Thay đổi thói quen, hướng đến tiêu dùng hiện đại

Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) là xu hướng phát triển chung tại hầu hết các quốc gia, cả những nước phát triển và những nước đang phát triển, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số. Đây là hình thức thanh toán khi mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ được thực hiện bằng cách trích tiền từ tài khoản của người chi trả chuyển vào tài khoản của người thụ hưởng thông qua vai trò trung gian của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Theo đó, khi mua sắm, tiêu dùng, thay vì sử dụng tiền mặt, khách hàng thanh toán qua hình thức chuyển khoản, ví điện tử, thẻ ngân hàng,...Với các giao dịch có giá trị lớn hay giao dịch từ xa, TTKDTM sẽ thuận tiện và bảo đảm an toàn hơn. Ngay cả khi mua sắm với số tiền không quá lớn, nhiều người cũng chọn hình thức TTKDTM, vừa nhanh, gọn, vừa có thể được hưởng các chương trình chiết khấu, giảm giá do hình thức thanh toán này mang lại.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, so cùng kỳ năm 2022, 6 tháng đầu năm 2023, giao dịch TTKDTM tăng 52,35% về số lượng; qua Internet tăng 75,54% về số lượng và 1,77% về giá trị; qua điện thoại di động tăng tương ứng 64,26% và 7,65%; qua mã QR tăng tương ứng 151,14% và 30,41%; qua POS tăng tương ứng 30,35% và 27,27% về giá trị; qua ATM giảm 4,62% về số lượng và 6,43% về giá trị, phản ánh xu hướng dịch chuyển sang thanh toán điện tử, TTKDTM.

Các hình thức TTKDTM đang được sử dụng: Thanh toán bằng tài khoản ngân hàng, ví điện tử, séc, ủy nhiệm chi, thanh toán trực tuyến,... trong đó, thanh toán qua thẻ ngân hàng và ví điện tử được nhiều người sử dụng hơn. Hiện nay, ứng dụng mobile banking, ví điện tử không chỉ để chuyển tiền mà còn có thể thanh toán hóa đơn, thương mại điện tử, mua vé xem phim, vé máy bay, tour du lịch,... Người dân cũng có thể sử dụng gián tiếp các dịch vụ ngân hàng thông qua các đơn vị cung ứng sản phẩm, dịch vụ khác như mua trả góp, mua trước trả sau,...

Với xu thế phát triển của nền kinh tế số, TTKDTM ngày càng trở nên phổ biến, nhất là tại các đô thị lớn. Từ tháng 10/2023, TP.Tân An triển khai, thực hiện “Tuyến phố TTKDTM” nhằm tạo thuận lợi cho người dân trong giao dịch không cần sử dụng tiền mặt, góp phần đẩy mạnh chuyển đổi số. Bước đầu, thành phố triển khai tại các tuyến đường trên địa bàn phường 1, 2, 3, gồm: Nguyễn Trung Trực (từ cầu Đúc đến đường Cách Mạng Tháng Tám); Nguyễn Trung Trực (từ Quốc lộ 1 đến cầu Đúc); đường Hùng Vương (đoạn từ ngã tư đường Châu Thị Kim đến đường Nguyễn Đình Chiểu). Địa phương hướng dẫn, hỗ trợ người dân, cơ sở kinh doanh phối hợp các ngân hàng, đơn vị cung ứng dịch vụ thanh toán, các đơn vị có liên quan chấp nhận các cách thức TTKDTM. Khách hàng có thể quét mã QR, cà thẻ qua máy POS, thanh toán bằng ví điện tử thông dụng: VNPAY, VNPTPay, ViettelPay, MobifonePay, MoMo; thanh toán qua tài khoản ngân hàng Ebanking và các phần mềm thanh toán chuyên dụng;…

Thực tế, thời gian qua, tại TP.Tân An và một số địa phương, nhiều tiểu thương đã thực hiện việc TTKDTM. Thậm chí tại một số quầy rau, củ, thực phẩm tươi sống trong các chợ, tiểu thương cũng để mã QR cho người mua có thể quét mà không cần thanh toán bằng tiền mặt. Với sự thuận tiện đó, việc TTKDTM ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, hình thức thanh toán này vẫn có một số bất tiện khi không phải người tiêu dùng nào cũng sử dụng điện thoại kết nối 3G, 4G để có thể thanh toán trong khi tại các chợ thì wifi chưa được phủ sóng. Rủi ro khi TTKDTM vẫn có thể xảy ra nếu người tiêu dùng sử dụng phương thức thanh toán không bảo đảm hoặc khi hệ thống bị lỗi, người dùng phải thanh toán nhiều lần và ngân hàng trừ tiền nhiều lần trong khi chỉ mua 1 lần. Những trường hợp như thế người dùng phải liên hệ ngân hàng và chờ một thời gian mới có thể nhận lại số tiền đã chuyển.

So với sự tiện lợi thì những bất cập trong TTKDTM không lớn, các đơn vị cung ứng dịch vụ cũng đang dần khắc phục những bất cập đó. Và việc triển khai, nhân rộng các tuyến phố TTKDTM không chỉ giúp người dân thay đổi thói quen tiêu dùng mà còn thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, hướng đến tiêu dùng văn minh, hiện đại./.

Tâm An