Chùa Xiêm Cán - Ngôi chùa với kiến trúc đặc biệt

Chùa Xiêm Cán được xem là ngôi chùa cổ kính trong hệ thống chùa Khmer ở miền Tây. Với những đường nét hoa văn tinh xảo, kiến trúc độc đáo, chùa có tuổi đời hơn một thế kỷ vẫn uy nghi tồn tại đón khách tham quan, tín đồ đến chiêm bái.

Thuở ban đầu, chùa Xiêm Cán có tên tiếng Khmer là Komphisako, thể hiện sự uyên bác và sâu xa của trí tuệ phật pháp. Cái tên Xiêm Cán của chùa xuất phát từ tiếng Tiều (tiếng của người gốc Triều Châu, Trung Quốc, hiện sinh sống nhiều ở Bạc Liêu) có nghĩa là “giáp nước” bởi địa hình vùng đất này trước đây bên cạnh bãi bồi ven biển.

Tòa chính điện của chùa Xiêm Cán

Chùa Xiêm Cán gây ấn tượng với du khách cả về quy mô lẫn nghệ thuật kiến trúc mang đậm dấu ấn văn hóa - tín ngưỡng của người Khmer. Chùa bao gồm các công trình: Cổng tam quan, chính điện, sala (giảng đường, tăng xá), khu mộ tháp, cột trụ biểu,...

Điểm khác biệt của chùa Xiêm Cán chính là sự tinh tế, tỉ mỉ trong từng họa tiết, dù là vách tường, mái nhà và trụ cột,… tất cả đều được trang trí công phu, nhiều màu sắc. Bên cạnh đó, chùa có đến 115 pho tượng, một bia đá và một quả chuông có từ năm 1887. Các công trình này cách nhau cả trăm mét, xen giữa là những khoảng sân cùng những hàng cây xanh mát, không gian toát lên vẻ thanh tĩnh và trang nghiêm.

Quần thể kiến trúc chùa Xiêm Cán gồm nhiều hạng mục quay mặt về hướng Đông, được xây dựng theo trường phái Phật giáo Nam Tông đặc trưng nhưng mang đậm dấu ấn kiến trúc Angkor-Campuchia. Nổi bật nhất chính là Chính điện của chùa. Tòa chính điện được xây theo dạng hình chữ nhật có chiều rộng 18m, chiều dài 36m, mặt chính quay về hướng Đông. Lối vào chánh điện với 18 bậc thang để đi lên, phía trên là tượng Phật Thích Ca.

Trên vách, trần, cột của chính điện đều được trang trí phù điêu bích họa cầu kỳ, công phu, nhiều màu sắc. Nổi bật các bích họa cỡ lớn kể về cuộc đời đức Phật từ lúc mới sinh ra cho đến quá trình tu hành đạt thành chánh quả. Phần góc mái của mỗi đỉnh đều được đắp khúc đuôi rắn dài, uốn cong, mềm mại và được chạm trổ, điêu khắc tinh xảo bởi rất nhiều hoa văn,… là một tuyệt tác khiến nhiều người mê đắm.

Không chỉ là ngôi chùa nổi tiếng với phong cách nghệ thuật lẫn kiến trúc độc đáo, chùa Xiêm Cán còn được biết đến là nơi lưu giữ và hình thành nên nhiều nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc người Khmer.

Chùa có nhiều công trình kiến trúc nổi bật

Với người Khmer, chùa Xiêm Cán là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, bảo tồn bản sắc dân tộc, thờ phụng hài cốt ông bà quá cố,… Theo lối cổng chính đi vào chùa, bên phải là khu chính điện nguy nga, đồ sộ. Bước qua ba cấp nền khá cao, du khách sẽ lên tới chính điện. Chính giữa là bàn thờ với hệ thống tượng Phật có kích thước lớn, nhỏ khác nhau.

Hệ thống mái bên ngoài chính điện gồm nhiều tầng chồng lên nhau, được thiết kế hài hòa cùng các chóp nhọn theo phong cách kiến trúc đặc trưng của đền tháp Angkor. Nếu quan sát kỹ, du khách sẽ phải ngạc nhiên bởi mỗi mảng chạm trên mái, cột giống như những tác phẩm nghệ thuật, được trang trí với hình tượng rồng Khmer, rắn thần Nagar, chim thần Krud... vô cùng sinh động.

Đối diện với khu vực chính điện và mộ tháp là quần thể tháp - tượng, gồm 3 tháp chính cùng các pho tượng Phật ở các tư thế tọa thiền khác nhau. Một số tượng được dựng theo những điển tích của nhà Phật. Đây là không gian kết nối chính điện, khu mộ tháp và khu sala,... Các công trình này đều có gam màu vàng chủ đạo kết hợp cùng hệ thống hoa văn nhiều màu sắc làm nổi bật phong cách kiến trúc Khmer truyền thống.

Không những vậy, tại chùa Xiêm Cán còn lưu giữ bộ sách cổ được viết trên lá cây dày 70 trang cùng nhiều sách quý khác. Với những giá trị văn hóa - tín ngưỡng và kiến trúc đặc trưng, năm 2001, chùa Xiêm Cán được tỉnh Bạc Liêu công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật.

Chị Nguyễn Thị Kim Cương (huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An) chia sẻ: “Trong hành trình khám phá miền Tây sau khi du lịch mở cửa trở lại, đây là lần đầu tiên tôi đến chiêm ngưỡng chùa Xiêm Cán. Tôi cùng các thành viên trong đoàn đều cảm thấy rất thích thú với vẻ đẹp cổ kính của ngôi chùa. Đó không những là không gian rộng lớn của ngôi chùa mà hấp dẫn chúng tôi còn là kiến trúc độc đáo cùng những văn hoá của người Khmer”.

Chùa Xiêm Cán là một công trình kiến trúc nổi bật, mang vẻ đẹp biểu trưng cho văn hóa tâm linh của cộng đồng dân tộc Khmer, điểm đến nổi tiếng ở Đồng bằng sông Cửu Long./.

Như Nguyệt