Cách đây đúng 80 năm, vào ngày 23/11/1940, Xứ ủy Nam Kỳ đã phát động cuộc nổi dậy của các tầng lớp nhân dân Nam Kỳ đứng lên đánh đổ chính quyền thuộc địa, giành chính quyền về tay nhân dân.
Lúc đó, phân tích tình hình thế giới, trong nước, Đảng ta nhận định: Nhật sẽ xâm chiếm Đông Dương và Pháp sẽ đầu hàng Nhật, cách mạng Đông Dương sẽ bùng nổ; do vậy, phải đoàn kết thực hiện bằng được nhiệm vụ chính là đánh đổ đế quốc, giải phóng dân tộc; chủ trương thành lập Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp, giai cấp, dân tộc và các cá nhân yêu nước.
Thời kỳ đó, phong trào cách mạng ở Nam Kỳ ngày càng phát triển mạnh mẽ, liên tiếp diễn ra nhiều cuộc mít tinh, biểu tình, đấu tranh, nhất là ở Mỹ Tho, Chợ Lớn, Gia Định, Tân An, Vĩnh Long, Long Xuyên, Vũng Tàu, Trà Vinh.. Vào lúc 0 giờ ngày 22, rạng 23/11/1940, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Nam kỳ đồng loạt nổi dậy. Lực lượng vũ trang cách mạng và quần chúng đã nổi dậy tiến công địch ở các xã, tập kích nhiều đồn bốt, tiến đánh một số quận lỵ, phá hỏng nhiều cầu, đường... Tại một số xã, quận, chính quyền địch hoang mang, tan rã, chính quyền cách mạng được thành lập. Lần đầu tiên cờ đỏ sao vàng xuất hiện ở những nơi đã thành lập chính quyền cách mạng và trong nhiều cuộc biểu tình. Bọn phản cách mạng bị xét xử. Ruộng, thóc của địa chủ phản động được chia cho dân cày nghèo.
Diễn ra trong một thời gian ngắn nhưng Khởi nghĩa Nam Kỳ là cuộc khởi nghĩa vũ trang có phạm vi rộng nhất và mức độ quyết liệt nhất kể từ khi thực dân Pháp xâm chiếm lục tỉnh Nam Kỳ năm 1867 đến thời điểm đó. Tuy thất bại nhưng Khởi nghĩa Nam Kỳ có ý nghĩa lịch sử sâu sắc đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của nhân dân ta. Cuộc khởi nghĩa mang tính chất một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, tính nhân dân rộng rãi và sâu sắc. Qua đó đã góp phần rèn luyện, thử thách nhiều cán bộ của Đảng; quần chúng nhân dân yêu nước được thử thách trong đấu tranh, tiếp tục đi theo Ðảng thực hiện cách mạng giải phóng dân tộc tiến tới giành thắng lợi Cách mạng Tháng Tám 1945.
Với cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ, lần đầu tiên thiết chế “Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa” và tiêu ngữ “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quốc” được đề cập. Lá cờ đỏ sao vàng năm cánh xuất hiện trong Khởi nghĩa Nam Kỳ đã trở thành biểu tượng của khối đại đoàn kết toàn dân, biểu tượng của tinh thần và ý chí đấu tranh cách mạng của nhân dân. Sau này, Cờ đỏ sao vàng năm cánh đã được Ðảng, Nhà nước ta chọn làm quốc kỳ.
Cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ đã để lại nhiều bài học quý báu cho Đảng ta sau này. Trong đó, bài học về việc giữ vững sự gắn bó máu thịt giữa Đảng và quần chúng; không ngừng xây dựng lực lượng cách mạng trong quần chúng; khơi dậy và nhân lên sức mạnh vĩ đại từ sự đồng tâm, hiệp lực của quần chúng vẫn còn nguyên giá trị đến tận nay. Đảng ta luôn nhấn mạnh về ý nghĩa quan trọng của phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Có sự gắn bó máu thịt giữa Đảng và quần chúng, giữa quân với dân và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc thì khó khăn nào chúng ta cũng vượt qua, mục tiêu, nhiệm vụ nào cũng phấn đấu hoàn thành, không khuất phục trước bất kỳ kẻ thù nào.
Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta cần tập trung xây dựng Đảng vững mạnh toàn diện, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; không ngừng xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân thành nguồn sức mạnh và động lực to lớn để tranh thủ thời cơ, đẩy lùi nguy cơ, thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tiếp tục đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước gắn với thực hiện các chương trình, kế hoạch phát triển KT-XH để mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
80 năm đã qua, nhưng tinh thần anh dũng, bất khuất của cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ vẫn là nguồn cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn quân và nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.
Long An
