Nỗi buồn di tích

Đám lá tối trời năm xưa giờ là đầm nuôi tôm

Nhếch nhác ở một di tích

Di tích lịch sử Ngã tư Đức Hòa (thị trấn Đức Hòa, huyện Đức Hòa) là nơi từng ghi dấu sự kiện lịch sử quan trọng. Nơi đây, ngày 4-6-1930, đồng chí Châu Văn Liêm – Bí thư liên tỉnh Gia Định – Chợ Lớn và đồng chí Võ Văn Tần – Bí thư Quận ủy Đức Hòa lãnh đạo hơn 5.000 nông dân Đức Hòa tập trung trước Dinh Quận trưởng đấu tranh chống sưu cao thuế nặng, chống đàn áp.

Cuộc biểu tình bị đàn áp đẫm máu, đồng chí Châu Văn Liêm cùng nhiều đồng bào, đồng chí khác hy sinh. Sau cuộc khởi nghĩa Nam kỳ, để khủng bố tinh thần đấu tranh cách mạng của nhân dân Đức Hòa, thực dân Pháp lập đài xử bắn các chiến sĩ Nam kỳ khởi nghĩa quận Đức Hòa – cách dinh Quận khoảng 200m. Và để tưởng nhớ tấm gương oanh liệt của đồng bào, đồng chí đã chiến đấu, hy sinh, tỉnh đã xây dựng tượng đài chiến sĩ Nam kỳ khởi nghĩa ở nơi đây.

Tượng đài khánh thành tháng 11-2015, tuy nhiên, di tích này đang rơi vào cảnh nhếch nhác. Vào mỗi giờ cao điểm buổi sáng, chiều, những xe thức ăn, quần áo cũ... bày bán tràn lan phía trước di tích.

Vào buổi chiều những ngày gần đây, người dân vào khu vực tượng đài đánh cầu lông, học sinh đánh bóng chuyền. Theo anh Nguyễn Văn Hiếu – Ban quản lý Di tích Lịch sử Ngã tư Đức Hòa, nhắc nhở người dân sinh hoạt thể thao nên chọn nơi khác phù hợp hơn. Ngoài ra, rác cũng là một “nhân tố” làm di tích mất vẻ mỹ quan, trang nghiêm. Dù Ban quản lý dọn dẹp mỗi ngày nhưng tình trạng vứt rác bừa bãi vẫn còn. Những hộp trà sữa, túi nylon của học sinh nằm “vô tư” dưới chân tượng đài...

“Hãy để di tích “sống” trong lòng người!”
Đó là câu nói thật nhưng cũng lắm xót xa của ông Nguyễn Hữu Tâm ở ấp Long Bình, xã Long Hiệp, huyện Bến Lức – cháu nội ông Nguyễn Tấn Tảo (xã Tảo), chủ nhân nhà Long Hiệp xưa.

Nhà Long Hiệp là ngôi nhà gỗ 3 gian. Tại đây, vào tháng 11-1930, Tỉnh ủy đầu tiên tỉnh Chợ Lớn được thành lập. Gắn liền với sự kiện lịch sử quan trọng đó, nhà Long Hiệp trở thành một địa điểm lịch sử đánh dấu quá trình hình thành, xây dựng và phát triển lãnh đạo của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Long An trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Với ý nghĩa lịch sử này, ông Tâm và người dân nơi đây từng mong muốn, nhà Long Hiệp sẽ được phục dựng lại trên địa điểm cũ để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Tuy nhiên, theo lời ông Tâm, sau nhiều lần đến khảo sát, đến nay, chuyện trùng tu nhà Long Hiệp vẫn chưa được tiến hành.

Sau nhiều năm mong chờ nhưng di tích chưa được trùng tu nên gần đây, ông Tâm đã san nền, lấp đất trồng chuối, dừa. Kể từ đó, những tán cột – vết tích còn lại của nhà Long Hiệp xưa cũng phủ lên một lớp đất trắng. 

Những tán cột xưa của nhà Long Hiệp nằm vùi trong đất

Đám lá tối trời từng là căn cứ quan trọng trong hệ thống liên hoàn các căn cứ kháng chiến của tỉnh Long An trong suốt 30 năm (1945-1975). Ngày 16-8-1948, thực dân Pháp huy động lực lượng lớn, dùng xe bọc thép và tàu chiến bao vây căn cứ với ý đồ tiêu diệt lực lượng cách mạng đang trú đóng nơi đây.

Tuy nhiên, cuộc hành quân của chúng thất bại vì gặp phải địa hình phức tạp, dưới thì sình lầy, trên thì âm u, rậm rạp, khó tìm được lối ra - nếu không thông thạo địa hình. Vì thế, chúng gọi nơi đây là Đám lá tối trời và cũng từ lúc này, Đám lá tối trời trở thành một địa danh nổi tiếng gắn liền với lịch sử kháng chiến chống xâm lược của đất và người Long An.

Bây giờ, trở lại Nhựt Ninh và nhắc đến Đám lá tối trời, người dân hay nói chua xót “bây giờ là đám lá sáng trời”. Thật vậy, căn cứ năm nào giờ là những đầm nuôi tôm. Đám lá còn lại là những rặng dừa nước lưa thưa ở ven sông. 

Mong mỏi của ông Xem cũng như người dân về một Đám lá tối trời được phục dựng lại cần sớm được thực hiện. Bởi, những chứng nhân như ông Xem hiện nay chỉ còn số ít. Theo thời gian, những chứng nhân này tuổi càng cao, sức càng yếu thì lời kể để làm cứ liệu phục dựng di tích cũng gặp khó khăn.

Thùy Hương