Đề xuất bổ sung quy định về chuyển đổi số, bảo vệ dữ liệu và minh bạch hóa giá vé trong Luật Hàng không sửa đổi

Sáng 22/10, sau khi Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội trình bày tờ trình và báo cáo thẩm tra về 3 dự án: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Bộ trưởng Bộ Xây dựng trình bày tờ trình dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Nội vụ trình bày tờ trình dự án Luật Viên chức (sửa đổi); Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội trình bày báo cáo thẩm tra về 2 dự án: Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), Luật Viên chức (sửa đổi), Quốc hội tiến hành thảo luận tại tổ về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) và Dự án Luật Viên chức (sửa đổi).

Đại biểu tham gia thảo luận tổ 

Phát biểu góp ý đối với dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), đại biểu Lê Thị Song An - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh tây Ninh, đề nghị xem xét, bổ sung một nguyên tắc mới (khoản 8) vào sau khoản 7 của Điều 4 dự thảo Luật, về: “Bảo đảm chuyển đổi số, bảo vệ dữ liệu hành khách và minh bạch thông tin trong hoạt động hàng không dân dụng; công khai, minh bạch thông tin về giá vé, dịch vụ và tình trạng khai thác nhằm bảo vệ quyền lợi hành khách và nâng cao chất lượng dịch vụ”.

Lý do là ngành Hàng không Việt Nam hiện chưa có cơ chế pháp lý đầy đủ về quản lý, kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các hãng hàng không, cảng vụ và cơ quan quản lý nhà nước; gây khó khăn trong việc giám sát thị trường, theo dõi chất lượng dịch vụ và xử lý khiếu nại của hành khách; tình trạng trễ chuyến, chậm hoàn vé và chênh lệch giá vé giữa các kênh bán vẫn còn phổ biến, trong khi cơ quan quản lý thiếu công cụ dữ liệu thống nhất để kiểm tra và xử lý kịp thời.

Đại biểu Phạm Hùng Thái - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh tây Ninh, chủ trì tại phiên thảo luận tại tổ sáng 22/10

Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng không mới tập trung ở cấp doanh nghiệp, chưa hình thành hệ thống dữ liệu dùng chung toàn ngành. Việc bổ sung nguyên tắc này sẽ giúp tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc ứng dụng công nghệ số, kết nối dữ liệu và minh bạch hóa thông tin, góp phần bảo vệ quyền lợi hành khách, nâng cao năng lực quản lý và thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh.

Về chính sách phát triển hàng không dân dụng (Điều 5), đại biểu Song An đề nghị, xem xét bổ sung đoạn “chuyển đổi số, năng lượng sạch và công nghệ xanh; bảo vệ môi trường và phát triển bền vững”, tại khoản 5. Đồng thời, đại biểu đề nghị bổ sung định hướng phát triển công nghiệp phụ trợ, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng năng lượng sạch và bảo vệ môi trường nhằm tăng tính tự chủ công nghệ, giảm chi phí khai thác và đáp ứng xu thế “hàng không thông minh”.

Theo đại biểu Song An đây cũng là yêu cầu tất yếu trong quá trình hội nhập quốc tế, việc thể chế hóa các nội dung này trong Luật sẽ giúp Việt Nam phát triển ngành hàng không theo hướng hiện đại, bền vững.

Về nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, chuyển giao công nghệ (Điều 6), tại khoản 1, đại biểu Song An đề nghị bổ sung một điểm quy định về khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ tiên tiến.

Đại biểu Song An cho rằng, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong lĩnh vực hàng không dân dụng Việt Nam vẫn còn hạn chế, chủ yếu dừng ở các khâu điều phối chuyến bay và quản lý hành khách. Các hoạt động mang tính kỹ thuật cao như giám sát hành trình, bảo trì dự báo, phân tích dữ liệu khai thác hoặc quản lý khí thải vẫn được thực hiện thủ công, thiếu hệ thống phân tích và chia sẻ dữ liệu giữa các đơn vị.

Đại biểu Lê Thị Song An - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh, phát biểu

Điều này khiến việc giám sát an toàn bay, tối ưu hiệu quả khai thác và quản lý rủi ro chưa đạt mức tự động hóa cần thiết; việc bổ sung quy định khuyến khích doanh nghiệp đầu tư và ứng dụng công nghệ tiên tiến là cần thiết để Việt Nam bắt kịp xu hướng toàn cầu, nâng cao năng lực quản lý, giảm rủi ro, tiết kiệm chi phí và hướng tới phát triển ngành hàng không dân dụng an toàn, bền vững và hiện đại.

Đại biểu Song An cũng đề nghị Ban soạn thảo bổ sung tại Điều 108 (về hiệu lực thi hành) quy định giao Chính phủ quy định chi tiết việc thực hiện Điều 54 và Điều 68 để bảo đảm áp dụng thống nhất trong toàn ngành hàng không, bảo vệ quyền lợi của hành khách, nâng cao trách nhiệm và tính minh bạch của người vận chuyển.

Bởi theo đại biểu Song An, thứ nhất, tại khoản 1 Điều 54 dự thảo Luật quy định cho phép người vận chuyển được quyền từ chối vận chuyển hành khách vì lý do sức khỏe nếu nhận thấy việc vận chuyển có thể gây nguy hại cho hành khách, cho người khác trên tàu bay hoặc cho chuyến bay. Tuy nhiên, quy định này chưa xác định rõ tiêu chí, căn cứ chuyên môn y tế cũng như thẩm quyền xác định tình trạng sức khỏe, dẫn đến khả năng đánh giá cảm tính, thiếu thống nhất trong áp dụng, làm phát sinh nguy cơ xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của hành khách.

Thứ hai, tại khoản 1 Điều 68 của dự thảo quy định: “Trường hợp xảy ra tai nạn tàu bay gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe của hành khách thì người vận chuyển phải trả ngay một khoản tiền cho hành khách hoặc người có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại”. Tuy nhiên, quy định này chưa làm rõ khoản tiền “trả ngay” được chi nhằm mục đích gì, căn cứ vào tiêu chí nào để xác định mức chi trả và cách thức thực hiện ra sao. Việc thiếu hướng dẫn cụ thể có thể khiến các hãng hàng không hiểu và áp dụng khác nhau, gây lúng túng trong thực hiện và phát sinh tranh chấp giữa hành khách với người vận chuyển.

Đại biểu Hoàng Văn Liên - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, quan tâm đến quy định liên quan về UAV

Tham gia phát biểu về dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), đại biểu Hoàng Văn Liên - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, đề nghị làm rõ phạm vi điều chỉnh về mối quan hệ giữa tàu bay và phương tiện bay khác (như UAV) để xác định xem chúng có chung đặc điểm và có thể được coi chung là tàu bay hay không.

Đại biểu Hoàng Văn Liên cho rằng, nếu có sự khác biệt căn bản thì cần bổ sung phương tiện bay khác vào phạm vi điều chỉnh của luật và nếu UAV được bổ sung vào phạm vi điều chỉnh, cần phải thiết kế những chương hoặc điều luật quy định cụ thể về UAV một cách phù hợp.

Đại biểu cũng đồng tình với đề nghị của cơ quan thẩm tra, sau khi quy định những nguyên tắc chung, tiếp tục giao cho Chính phủ quyết định chi tiết đối với vấn đề UAV, vì hoạt động này vẫn còn tương đối mới ở Việt Nam.

Bên cạnh đó, đại biểu nhận thấy tình trạng chậm chuyến và chạy chuyến tương đối nhiều qua kinh nghiệm bay thực tế; theo đại biểu, việc bay đúng giờ là một trong những tiêu chí cơ bản để đánh giá chất lượng hàng không, bên cạnh an toàn bay và chất lượng dịch vụ.

Đại biểu Hoàng Văn Liên đề nghị quy định trách nhiệm rõ ràng trong Luật để xác định trách nhiệm của các hãng hàng không đối với hành khách khi chuyến bay bị trễ và đặc biệt là trách nhiệm trong vấn đề bồi thường cần phải càng rõ hơn./.

Nhật Duy