Lành mạnh hóa ứng xử trên mạng xã hội

Không thể phủ nhận, MXH đã trở thành nhu cầu không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. MXH hỗ trợ con người học tập, làm việc, quản lý cũng như giải trí, nhất là trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát, diễn biến phức tạp hơn 2 năm qua, cũng như tình hình chính trị, KT-XH trong khu vực và thế giới diễn ra nhanh chóng, khó lường như hiện nay. Nhưng thực tế cũng chỉ ra rằng, không ít người sử dụng MXH ở nước ta đã có những hành vi thiếu văn minh, bịa đặt thông tin, nói xấu, xúc phạm, miệt thị người khác trên thế giới ảo, đem tới những hệ lụy ở đời sống thực.

Không đâu xa, trong các trận đấu của đội tuyển bóng đá Việt Nam ở vòng loại thứ hai World Cup 2022 khu vực châu Á, sau khi trận đấu khép lại, dù đội nhà thắng hay thua, rất nhiều người đã “truy lùng” tài khoản MXH của các trọng tài để chửi bới, dọa dẫm, bình luận tục tĩu, thô lỗ khiến nhiều người ngỡ ngàng.

Là nghệ sĩ nổi tiếng, được nhiều người mến mộ nhưng nghệ sĩ Đ.H. bị ban lãnh đạo một trường nghệ thuật nơi anh đang công tác miễn nhiệm chức phó hiệu trưởng vì có những câu từ tục tĩu trên trang cá nhân. Cũng có cô người mẫu được cư dân mạng phong là “thánh chửi” vì nhiều buổi livestream trên trang cá nhân, nữ người mẫu này nói chuyện thô lỗ, khiếm nhã khiến người nghe không thể chấp nhận. Chưa kể một số nghệ sĩ nổi tiếng chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng, sai sự thật về dịch Covid-19 làm hoang mang dư luận xã hội, đã bị cơ quan chức năng xử phạt hành chính.

Thời gian qua, một số nghệ sĩ có những lùm xùm về việc làm từ thiện, nhiều người sử dụng MXH đã lập hội, nhóm, đưa ra những chia sẻ, bình luận với thái độ miệt thị, xúc phạm nặng nề, thậm chí là bịa đặt thông tin nhằm “câu” tương tác và hạ thấp uy tín, danh dự, nhân phẩm của những nghệ sĩ ấy.

Bên cạnh đó, nhiều tài khoản đã chia sẻ, đăng tải hình ảnh, video, clip nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, cổ xúy những thói hư tật xấu; những câu chuyện bạo lực, phản cảm trái với thuần phong, mỹ tục. Tất cả những điều này tạo nên sự đa sắc của MXH ở nước ta và nhiều người ví đây như một cái chợ, tràn lan chửi rủa, hành xử thiếu văn hóa. Chính vì vậy, chúng ta đang chứng kiến nhiều người đang ngày đêm vui, buồn cùng Facebook, thậm chí nhiều bài học đau lòng trong thế giới thực lại đến từ thế giới ảo. Giờ đây, khó có thể gọi Internet là thế giới ảo được nữa, bởi vì những gì có trong thế giới thực sẽ tồn tại trên thế giới ảo và ngược lại.

Khi đưa ra ý kiến, bình luận, chia sẻ nội dung trên MXH là tổ chức, cá nhân đã thực hiện một hành vi liên quan đến tự do ngôn luận. Ý kiến, bình luận, chia sẻ,... tích cực hay tiêu cực, có văn hóa hay không đều trực tiếp tác động đến người nghe, người xem. Như vậy, hành vi nêu trên không còn ở trong giới hạn phạm vi cá nhân mà là hoạt động cộng đồng, vì thế phải tuân thủ những giới hạn mà luật pháp cho phép. Vượt qua giới hạn đó, tổ chức, cá nhân sẽ tự đẩy mình đến chỗ vi phạm pháp luật, nên cần được khuyến cáo để tự điều chỉnh. Chính bởi điều này, Bộ Thông tin và Truyền thông gần đây đã ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên MXH với mục đích xây dựng chuẩn mực đạo đức về hành vi, ứng xử trên MXH, giáo dục ý thức, tạo thói quen tích cực trong các hành vi ứng xử của người sử dụng MXH. Trong quy tắc ứng xử chung cho 3 nhóm đối tượng có “Quy tắc lành mạnh” nêu rõ: Hành vi, ứng xử trên MXH phù hợp với các giá trị đạo đức, văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Với tổ chức và cá nhân, quy tắc ứng xử trên MXH là chia sẻ những thông tin có nguồn chính thống, đáng tin cậy.

Cá nhân và tổ chức cần phải có các hành vi, ứng xử phù hợp với những giá trị đạo đức, văn hóa, truyền thống của dân tộc Việt Nam, không sử dụng từ ngữ gây thù hận, kích động bạo lực, phân biệt vùng, miền, giới tính, tôn giáo. Ngoài ra, không đăng tải những nội dung vi phạm pháp luật, các thông tin xúc phạm danh dự, nhân phẩm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác; không sử dụng ngôn ngữ phản cảm, vi phạm thuần phong, mỹ tục; tung tin giả, sai sự thật;... gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội.

Khi chúng ta đã có Luật An ninh mạng, bộ quy tắc ứng xử trên MXH và khá nhiều quy định khác nữa nhưng hiện tượng lệch chuẩn, không phù hợp vẫn xảy ra khá thường xuyên, điều đó có nghĩa rằng có điều gì đó vẫn chưa ổn. Chúng ta cần có trải nghiệm và lấy thực tiễn cuộc sống làm thước đo chân lý. Vì vậy, chúng ta sẽ phải đưa thêm những quy định về luật pháp, cho bộ quy tắc ứng xử để hình thành một hệ sinh thái phù hợp với các hoạt động ứng xử trên mạng. Nhận thức và thái độ của chúng ta về các hành vi trên mạng cũng phải tương thích với sự phát triển của công nghệ, để công nghệ phục vụ cuộc sống của chúng ta tốt hơn và đặc biệt là mang tính nhân văn nhiều hơn.

Cũng cần lưu ý, dù các tiêu chí trong Bộ Quy tắc ứng xử trên MXH do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành không kết hợp yêu cầu về thưởng - phạt, chỉ là khuyến cáo nhưng từ ý thức trách nhiệm của công dân cũng như với cộng đồng, nếu mọi người tham gia MXH đều ứng xử theo tiêu chí của bộ quy tắc sẽ góp phần quan trọng xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh tại Việt Nam./.

Huyền Linh