Đoàn ĐBQH tỉnh đóng góp dự án Luật Trí tuệ nhân tạo

Ngày 21/11, tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ thay mặt Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. Tiếp đó, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. Ngay sau phần trình bày, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ và dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi).

Sau buổi thảo luận tại hội trường, Quốc hội tiến hành thảo luận tại Tổ đối với dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. Tham gia thảo luận, các đại biểu đồng tình với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết, phạm vi quy định của luật về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh phát biểu ý kiến tại phiên thảo luận tổ

Theo đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh, tại điểm a, khoản 2, Điều 30, dự thảo luật quy định: “Phạt tối đa 2% doanh thu tại Việt Nam của năm trước liền kề của tổ chức đó đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều 11 của Luật này; trong trường hợp tái phạm thì phạt tối đa 2% doanh thu toàn cầu của năm trước liền kề của tổ chức đó...”, là phù hợp với xu thế quản lý các lĩnh vực công nghệ mới. Tuy nhiên với cách quy định như trong dự thảo sẽ phát sinh nhiều khó khăn và thách thức, khó bảo đảm tính khả thi.

Đại biểu Thúy cho rằng, đối với các tập đoàn công nghệ hoạt động xuyên biên giới, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, việc xác định doanh thu phát sinh riêng tại thị trường Việt Nam là vấn đề phức tạp. Nhiều doanh nghiệp không có pháp nhân, không có hiện diện thương mại cố định hoặc chỉ cung cấp dịch vụ qua nền tảng số, dẫn đến khó khăn trong việc hạch toán và đối chiếu số liệu.

Đối với doanh thu toàn cầu của các công ty hiện được xác định dựa trên báo cáo tài chính hợp nhất của tập đoàn, bao gồm cả số liệu từ công ty mẹ. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng công khai đầy đủ thông tin hoặc có nghĩa vụ cung cấp báo cáo tài chính minh bạch cho cơ quan quản lý của Việt Nam. Điều này gây trở ngại khi áp dụng các quy định dựa trên tỷ lệ doanh thu toàn cầu.

Bên cạnh đó, việc áp dụng mức phạt theo doanh thu là không phổ biến trong pháp luật Việt Nam, ngoại trừ một số lĩnh vực đặc thù như cạnh tranh. Việc xác định hành vi tái phạm trong lĩnh vực AI cũng gặp nhiều vướng mắc do hệ thống AI có khả năng tự vận hành hoặc xử lý nội dung, rất khó phân biệt đâu là hành vi vi phạm lặp lại do chủ thể/tổ chức cố ý, đâu là lỗi kỹ thuật phát sinh từ hệ thống. Điều này ảnh hưởng đến tính chính xác và công bằng khi áp dụng chế tài.

Ngoài ra, việc áp dụng mức phạt 2% trên doanh thu, đặc biệt khi tính trên doanh thu toàn cầu, có thể làm gia tăng rủi ro pháp lý đối với các doanh nghiệp đang hoặc sẽ đầu tư hoạt động trong lĩnh vực AI tại Việt Nam. “Mức rủi ro cao có thể tác động đến môi trường đầu tư và quyết định mở rộng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, Ban soạn thảo cần nghiên cứu kỹ để tránh mâu thuẫn hoặc chồng chéo với pháp luật hiện hành và bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật”, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy đề nghị.

Các đại biểu thảo luận tại tổ đóng góp ý kiến cho dự án Luật Trí tuệ nhân tạo

Còn tại điểm b, khoản 2, Điều 30, dự thảo Luật quy định: “Đối với hành vi vi phạm không quy định tại Điều 11 của Luật này thì mức phạt tiền tối đa là 2 tỉ đồng đối với tổ chức; cá nhân thực hiện cùng hành vi vi phạm thì mức phạt tiền tối đa bằng một phần hai mức phạt tiền đối với tổ chức”. Đại biểu Thanh Thúy cho rằng mức phạt tối đa 2 tỉ đồng vẫn còn thấp, nhất là khi áp dụng đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng của những doanh nghiệp công nghệ lớn có tiềm lực tài chính mạnh, nên chưa bảo đảm được tính răn đe và phòng ngừa.

Do đó, đại biểu đề nghị ngoài mức phạt tiền, cần bổ sung thêm các chế tài khác như đình chỉ hoạt động, yêu cầu khắc phục hậu quả,… để tăng hiệu quả xử lý vi phạm. Ngoài ra, cần xem xét việc nâng mức phạt tối đa 2 tỉ đồng hoặc bổ sung quy định trao thẩm quyền cho Chính phủ được điều chỉnh linh hoạt mức phạt theo từng thời kỳ nhằm bảo đảm sự phù hợp và tính khả thi trong thực tiễn.

Ngoài ra, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy về tổng thể luật cần xem xét thêm một số quy định như quy định và hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong cung cấp dịch vụ công, nhất là đối với các hệ thống hỗ trợ ra quyết định; hoàn thiện quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khi sử dụng AI trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế – những lĩnh vực gắn trực tiếp với quyền lợi và sức khỏe của người dân.

Đồng thời, cần xây dựng khung pháp lý đầy đủ về trách nhiệm dân sự trong trường hợp AI gây ra thiệt hại, đặc biệt đối với các ứng dụng tự động như phương tiện tự hành, robot dịch vụ và các hệ thống tự vận hành khác. “Khung pháp lý này phải làm rõ chủ thể chịu trách nhiệm, cơ chế bồi thường thiệt hại và quy định về bảo hiểm rủi ro nhằm bảo đảm quyền lợi của người bị thiệt hại và tạo môi trường pháp lý minh bạch cho doanh nghiệp phát triển, ứng dụng công nghệ AI trong thực tiễn”, đại biểu Thanh Thúy đề nghị./.

 Kiên Định – Hoàng Long