Nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật và thể chế - Những đề xuất tâm huyết từ Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh

Quang cảnh tại buổi thảo luận tổ

Các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Tây Ninh tham gia thảo luận với nhiều ý kiến tâm huyết. Góp ý cho báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021–2026 của Tòa án Nhân dân tối cao, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung - Giám đốc Sở Tư pháp, đề nghị Tòa án quan tâm hướng dẫn thủ tục tố tụng phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp mới. Đại biểu cho rằng cần đẩy mạnh tuyên truyền về trình tự, thẩm quyền giải quyết, do hiện nay các cơ quan tố tụng hoạt động theo mô hình khu vực, khiến cả cán bộ lẫn người dân còn lúng túng trong thực hiện.

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung - Giám đốc Sở Tư pháp, phát biểu

Đại biểu đề xuất ban hành hướng dẫn cụ thể và tăng cường phối hợp trong thi hành bản án hành chính, nhất là khi thẩm quyền chuyển cấp. Đồng thời, cần làm rõ trách nhiệm bồi thường, thúc đẩy sự tham gia của chính quyền (bị đơn) trong giai đoạn hòa giải đối thoại, hiện đang rất hạn chế; đảm bảo kinh phí cho công tác này.

Về đơn giám đốc thẩm và tái thẩm, đại biểu lo ngại số lượng ngày càng tăng trong khi quá trình xử lý còn chậm và thiếu minh bạch; đồng thời kiến nghị Tòa án Nhân dân tối cao nâng cao chất lượng sàng lọc, phân loại và thụ lý các đơn này.

Ngoài ra, đại biểu nhấn mạnh cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống điện tử tiếp nhận, trả lời đơn và cho phép người dân tra cứu tiến độ xử lý như trong giải quyết thủ tục hành chính; Tòa án cần tổng kết, đánh giá lại quy trình tố tụng sau khi đã sửa đổi các bộ luật liên quan, nhằm tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Về phiên tòa trực tuyến, đại biểu Mỹ Dung đánh giá Nghị quyết 33 mang lại hiệu quả tích cực, giúp tiết kiệm chi phí và bảo đảm an ninh trật tự, đặc biệt trong các vụ án hình sự có bị cáo đang bị tạm giam. Đại biểu đề nghị Tòa án có đánh giá toàn diện và mở rộng áp dụng hình thức này trong thời gian tới.

Đại biểu Trần Quốc Quân - Bí thư Đảng ủy xã Tân Lân, phát biểu

Tham gia thảo luận tại tổ, đại biểu Trần Quốc Quân - Bí thư Đảng ủy xã Tân Lân, đề nghị Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ cơ sở phát triển theo mô hình mới; nhấn mạnh việc phân cấp, phân quyền cần đồng bộ cả về nhiệm vụ và nguồn lực để bảo đảm hiệu quả thực thi.

Đại biểu kiến nghị tháo gỡ vướng mắc trong phân cấp quản lý hạ tầng giao thông, đặc biệt là các công trình do Trung ương quản lý nhưng địa phương trực tiếp triển khai và thụ hưởng. Đồng thời, đề xuất tổng kết việc thực hiện các nghị quyết thí điểm của Quốc hội về chính sách đặc thù cho đầu tư công và phát triển đô thị lớn, từ đó ban hành quy định cụ thể nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành nghiên cứu giải pháp tạo nguồn lực cho cơ sở, hoàn thiện hướng dẫn về quy hoạch, quản lý đất đai, nhất là xử lý đất công nhỏ lẻ; xem xét cơ chế phân cấp về thuế và ngân sách để tăng tính chủ động cho địa phương.

Về báo cáo tổng kết nhiệm kỳ công tác của Quốc hội, liên quan đến đánh giá hạn chế, khó khăn của công tác lập pháp, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy – Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh, đề nghị bổ sung nội dung "chất lượng ban hành luật có thời điểm, có luật chưa đáp ứng yêu cầu; việc nghiên cứu góp ý các dự án luật của đại biểu Quốc hội gặp khó khăn do việc trình hồ sơ dự án luật trễ".

Đại biểu Hoàng Thanh Thúy - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, phát biểu

Đại biểu Thanh Thúy kiến nghị thời gian tới, Quốc hội cần thực hiện nghiêm Điều 39 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm tài liệu (hồ sơ dự án luật) phải được gửi đầy đủ cho đại biểu Quốc hội để nghiên cứu chậm nhất là 15 ngày trước ngày kỳ họp, nhằm giúp ĐBQH góp ý tốt hơn, nâng cao chất lượng luật; khắc phục "Ma trận Luật", tránh việc áp dụng pháp luật trở nên cực kỳ khó khăn đối với cán bộ, người dân và doanh nghiệp khi luật thiếu ổn định, nhiều và phức tạp như hiện nay. Điều này cũng ảnh hưởng đến yếu tố không dám làm, không dám quyết của cán bộ hiện nay.

Theo đại biểu Thanh Thúy, Luật cần ổn định, việc sửa đổi quá nhiều khiến tính ổn định của luật chưa thực sự tạo được sự yên tâm cho người dân, doanh nghiệp và cả cán bộ trong quá trình áp dụng pháp luật. Sự thiếu ổn định này là một phần nguyên nhân dẫn đến tình trạng cán bộ không dám quyết, không dám làm.

Bên cạnh đó, đại biểu Thanh Thúy cũng đề nghị Quốc hội không chỉ dừng lại ở việc tháo gỡ các "điểm nghẽn" hay đồng hành với Chính phủ, mà cần trở thành một "Quốc hội kiến tạo" trong nhiệm kỳ tới, pháp luật phải "mở đường", mục tiêu là để thể chế, pháp luật, và chính sách phải là yếu tố mở đường và kiến tạo, thay vì chỉ dừng lại tháo gỡ "điểm nghẽn".

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương - Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy các cơ quan Đảng tỉnh Tây Ninh, đánh giá cao hoạt động của Quốc hội khóa XV với sự chủ động, linh hoạt, đổi mới phương thức hoạt động, tăng tính công khai, minh bạch, chuyên nghiệp; có nhiều dấu ấn nổi bật như lần đầu tiên sau 11 năm, Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, là bước ngoặt lịch sử; hoàn thành hơn 205 nhiệm vụ lập pháp (vượt 33% kế hoạch), ban hành gần 150 luật, 45 nghị quyết có quy phạm pháp luật; chuyển biến mạnh về tư duy, quy trình lập pháp; coi người dân, doanh nghiệp là trung tâm, loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”; công tác giám sát được đổi mới toàn diện, nhiều hình thức mới như “Diễn đàn giám sát để kiến tạo phát triển”; ban hành nhiều nghị quyết tầm chiến lược như kế hoạch phát triển kinh  tế -  xã  hội, quy hoạch tổng thể quốc gia, đầu tư công trung hạn, chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính – chấm dứt cấp huyện sau 80 năm… Mặt khác,  nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế; đổi mới phương thức hoạt động, tổ chức 19 kỳ họp; ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số, triển khai Quốc hội điện tử, minh bạch hóa quy trình.

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương - Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy các cơ quan Đảng tỉnh Tây Ninh, phát biểu

Tuy nhiên, theo đại biểu Thanh Phương, một số luật còn chậm sửa đổi, thiếu tính dự báo, chưa bắt kịp thực tiễn hội nhập và chuyển đổi số; còn hiện tượng “luật khung, luật ống”; đánh giá tác động chính sách, phản biện còn hình thức; chương trình lập pháp điều chỉnh nhiều; còn hiện tượng “lợi ích nhóm”, chồng chéo.

Trong hoạt động giám sát, một số vấn đề bức xúc của xã hội chưa được giám sát kịp thời; chưa theo dõi, đôn đốc kết quả thực hiện nghị quyết sau giám sát thường xuyên; giám sát chuyên đề còn lệ thuộc báo cáo, thiếu khảo sát thực địa.

Trong quyết định các vấn đề quốc gia, một số nội dung còn gấp, chưa có thời gian chuẩn bị kỹ; chất lượng thẩm tra chưa đồng đều; trách nhiệm giải trình trong việc không đạt chỉ tiêu kinh tế - xã hội chưa rõ ràng;…

Trong thời gian tới, đại biểu Thanh Phương đề nghị tiếp tục hoàn thiện thể chế nâng cao chất lượng lập pháp; tập trung sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo đảm tính ổn định, đồng bộ, khả thi và dự báo cao, tránh chồng chéo; đẩy mạnh thể chế hóa nghị quyết Đại hội XIV của Đảng, nhất là về Nhà nước pháp quyền, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, an sinh xã hội; đổi mới mạnh mẽ hoạt động giám sát; nâng cao chất lượng đại biểu và kỳ họp Quốc hội, tăng tỷ lệ đại biểu chuyên trách; tăng cường công tác dân nguyện và gắn bó với Nhân dân; đẩy mạnh ngoại giao nghị viện, bảo vệ lợi ích quốc gia;…

Kết thúc phiên thảo luận, đại biểu Phạm Hùng Thái - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh, Tổ trưởng Tổ thảo luận, trân trọng cảm ơn các ý kiến đóng góp của đại biểu và bày tỏ sự trăn trở trước thực trạng hệ thống pháp luật hiện nay còn nhiều bất cập.

Cụ thể, các văn bản quy phạm pháp luật chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn, thiếu tính ổn định, bị sửa đổi, bổ sung nhiều lần trong thời gian ngắn. Không ít văn bản còn mâu thuẫn, chồng chéo với các quy định trước đó; trong khi việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành lại chậm trễ – theo báo cáo của Chính phủ, hiện còn 55 văn bản chưa được ban hành.

Đại biểu Hùng Thái cho rằng công tác phân cấp, phân quyền vẫn còn hạn chế, thể hiện qua tình trạng chồng lấn, trùng lặp, thậm chí bỏ sót chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp, đồng thời thiếu nguồn lực và điều kiện đảm bảo để thi hành pháp luật hiệu quả.

Đại biểu Phạm Hùng Thái - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh, phát biểu kết luận tại phiên thảo luận tổ

Bên cạnh đó, hệ thống cơ chế, chính sách về phát triển văn hóa và du lịch còn thiếu đồng bộ, chưa sát với thực tiễn. Tình hình an ninh phi truyền thống, đặc biệt là an ninh mạng, diễn biến phức tạp; việc xử lý thông tin độc hại còn nhiều hạn chế. Tình trạng ùn tắc giao thông và ngập nước cục bộ ở đô thị diễn ra thường xuyên, gây bức xúc trong Nhân dân nhưng vẫn chưa có giải pháp khắc phục hiệu quả; chất lượng hạ tầng cần được quan tâm hơn.

Đại biểu cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng, ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư, xây dựng các công trình hạ tầng. Những khó khăn, vướng mắc liên quan đến quy trình, thủ tục cung cấp, cung ứng vật liệu xây dựng đang làm chậm quá trình triển khai, cần sớm được tháo gỡ./.

Nhật Duy