Thủ tướng chủ trì hội nghị bàn giải pháp phát triển dược liệu Việt Nam

Sáng nay (12/4), tại thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, địa phương có nhiều tiềm năng phát triển vùng nguyên liệu dược liệu, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị trực tuyến của Chính phủ về công tác phát triển dược liệu Việt Nam. Cùng dự có lãnh đạo 63 tỉnh, thành phố, lãnh đạo một số bộ, ngành và đông đảo các chuyên gia ngành dược liệu.

Thủ tướng tham quan dây chuyền sản xuất cao atiso của Công ty Traphaco Sapa tại tỉnh Lào Cai
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng nêu rõ, trong lịch sử đất nước có trên 4.000 năm, nếu nói về văn bản của Nhà nước chỉ đạo về y học cổ truyền thì từ thời nhà Lý, thế kỷ thứ X, đã có chỉ đạo về công tác này. Giai đoạn tiếp theo, từ Chu Văn An, Tuệ Tĩnh, Lê Hữu Trác đã biên tập những bộ sách quý về y học cổ truyền, có thể áp dụng bảo vệ sức khỏe nhân dân. Điều đó cho thấy nước ta có truyền thống quý báu về y học cổ truyền với nhiều loại thuốc quý hiếm.

Trong giai đoạn hiện nay, Đảng, Nhà nước xác định đường lối chung của phát triển y tế là kết hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền để chăm sóc bảo vệ sức khỏe nhân dân. Theo Thủ tướng, với trên 5.000 cây thuốc quý, đi liền với đó là 5.000 loại dược liệu và các sinh vật biển khác nhau, có thể làm sản phẩm từ những dược liệu này để có những bài thuốc chữa bệnh cho nhân dân.

Đây là một thế mạnh của các địa phương trong cả nước, kể cả Hà Nội, Hưng Yên, TPHCM, An Giang. Đặc biệt, đất nước ta có 3/4 là núi rừng, thì cây dược liệu còn có điều kiện phát triển ở mọi miền của Tổ quốc. Đây là thế mạnh có thể tìm thấy giá trị gia tăng lớn trong điều kiện nước ta, trước hết là phục vụ nhân dân trong nước và đi liền đó là xuất khẩu.

Thủ tướng cho rằng, hội nghị này nhằm có nhận thức đúng, đưa ra những chủ trương, biện pháp để phát triển dược liệu và công tác y học cổ truyền Việt Nam thời gian tới. Trên tinh thần đó, Thủ tướng đề nghị các đại biểu tham dự hội nghị cần thảo luận một số nội dung chính: Đó là dù tiềm năng dược liệu to lớn như vậy, nhưng chưa phát huy được tiềm năng to lớn. Nhiều loại dược liệu quý ở mọi vùng miền nhưng chưa được quy hoạch, phát triển chuỗi giá trị, dẫn đến hiệu quả thấp. Cùng với đó là thảo luận về chính sách thu hút phát triển ngành dược liệu, bởi hiện nay sản xuất còn nhỏ lẻ, hiệu quả thấp, chưa có đầu ra bền vững.

Thủ tướng cũng nêu ra những bất cập cần thảo luận khắc phục, đó là khai thác chế biến còn bất cập, nhiều loại dược liệu quý có nguy cơ cạn kiệt; việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất chế biến dược liệu còn manh mún và chưa kịp với các nước trong khu vực; nguồn lực, các sản phẩm còn nhỏ lẻ, chưa đảm bảo sản xuất hàng hóa và chưa đáp ứng nhu cầu thị trường rất lớn của 100 triệu dân nước ta và xuất khẩu ra nước ngoài.

“Đặt vấn đề như vậy để thấy rằng những chủ trương của Đảng, Nhà nước rất quan tâm đến y học cổ truyền, xác định y học cổ truyền là “kho báu” để khai thác tiềm năng lợi thế đó. Chính vì vậy tại hội nghị này, chúng ta thảo luận xem cái gì cản trở, làm cách nào để tạo đột phá tiềm năng to lớn này của đất nước. Những cây dược liệu không phải chỉ giúp xóa đói giảm nghèo mà có thể giúp cho một bộ phận không nhỏ nhân dân có thể ấm no, hạnh phúc, giàu có”, Thủ tướng nêu rõ.

Nêu lên thực trạng bất cập về phát triển cây dược liệu hiện nay, Thủ tướng cho biết, có ý kiến đánh giá có loại dược liệu còn rẻ hơn cả khoai lang; thậm chí còn nói rằng chúng ta sử dụng cái bã, còn tinh chất người ta đã lấy đi.

Để giải quyết các bất cập cần đưa ra các chính sách đột phá để thu hút đầu tư, khuyến khích nuôi trồng dược liệu, đảm bảo hiệu quả tốt nhất. Từ đó, cần đặt vấn đề quy hoạch sản xuất loại gì, ở đâu, đầu tư vùng trọng tâm trọng điểm về dược liệu ở những vùng nào; coi dược liệu là sản phẩm quốc gia hoặc lựa chọn một số dược liệu là sản phẩm quốc gia được áp dụng cơ chế như sản phẩm quốc gia.

Cùng với đó là cần bàn phát triển nông nghiệp công nghệ cao trong đó có cây dược liệu, để áp dụng các chính sách cho nông nghiệp công nghệ cao; xây dựng các tiêu chí phát triển các loại hình doanh nghiệp, các dự án, các chương trình để thực hiện chuỗi giá trị về dược liệu.

Lãnh đạo Traphaco Sapa giới thiệu với Thủ tướng mô hình sản xuất của Công ty
Thủ tướng cũng nhấn mạnh việc phát triển ngành dược liệu phải gắn với các doanh nghiệp, từ doanh nghiệp tiêu thụ đến doanh nghiệp chế biến; coi vai trò của doanh nghiệp với phát triển ngành dược liệu là rất quan trọng.

Theo Hiệp hội dược liệu Việt Nam, hiện thách thức, bất cập hiện nay là 80% nhu cầu dược liệu trong nước là nhập khẩu, trong khi tiềm năng phát triển dược liệu của Việt Nam lớn. Dược liệu sản xuất trong nước có chi phí cao do nhiều yếu tố như tiếp cận đất đai, vốn, trình độ khoa học công nghệ, nhu cầu thị trường thấp…

Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng, việc chống buôn lậu dược liệu hiện còn khó khăn, trong khi đó, dược liệu nhập lậu chất lượng kém nhưng giá rẻ, đánh vào tâm lý người tiêu dùng nên có thể thâm nhập vào các nơi tiêu thụ. Còn những sản phẩm của nhà máy sản xuất đạt tiêu chuẩn của Tổ chức y tế thế giới lại có giá thành cao, khó đưa vào tiêu thụ.

Sắp tới Bộ Y tế cũng sẽ có giải pháp tăng cường đưa thuốc đông y và dược liệu vào danh mục thuốc bảo hiểm y tế. Bộ cũng nêu ra ba nhóm giải pháp trọng tâm, đó là tăng nguồn cung cấp, tức phát triển mạnh các nguồn nguyên liệu dược liệu; thứ hai là tăng nhu cầu sử dụng dược liệu, trong đó có nhu cầu trong nước và xuất khẩu; và nhóm giải pháp quan trọng nữa là các cơ chế chính sách để thực hiện các điều đó.

Đại diện nhiều địa phương và doanh nghiệp cho rằng, cần có quy hoạch vùng dược liệu rõ ràng; chọn một số loại cây dược liệu quý làm trọng tâm trọng điểm, như tam thất ở Hà Giang, Cao Bằng; y dĩ ở Sơn La, Lào Cai, Yên Bái; cây đẳng sâm ở Sơn La; ba kích ở Bắc Giang, Quảng Ninh; sâm Ngọc Linh của Quảng Nam…

Lãnh đạo tỉnh Quảng Nam cho biết, đang phát triển mô hình trồng cây sâm Ngọc Linh, khuyến khích cả doanh nghiệp và người dân thuê môi trường rừng để phát triển cây sâm quý này. Hiện đã có 1.200 ha sâm Ngọc Linh, giúp xóa đói giảm nghèo vùng miền núi.

Theo lãnh đạo Quảng Nam cần tạo cơ chế thuận lợi hơn nữa để thu hút doanh nghiệp tham gia vào sản xuất dược liệu; có chính sách tích tụ ruộng đất giúp doanh nghiệp liên kết với nông dân sản xuất nguyên liệu lớn.

Trong tham luận của mình, lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đề nghị cần xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích các doanh nghiệp, hộ gia đình cá nhân đầu tư vào lĩnh vực nuôi trồng, phát triển dược liệu. Khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng khoa học kỹ thuật công nghệ, công nghệ cao trong việc nghiên cứu phát triển sản phẩm giá trị cao từ dược liệu.

Cùng với đó là có giải pháp kiểm soát, quản lý chất lược đối với dược liệu nhập khẩu, có chính sách khuyến khích đối với các dược liệu sản xuất trong nước đạt tiêu chuẩn GACP trong đấu thầu dược liệu vào các bệnh viện công lập./.

Vũ Dũng/VOV.VN