Họp Quốc hội: Đề nghị giám sát chặt viên chức tham gia công việc bên ngoài

Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh Trần Văn Lâm phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Sáng 13/11, thảo luận ở hội trường về dự án Luật Viên chức (sửa đổi), các đại biểu tán thành sự cần thiết sửa đổi luật nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý quản trị đội ngũ cung ứng dịch vụ công theo vị trí việc làm, gắn tự chủ đơn vị với trách nhiệm giải trình và chuyển đổi số.

Dự thảo luật đã định danh, xác lập nguyên tắc quản lý và cấu trúc quyền - nghĩa vụ của viên chức theo hướng hiện đại, tiếp cận quản trị công mới. Tuy nhiên, còn có những ý kiến khác nhau liên quan đến quyền của viên chức về ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh.

Có thể tiềm ẩn xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) nhìn nhận điểm b khoản 1 Điều 13 cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác.

Đây là quy định mở, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, song song với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng, chống tham nhũng.

“Quy định này có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư (đặc biệt là khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả hai đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực) dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư,” đại biểu lý giải.

Vì vậy, đại biểu cho rằng cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác; quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư (đặc biệt là đối với viên chức quản lý).

Tranh luận với đại biểu Nga, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng quy định như vậy không hợp lý, vì viên chức đang hoạt động rất giỏi trong lĩnh vực đó, phải để họ phát huy được lĩnh vực đó để mở rộng ra bên ngoài.

“Hoạt động kinh doanh ở những lĩnh vực không phải sở trường, không phải lợi thế của người ta thì cho cũng gần như không cho, là không hợp lý. Đây cũng là biểu hiện của tư duy không quản được thì cấm. Vấn đề cốt lõi là làm sao phải xác lập được cơ chế quản lý trong các cơ sở công lập để cho người ta không thể lợi dụng được, không thể thực hiện được nếu có ý định đó,” đại biểu Lâm nói.

Tán thành với nội dung sửa đổi như dự thảo luật, theo đại biểu Cao Thị Xuân (Thanh Hóa), đây là những quy định nhằm tận dụng năng lực, kinh nghiệm chuyên môn trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức để đóng góp cho xã hội, đặc biệt là các công việc đòi hỏi chuyên môn cao trong lĩnh vực y tế, giáo dục, đồng thời, tăng thu nhập chính đáng cho viên chức.

Các quy định đó phù hợp với chủ trương chung, xu thế chung trong việc cải cách, đổi mới để phát huy tối đa mọi nguồn lực cho phát triển đất nước, đồng thời cũng tạo điều kiện cho đội ngũ viên chức có cơ hội hơn nữa trong việc cải thiện đời sống, thu nhập để tự chủ cuộc sống của mình.

Tuy nhiên, nếu so sánh với luật hiện hành, dự thảo luật đã mở rộng quyền, cụ thể hơn các quyền nhưng “có vẻ lại thiếu đi sự chặt chẽ trong việc bảo đảm nguyên tắc là phải hoàn thành mọi nhiệm vụ, trách nhiệm của một viên chức nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài.

Nói cách khác, nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ thì có thể dẫn đến hệ lụy đó là nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được bảo đảm”…

Đại biểu Xuân đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng để bổ sung các quy định nhằm tránh các rủi ro trên và nếu cần thiết thì giao Chính phủ quy định chi tiết để có thể có thêm thời gian tính toán cho các biện pháp được xây dựng bảo đảm tính khả thi, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý đội ngũ viên chức.

Liên quan đến quy định này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị bổ sung nghĩa vụ kê khai, báo cáo và được phê duyệt bằng văn bản của người đứng đầu trước khi ký kết, đồng thời quy định thời hạn “làm nguội” ít nhất 24 tháng sau khi thôi chức vụ quản lý mới được tham gia điều hành tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực. Việc này giúp bảo đảm minh bạch, tránh chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư.

Cũng theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, hiện dự thảo luật chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh. Ông đề nghị làm rõ rằng viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.

Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy nhằm phòng ngừa tình trạng “chân trong chân ngoài,” tránh xung đột lợi ích, nhất là trong lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học - nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân dễ bị lẫn lộn.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Không chấm dứt hợp đồng nếu viên chức vẫn đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm khác

Thảo luận về dự thảo luật, nhiều đại biểu cũng quan tâm đến hợp đồng làm việc đối với viên chức, kỷ luật viên chức...

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh, dự luật mới chỉ quy định hình thức kỷ luật cá nhân mà chưa xác lập trách nhiệm liên đới của người đứng đầu. Ông kiến nghị bổ sung khoản quy định “người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập phải chịu trách nhiệm liên đới nếu để xảy ra vi phạm có hệ thống hoặc bao che, dung túng hành vi sai phạm”. Cơ chế này thể hiện rõ nguyên tắc kiểm soát quyền lực, nâng cao tính liêm chính trong quản lý công vụ.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, dự thảo đã quy định rõ hơn về các loại hợp đồng làm việc, quyền và nghĩa vụ của các bên. Tuy nhiên, trong thực tế sáp nhập tổ chức, nhiều viên chức dù hoàn thành tốt nhiệm vụ nhưng bị rơi vào tình trạng “dôi dư cơ học”, không phải do yếu kém, mà do tổ chức không còn vị trí tương ứng.

Hiện nay, các quy định chưa có cơ chế buộc cơ quan chủ quản phải chủ động sắp xếp, giới thiệu hoặc biệt phái viên chức dôi dư sang đơn vị khác trong cùng hệ thống công. Phần lớn viên chức phải tự đi tìm việc, tự liên hệ xin chuyển việc cho phù hợp, nhiều trường hợp bị chấm dứt hợp đồng, rất thiệt thòi.

Đại biểu kiến nghị bổ sung Khoản 3 Điều 20 theo hướng: “Trường hợp viên chức bị dôi dư do sắp xếp lại đơn vị hành chính hoặc tổ chức lại đơn vị sự nghiệp công lập, cơ quan quản lý có trách nhiệm bố trí, biệt phái hoặc giới thiệu viên chức sang đơn vị phù hợp với chuyên môn, năng lực. Không chấm dứt hợp đồng nếu viên chức vẫn đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm khác.”

Điều này không chỉ nhân văn mà còn tránh lãng phí nguồn lực, bởi viên chức ngoài chuyên môn được đào tạo, họ còn được đào tạo, bồi dưỡng rất nhiều các kỹ năng khác. Độ tuổi từ 35-50 là giai đoạn chín muồi về kinh nghiệm và bản lĩnh, họ cần được tiếp tục cống hiến thay vì trở thành người thất nghiệp ngoài ý muốn./.

Theo Vietnamplus

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/hop-quoc-hoi-de-nghi-giam-sat-chat-vien-chuc-tham-gia-cong-viec-ben-ngoai-post1076735.vnp