Cách đây 75 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định chọn ngày 27/7 hàng năm là Ngày Thương binh - Liệt sĩ để “tỏ lòng hiếu nghĩa bác ái” với thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và những người có công. Người yêu cầu phải quan tâm, báo đáp để các đối tượng chính sách “yên ổn về vật chất, vui vẻ về tinh thần và có dịp tham gia hoạt động có ích cho xã hội”, với phương châm “đồng bào sẵn sàng giúp, Chính phủ ra sức nâng đỡ, anh em có quyết tâm”.
Ngày 27/7 hàng năm, Bác không những gửi thư thăm hỏi mà còn phát động nhân dân quyên góp tiền, vật chất,... ủng hộ thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ. Bác đã gửi một bức thư cảm động nhân Ngày thương binh toàn quốc đầu tiên: “Ngày 27/7 là một dịp cho đồng bào ta tỏ lòng hiếu nghĩa bác ái và tỏ lòng yêu mến thương binh. Tôi xin xung phong gửi một chiếc áo lụa mà chị em phụ nữ đã biếu tôi, một tháng lương của tôi và các nhân viên tại Phủ Chủ tịch, cộng lại là một nghìn một trăm hai mươi bảy đồng...”.
Mỗi lần đến nghĩa trang viếng, đứng trước những nấm mồ liệt sĩ, trước bia tưởng niệm “Tổ quốc ghi công”, Bác đều không cầm được nước mắt. Thay mặt cả dân tộc, Người bày tỏ lòng biết ơn vô hạn với các liệt sĩ: “Họ chết cho Tổ quốc sống mãi; vật chất họ mất nhưng tinh thần họ vẫn luôn luôn sống với non sông Việt Nam”.
Bác Hồ viếng nghĩa trang liệt sĩ (Ảnh tư liệu)
Nhân dịp kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập Đảng (03/02/1960), Bác kêu gọi toàn Đảng, toàn dân “Ăn quả nhớ người trồng cây”, biết ơn công lao trời biển của các liệt sĩ, biến đau thương thành hành động cách mạng. Theo Bác, người chết vì Tổ quốc, hy sinh vì đồng bào, không phải là không còn gì, mà đã biến thành sức mạnh hòa trong sức mạnh cộng đồng lớn lao hơn, mãnh liệt hơn. Hơn ai hết, Bác Hồ thấy rõ mỗi cuộc đời, khơi nguồn sức mạnh từ trong mất mát, đau thương, hàn gắn tạo nên cộng đồng mới. Người khuyên nhưng là lời khẳng định với thương binh: “Tàn nhưng không phế”.
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, kế tục và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, năm nay, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ với những chủ trương, biện pháp và hoạt động thiết thực nhằm đẩy mạnh phong trào toàn dân chăm lo công tác thương binh, liệt sĩ trên tất cả các mặt, với chất lượng và hiệu quả cao nhất.
Hơn nửa thế kỷ qua, quán triệt sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh và thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, các ngành, đoàn thể đã làm được nhiều việc tốt đối với công tác thương binh - liệt sĩ và chăm sóc người có công. Đảng và Nhà nước ban hành các pháp lệnh quy định danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng”, “Ưu đãi người có công với cách mạng” càng khẳng định trách nhiệm, tình cảm sâu sắc của toàn dân ta đối với những người có công với nước, tích cực góp phần ổn định chính trị - xã hội, củng cố niềm tin đối với Đảng và có ý nghĩa giáo dục sâu sắc đối với toàn dân, nhất là đối với thế hệ trẻ.
Có thể nói, 75 năm qua phong trào Đền ơn đáp nghĩa đã xuất hiện nhiều mô hình, nhiều hình thức chăm sóc gia đình liệt sĩ và người có công với nước. Trong đó, tiêu biểu là phong trào xây dựng xã, phường làm tốt công tác thương binh - liệt sĩ đang phát triển sâu, rộng ở các địa phương, trở thành công việc thường xuyên của Nhà nước và toàn xã hội. Nhiều sáng kiến và hoạt động của các đoàn thể, cán bộ và nhân dân, các tổ chức KT-XH từ cấp Trung ương, tỉnh, thành phố đến tận cơ sở đã tạo nên sức sống mới của phong trào.
Trước đây, phần lớn gia đình chính sách ở nông thôn vốn đã nghèo, lại thiếu lao động nên cuộc sống càng thêm khó khăn. Ấy vậy, hiện nay, họ không những đã ra khỏi diện đói nghèo, mà hầu hết đều có mức sống trung bình so với mức sống chung của cộng đồng dân cư nơi cư trú, một số đã trở nên khá giả, giàu có. Đó chính là sự chăm lo của Đảng và Nhà nước; đồng thời, còn bắt nguồn khởi xướng từ phong trào Đền ơn đáp nghĩa do MTTQ Việt Nam các cấp phát động đã huy động được sức mạnh của toàn xã hội tham gia với một trách nhiệm và tình cảm sâu sắc. Bằng những việc làm thiết thực, phong trào Đền ơn đáp nghĩa đã trở thành nét đẹp trong đời sống văn hóa dân tộc.
Phong trào đã và đang phát triển cả chiều rộng lẫn chiều sâu với nhiều hình thức phong phú: Áo lụa tặng bà; áo ấm tặng mẹ; phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam Anh hùng; xây dựng nhà tình nghĩa; xây dựng Quỹ Đền ơn đáp nghĩa; chăm sóc, giúp đỡ thương binh, bệnh binh nặng, cha mẹ liệt sĩ già yếu, cô đơn, con liệt sĩ; xây dựng nghĩa trang và đài liệt sĩ;... đã làm rực sáng đạo lý, nghĩa cử cao đẹp của toàn dân tộc.
Tư tưởng và tình cảm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hòa quyện với chủ trương, chính sách của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân trong chính sách đối với thương binh - liệt sĩ. Ngần ấy thời gian qua, dù trong chiến tranh hay trong hòa bình, Đảng và Chính phủ ta luôn coi trọng công việc này. Hiện nay, việc chăm sóc thương binh và gia đình liệt sĩ đã và đang được xã hội hóa một cách tích cực. Làm tốt được những việc trên sẽ là những hành động thiết thực và giàu ý nghĩa kỷ niệm Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7. Phong trào này càng thể hiện truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây”.
Kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ năm nay cũng là dịp để chúng ta tổ chức thăm hỏi, tặng quà, thể hiện sự thương tiếc và biết ơn. Cao đẹp thay những hành động chan chứa tình người, tình đồng đội, tình đồng chí của dân tộc ta. Tự hào thay những thương binh “tàn nhưng không phế” luôn xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ.
Khát vọng phát triển “đất nước phồn vinh, hạnh phúc, dân tộc cường thịnh, trường tồn”, nhất định Đảng, Nhà nước và toàn dân ta sẽ thực hiện ngày càng tốt hơn công tác Đền ơn đáp nghĩa, “tỏ lòng hiếu nghĩa bác ái” với thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng như Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã từng căn dặn./.
Ths Nguyễn Thanh Hoàng