Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Trong thời đại bùng nổ thông tin, dữ liệu cá nhân (DLCN) trên không gian mạng trở thành một kho lưu trữ khổng lồ. Nếu chúng ta không có biện pháp bảo vệ tương xứng, đúng cách thì sẽ tạo điều kiện cho tội phạm hay các phần tử xấu lợi dụng thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh thông tin.

DLCN là vấn đề liên quan chặt chẽ tới quyền con người, quyền công dân, an toàn, an ninh mạng,... Tuy nhiên, thời gian qua, tình trạng lộ, mất DLCN diễn ra phổ biến trên không gian mạng.

Nhiều doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ còn tự thu thập DLCN của khách hàng, sau đó cho phép bên thứ ba tiếp cận nhưng lại không có quy định chặt chẽ, để bên thứ ba chuyển giao, buôn bán cho các đối tác khác. Từ đó, dẫn đến vấn nạn nhiều dữ liệu bị rao bán công khai trên website, trang, nhóm trên mạng xã hội, diễn đàn tin tặc.

Những năm qua, Bộ Công an phát hiện hàng trăm cá nhân, tổ chức liên quan đến việc bán DLCN. Một số đường dây chiếm đoạt, mua bán dữ liệu quy mô lớn tại Việt Nam đã bị phát hiện, đấu tranh, xử lý. Số lượng DLCN bị thu thập, mua bán trái phép lớn nhất từng được phát hiện lên tới gần 1.300GB với hàng tỉ DLCN, trong đó, có nhiều DLCN nhạy cảm.

Vì vậy, việc bảo mật DLCN có ý nghĩa hết sức quan trọng, bởi nếu dữ liệu bị đánh cắp có thể gây ra những tổn thất tài chính nghiêm trọng, nguy cơ bị tống tiền, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm hại tình dục,... gây hậu quả cả về vật chất và tinh thần, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và mỗi cá nhân.

Nghị định số 13/2023/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 17/4/2023 về bảo vệ DLCN, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2023 được nhiều người dân quan tâm. Nghị định số 13 quy định cụ thể trách nhiệm bảo vệ DLCN của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Cơ quan chuyên trách bảo vệ DLCN là Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an). Theo nghị định, DLCN, gồm: DLCN cơ bản và DLCN nhạy cảm. DLCN cơ bản như tên, giới tính, ngày, tháng, năm sinh, hình ảnh của cá nhân, số điện thoại, số căn cước công dân, mã số thuế cá nhân, số bảo hiểm xã hội. DLCN nhạy cảm gắn liền với quyền riêng tư của cá nhân mà khi bị xâm phạm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người đó. Ví dụ như quan điểm chính trị, tôn giáo, tình trạng sức khỏe, nguồn gốc chủng tộc, đặc điểm di truyền, đời sống tình dục, dữ liệu vị trí, thông tin khách hàng của tổ chức tín dụng,...

Nghị định nêu rõ biện pháp bảo vệ DLCN được áp dụng ngay từ khi bắt đầu và trong suốt quá trình xử lý DLCN. Với DLCN của trẻ em, việc xử lý các dữ liệu này phải có sự đồng ý của trẻ em trong trường hợp trẻ từ 7 tuổi trở lên và có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ, trừ một số trường hợp đặc biệt.

Đáng chú ý, nghị định quy định về bảo vệ DLCN trong kinh doanh dịch vụ tiếp thị, giới thiệu sản phẩm quảng cáo. Theo đó, tổ chức, cá nhân chỉ sử dụng DLCN của khách hàng được thu thập qua hoạt động kinh doanh của mình để kinh doanh dịch vụ tiếp thị, giới thiệu sản phẩm quảng cáo khi có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu. Việc xử lý DLCN của khách hàng để kinh doanh dịch vụ tiếp thị, giới thiệu sản phẩm quảng cáo phải được sự đồng ý của khách hàng, trên cơ sở khách hàng biết rõ nội dung, phương thức, hình thức, tần suất giới thiệu sản phẩm.

Bên cạnh các quy định của pháp luật, để hoạt động bảo vệ DLCN đạt hiệu quả cao, người dân nên hạn chế cung cấp thông tin cá nhân trong khi giao dịch, mua bán hàng hóa. Các công ty, cửa hàng kinh doanh thường sẽ yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin cá nhân, tuy nhiên, nguy cơ lộ, lọt thông tin cá nhân qua hoạt động này là rất lớn, người dân cần đề phòng và chủ động bảo vệ thông tin của bản thân. Ngoài ra, khi nhận được những cuộc gọi, tin nhắn với đề nghị, cảnh báo, đe dọa, người dân cần bình tĩnh xác minh thông tin, không vì lo sợ hay mất bình tĩnh mà vội vàng cung cấp DLCN, đặc biệt là các thông tin quan trọng liên quan đến nhân thân, tài khoản ngân hàng,.../.

Thanh Tuyền