Cần quy định cụ thể cơ chế, chính sách đặc biệt về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường  

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, phát biểu tại phiên thảo luận.

Các vướng mắc liên quan đến quy định về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường

Theo đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, việc đầu tư, xây dựng đường cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần hoàn thành mạng lưới cao tốc, phục vụ phát triển KT-XH vùng Tây Nguyên gắn kết với miền Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai các quy định liên quan đến việc khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo Nghị quyết số 106/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ vẫn còn nhiều vướng mắc về trình tự, thủ tục liên quan đến việc cấp phép các mỏ cát, mỏ đất làm vật liệu san lấp phục vụ đường cao tốc, thủ tục môi trường,... cụ thể:

Thứ nhất, vướng mắc liên quan đến quy hoạch: Khoản 1 Điều 4 Luật Khoáng sản quy định “khai thác khoáng sản phù hợp với quy hoạch khoáng sản”. Tuy nhiên, trên thực tế có một số mỏ vật liệu thuộc hồ sơ khảo sát nhưng lại không nằm trong quy hoạch khoáng sản, cụ thể là các mỏ đất san lấp, dẫn đến địa phương chưa có đủ cơ sở để cấp giấy xác nhận đăng ký khai thác khoáng sản theo cơ chế đặc thù.

Thứ hai, về thủ tục hành chính: Dự thảo nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (tỉnh Đắk Nông) - Chơn Thành (tỉnh Bình Phước) đã quy định cơ chế đặc thù là: Không phải cấp giấy phép khai thác khoáng sản; không phải thực hiện lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. Tuy nhiên, dự thảo nghị quyết vẫn còn các thủ tục hành chính khác phải thực hiện như: (i) Cấp giấy phép thăm dò khoáng sản (do trước khi cấp Giấy phép khai thác khoáng sản phải thực hiện việc cấp Giấy phép thăm dò); (ii) phê duyệt kết quả thẩm định đánh giá tác động môi trường; (iii) cấp Giấy phép môi trường. Đại biểu cho rằng nếu dự thảo nghị quyết không quy định cơ chế đặc thù cho phép miễn các thủ tục này, thì khi triển khai cả nhà thầu thi công và cơ quan quản lý nhà nước nhiều khả năng sẽ phải đối mặt với rủi ro pháp lý sau này.

Thứ ba, về thủ tục điều chỉnh giấy phép khai thác khi nâng công suất: Dự thảo nghị quyết chưa quy định cơ chế đặc thù cho phép được miễn thủ tục điều chỉnh giấy phép khai thác đối với các mỏ đang hoạt động được phép nâng công suất khai thác để phục vụ dự án (không tăng trữ lượng đã cấp phép). Nếu phải thực hiện việc điều chỉnh Giấy phép khai thác thì sẽ mất nhiều thời gian dẫn đến không đáp ứng được tiến độ, khối lượng vật liệu phục vụ Dự án.

Thứ tư, vướng mắc liên quan đến xử lý khoáng sản làm vật liệu xây dựng dư thừa: Đại biểu cho rằng quy định khi thi công tuyến đường, nhà thầu được phép thu hồi khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để sử dụng trực tiếp cho dự án. Theo đại biểu, quy định này là cần thiết nhưng chưa đầy đủ, vì trong thực tế, khi đào đắp, san nền có đất, đá, cát dư thừa mà dự án không có nhu cầu sử dụng thì dự thảo nghị quyết lại chưa có quy định để xử lý trường hợp này. Đại biểu đề nghị cần phải có cơ chế cho phép nhà thầu thi công được cung cấp phần khoáng sản dư thừa cho các công trình khác.

Thứ năm, về chồng lấn tuyến đường lên quy hoạch khoáng sản: Đại biểu cho rằng, dự án cao tốc Gia Nghĩa – Chơn Thành cũng có thể gặp tình trạng chồng lấn quy hoạch. Tuy nhiên nếu điều chỉnh quy hoạch khoáng sản theo trình tự thủ tục của Luật Khoáng sản và Luật Quy hoạch sẽ mất rất nhiều thời gian. 

Thứ sáu, trường hợp phát hiện khoáng sản khi thi công: Trong trường hợp thi công tuyến đường Gia Nghĩa - Chơn Thành mà phát hiện khoáng sản (như Bôxit) thì giải quyết thế nào? Nếu thực hiện theo quy định hiện hành, sẽ mất nhiều thời gian để cơ quan có thẩm quyền quyết định việc thăm dò, khai thác, thu hồi khoáng sản.

Quốc hội họp phiên thảo luận tại hội trường đối với dự thảo nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (tỉnh Đắk Nông) - Chơn Thành (tỉnh Bình Phước).

Cần quy định cụ thể một số cơ chế, chính sách đặc biệt về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh, các vướng mắc nêu trên chắc chắn sẽ gây khó khăn ảnh hưởng lớn đến tiến độ dự án Gia Nghĩa – Chơn Thành, do vậy đại biểu kiến nghị sửa đổi bổ sung một số cơ chế chính sách đặc biệt tại Điều 3 dự thảo nghị quyết. Trong đó, cần quy định rõ nguyên tắc việc khai thác khoáng sản phục vụ cho dự án thu hồi khoáng sản khi thi công dự án không bắt buộc phải phù hợp với quy hoạch khoáng sản, quy hoạch tỉnh đối với các mỏ vật liệu thuộc hồ sơ khảo sát.

Đối với khối lượng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường dư thừa trong quá trình thi công tuyến đường, thì cho phép nhà thầu thi công cung cấp cho các công trình khác kèm theo các nghĩa vụ tài chính; đồng thời, nên giao quyền cho Thủ tướng Chính phủ quyết định điều chỉnh các quy hoạch khu vực có liên quan để đảm bảo tiến độ thiết kế của dự án. Khi thi công trên đường nếu phát hiện khoáng sản cần phân biệt thành hai loại, một là khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; hai là khoáng sản có giá trị cao hơn khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để có cách tiếp cận, xử lý phù hợp với từng loại khoáng sản,…

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cũng kiến nghị một số giải pháp ngắn hạn và dài hạn, tránh phải xây dựng nghị quyết đặc thù đối với từng dự án cụ thể trong thời gian tới./.

Tăng cường quản lý hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường  UBND tỉnh Long An vừa ban hành văn bản chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tiếp tục tăng cường quản lý hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh.

Kiến Quốc