Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy: Cần làm rõ bản chất nghề nghiệp của viên chức và xem xét lại chính sách ưu tiên trong tuyển dụng

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026

Tham gia tại phiên thảo luận, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Tây Ninh có những góp ý như sau:

Thứ nhất, tại Điều 1 về viên chức quy định: “Viên chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập và từ các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật".

Đại biểu Thúy cho rằng, khái niệm này chưa nói lên được bản chất và loại hình công việc của viên chức. Việc phân biệt công chức với viên chức nếu theo khái niệm trên thì chỉ dựa vào nơi làm việc và chế độ hợp đồng làm việc, đều là những tiêu chí mang tính hình thức, còn nội hàm khái niệm viên chức chưa thể hiện đặc trưng tính chất công việc của viên chức là hoạt động nghề nghiệp.

Đại biểu Thúy đề nghị điều chỉnh thành: “Viên chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng theo vị trí việc làm, thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập và từ các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật".

Thứ hai, tại khoản 5 Điều 16 về nguyên tắc tuyển dụng viên chức quy định: “Thực hiện ưu tiên trong tuyển dụng đối với người có công với cách mạng, người dân tộc thiểu số, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp phục viên và các đối tượng chính sách khác theo quy định của pháp luật".

Đại biểu thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh nhận định, ưu tiên trong tuyển dụng viên chức là chính sách đúng đắn và hợp lý. Tuy nhiên, việc xác định đối tượng ưu tiên không tương thích với tính chất của loại việc mà người được ưu tiên sẽ đảm nhiệm. Viên chức là lực lượng chuyên môn nghề nghiệp, hoạt động của viên chức gắn với tính chuyên môn sâu, đòi hỏi năng lực và trình độ cao để đáp ứng nhu cầu.

Do đó, việc ưu tiên tuyển dụng viên chức thuộc nhóm đối tượng chính sách là chưa thật sự phù hợp, bởi có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ và tạo thêm gánh nặng cho đơn vị. Thay vì ưu tiên theo diện chính sách, nên dành sự ưu tiên cho những người có học hàm, học vị, tốt nghiệp xuất sắc tại các cơ sở đào tạo uy tín, có công trình nghiên cứu hoặc công bố khoa học giá trị trong và ngoài nước. Đây là những đối tượng xứng đáng được khuyến khích, bởi việc thu hút họ sẽ góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức, tăng hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp và đóng góp tích cực vào nguồn thu.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh phát biểu

Thứ ba, tại điểm a khoản 1 Điều 19 về điều kiện đăng ký dự tuyển công chức quy định: “Có 1 quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật Quốc tịch”. Trước đây, theo Luật Viên chức 2010, người dự tuyển “có quốc tịch Việt Nam và cư trú ở Việt Nam”.

Theo đó, chỉ cần có quốc tịch Việt Nam và có thể là người mang nhiều quốc tịch. Hiện nay, theo dự thảo thì “Có 1 quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật Quốc tịch”. Đại biểu Thúy đề nghị cần cân nhắc thêm quy định này, vì thực tế sẽ có trường hợp những người nhiều quốc tịch, trong đó có quốc tịch Việt Nam có nguyện vọng muốn trở thành bác sĩ hay giảng viên đại học. Họ là những người gốc nước ngoài, có chuyên môn giỏi, phù hợp, muốn thu hút họ yên tâm gắn bó lâu dài, ổn định, thì việc tuyển dụng họ trở thành viên chức là hợp lý.

Đặc biệt, với những ngành nghề đòi hỏi có tính chuyên môn cao và tính quốc tế như y dược, giảng dạy công nghệ, kỹ thuật,… thì có được những viên chức là người gốc nước ngoài có quốc tịch Việt Nam cũng là cần thiết để phát triển chất lượng dịch vụ công. Do đó, cần quy định như Luật Viên chức 2010, đó là “Có quốc tịch Việt Nam và cư trú tại Việt Nam”.

Thứ tư, tại Điều 34 quy định các hình thức kỷ luật đối với viên chức gồm: khiển trách, cảnh cáo, cách chức áp dụng đối với viên chức quản lý và buộc thôi việc.

Tuy nhiên, tại khoản 2 Điều 34 quy định "Viên chức bị kỷ luật bằng một trong các hình thức quy định tại khoản 1 Điều này còn bị hạn chế thực hiện hoạt động nghề nghiệp theo quy định của pháp luật có liên quan". Phó Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Tây Ninh đề nghị cần cân nhắc lại. Vì đây là biện pháp pháp lý nghiêm khắc, chỉ được áp dụng khi có căn cứ vững chắc theo quy định của pháp luật. Biện pháp này không thuộc nhóm hình thức xử phạt hay biện pháp khắc phục hậu quả, và cũng theo pháp luật xử lý hành chính thì công chức, viên chức vi phạm hành trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ sẽ bị xử lý kỷ luật chứ không bị xử phạt hành chính.

Hơn nữa, đối với hình thức khiển trách hay cảnh cáo được áp dụng với mức độ vi phạm ít nghiêm trọng, nên chủ yếu mang tính chất cảnh báo, răn đe, việc phải gánh thêm biện pháp hạn chế hoạt động nghề nghiệp là quá nặng, không phù hợp với tính chất, mức độ mà hình thức kỷ luật áp dụng./.

ND