bó với nghề, ông đã “ẵm” rất nhiều giải thưởng danh giá trong giới mỹ thuật, và hiện ông là Chủ nhiệm Câu lạc bộ Gốm Mỹ thuật Sài Gòn.

Vào năm du lịch quốc gia 2019 và Festival Biển Nha Trang - Khánh Hòa, Hội Kỷ lục gia Việt Nam đã trao 10 kỷ lục quốc gia cho các tập thể và cá nhân là tác giả những công trình độc đáo tại tỉnh này. Ðiêu khắc gia Ðoàn Xuân Hùng đã lập 2 kỷ lục bằng 2 công trình: Bộ tượng bằng đất nung của nghệ nhân Khánh Hòa tái hiện các câu chuyện ngụ ngôn Kinh Thánh nhiều tác phẩm nhất (hơn 40 tác phẩm) và Bộ tượng bằng gốm sứ của nghệ nhân Khánh Hòa về bác sĩ A.Yersin nhiều tác phẩm nhất.

Một trong những buổi triển lãm gốm của điêu khắc gia Đoàn Xuân Hùng

Cho ra đời nhiều bộ sưu tập độc đáo với những tác phẩm đặc sắc, được giới chuyên môn đánh giá cao và chỉ cần nhìn là biết ngay tác phẩm đó là của ông do dấu ấn cá nhân in đậm trên mỗi nét tạo hình. Dấu ấn đó chính là phong cách dân gian. “Chúng ta là người Việt, nhìn vào tác phẩm của tôi, người xem biết tôi từ mảnh đất miền Trung với nét văn hóa của người Chăm. Ba yếu tố là dấu ấn văn hóa bản địa Việt, dấu ấn thời đại và dấu ấn cá nhân là kim chỉ nam tôi thường chọn” - ông cắt nghĩa. Tình yêu với đất là lửa mãnh liệt và đầy thôi thúc trong con người ông. Có lẽ đó cũng là lý do dù trải qua nhiều chất liệu sáng tạo nhưng ông thích đi con đường với đất nung.

Kể chuyện bằng ngôn ngữ của gốm sứ

Mối lương duyên với chất liệu đất nung được ông kể tự nhiên: “Cả tuổi thơ tôi mài mòn trên những phiến đá và từng viên gạch nơi Tháp Bà Ponagar, như một hối thúc tự nhiên từ trong máu thịt”. Từ quê hương là một làng nghề làm gốm nổi tiếng của Khánh Hòa - làng gốm Lư Cấm (thôn Lư Cấm, xã Ngọc Hiệp, TP.Nha Trang) - Đề tài Champa đã đến như một tia sáng trong đời nghệ sĩ và thăng hoa qua đôi bàn tay của nhà điêu khắc Đoàn Xuân Hùng. Tính đến nay, ông đã có 6 cuộc triển lãm cá nhân với chất liệu gốm đất nung đã nhanh chóng khẳng định tên tuổi, đồng thời gây được tiếng vang lớn.

Tượng đài tại thành phố Nha Trang do điêu khắc gia Đoàn Xuân Hùng thực hiện

Ấy vậy nhưng chọn lựa sáng tạo bằng đất nung thành lý tưởng gắn bó cả một đời chưa bao giờ là đơn giản. Ngày nay, người ta trầm trồ trước vẻ đẹp của những tạo hình của người nghệ sĩ này, nhưng không phải ai cũng biết rằng sự thành công ấy đã được rèn giũa và trả giá ra sao. Người trong giới thán phục ông không chỉ bởi nét tạo hình độc đáo, mang màu sắc riêng mà còn kính nể bởi ông thành thạo các kỹ thuật nung. Bằng tài năng thiên phú kết hợp sự tôi luyện, sự từng trải và lòng kiên nhẫn, với đôi tay hoa mỹ và tâm hồn nghệ sĩ khác biệt, ông đã kể được nhiều câu chuyện bằng ngôn ngữ gốm sứ của làng quê mình.

Ở vào tuổi trên lục tuần, lão nghệ sĩ mái đầu đã điểm màu muối tiêu tiết lộ với chúng tôi nhiều dự án, công trình nghệ thuật gốm, cũng như các tác phẩm gốm đang ấp ủ. Trải qua một mùa dịch bệnh gian khó, những tâm tình dành cho đất, cho người và cho nghệ thuật vẫn là say mê mà người nghệ sĩ này ôm trọn.

Năm 2019, nhà điêu khắc Đoàn Xuân Hùng xác lập 2 kỷ lục

Để phát triển đam mê lẫn thăng hoa trong sáng tác, ông thường di chuyển giữa TP.HCM và Nha Trang để thực hiện công việc. Lão nghệ sĩ cũng sẵn sàng nhận lời giúp nhiều dự án đất nung tại các tỉnh, thành khác như công viên, bảo tàng,... Say mê sáng tạo, các tác phẩm của ông dường như liên tục được “trình làng”, khiến trong giới khá ngạc nhiên về sức sáng tác, sức làm việc bền khỏe của ông.

Dường như ông vẫn sống trong thế giới nghệ thuật của hồn “muôn năm cũ”, tạo nên một sự hài hòa giữa cái đã khám phá được và cái cần cách tân, giữa thâm trầm và bay bổng, giữa tinh tế và mạnh mẽ./.

Minh Hải